قبرستان باغلق

روستاها همیشه خواستگاه زندگی بشر بوده‌اند. در ایران بیش از ۴۵ هزار روستا وجود دارد که در این میان بعضی از آن‌ها به خاطر ویژگی‌های خاص و مثال‌زدنی خود، شناخته‌شده‌تر از سایر روستاها هستند. روستای باغلق در استان خراسان شمالی یکی از متفاوت‌ترین گورستان‌هایی را که تابه‌حال دیده‌ایم، در خود جای داده است. مردم این روستای ترکمن‌نشین آداب‌ورسوم بسیار خاصی برای خاکسپاری فرد متوفی دارند. با ما همراه باشید تا بیشتر درباره قبرستان باغلق بخوانیم.

• آدرس: استان خراسان شمالی، شهرستان راز و جرگلان، بخش مرکزی، دهستان باغلق، روستای باغلق (مشاهده روی نقشه)

قبرستان باغلق در روستایی به همین نام قرار دارد. باغلق روستایی کوچک از توابع بخش مرکزی در شهرستان راز و جرگلان در شمال غربی استان خراسان شمالی است. بر اساس آخرین سرشماری (سال ۱۳۸۵ هجری شمسی) جمعیت این روستا ۴۰۳ خانوار برآورد شد. فاصله این روستا از بجنورد و اسفراین به‌ترتیب ۱۱۶ و ۱۸۳ کیلومتر است.

منبع عکس: گوگل‌مپ؛ عکاس: عثمان افشین

برای دسترسی به این قبرستان تاریخی از مبدا بجنورد باید مسیر جاده بجنورد- گرگان را در پیش بگیرید. برای این منظور باید از میدان دولت بجنورد وارد بلوار ولایت شوید و در ادامه، مسیر جاده بجنورد-گرگان را تا کیلومتر ۳۵ آن ادامه دهید. با رسیدن به دوراهی باید سمت راست بپیچید و وارد جاده‌ای شوید که در نهایت شما را به روستای باغلق و قبرستان تاریخی این روستا می‌رساند. طی کردن این مسیر حدود دو ساعت زمان خواهد برد.

روستای ترکمن‌نشین باغلق یکی از روستاهای دیدنی شهرستان راز و جرگلان در استان خراسان شمالی است. قبرستان باغلق در این روستا یکی از قدیمی‌ترین و خاص‌ترین قبرستان‌های استان و کل کشور به شمار می‌آید. این قبرستان یکی از جاذبه ‌های گردشگری استان خراسان شمالی است. در قبرستان باغلق خبری از سنگ‌قبر نیست؛ بلکه اطلاعات افراد فوت‌شده روی چوب نوشته می‌شوند. به همین دلیل در اولین نگاه به این قبرستان، تصویر یک باغ که درختان آن قطع شده‌اند، در ذهن شما تداعی می‌شود.

منبع عکس: گوگل‌مپ؛ عکاس: پیام شجریان

قبرستان باغلق کمی آن‌طرف‌تر از روستا و روی یک تپه رسی قرار دارد. محلی‌ها بر اساس این باور که مرده‌ها حرمت دارند و کسی نباید از روی خانه ابدی آن‌ها عبور کند، قبرستان را خارج از روستا بنا کرده‌اند. مردم ترکمن شرکت در مراسم تشییع‌ جنازه و خواندن نماز میت بر مرده را وظیفه خود می‌دانند؛ بنابراین آن‌ها چه متوفی را بشناسند چه نشناسند، در مراسم شرکت می‌کنند.

زمانی که یکی از اهالی ترکمن روستا دار فانی را وداع می‌گوید، صاحبان عزا لباسش را درمی‌آورند و چشم‌ها و دهانش را می‌بندند. سپس دست‌ها را به‌وسیله یک شال یا پارچه روی سینه و انگشتان شصت پا را نیز با استفاده از یک نخ یا پارچه به هم می‌بندند. هم‌زمان تعدادی از افراد به قبرستان باغلق می‌روند و قبر را برای تدفین آماد می‌کنند. جنازه را روی «آتاآقاچی» که از چوب درست شده و مانند تختخواب است، رو به قبله می‌خوابانند. دلیل انجام این کارها این است که متوفی زمانی که بدنش سرد شد، جمود نعشی به او دست می‌دهد و دیگر نمی‌توان اعضای بدنش را جمع کرد.

سپس صاحبان عزا خبر فوت را پخش می‌کنند و این خبر به روستاهای نزدیک هم می‌رسد. در روستاها، موذن مسجد وظیفه این کار را بر عهده دارد که بعد از «بسم الله»، دو سه بار خبر را چنین اعلام کند:

مردم عزیز روستای... فلان کس از اهالی روستای... از دنیا رفته است. ساعت... بر جنازه نماز میت خوانده خواهد شد.

البته اگر بزرگان روستا بخواهند به یکدیگر خبر بدهند، از عبارت‌های زیبایی استفاده می‌کنند؛ به‌عنوان مثال:

• «فلانی آماناتينی تاپشيردی» (فلانی امانتش را تحويل داد)
• «حقينگ رحمتينه قووشدی» (به رحمت حق رسيد)
• «فلانی إيه سينه قووشدی» (فلانی به صاحبش واصل شد)

بازدید از قبرستان باغلق کاملا رایگان است. بهتر است برای آرامش و راحتی بیشتر، روز را برای بازدید از این قبرستان دیدنی انتخاب کنید. برای بازدید کامل از قبرستان باغلق به حدود یک ساعت زمان احتیاج خواهید داشت. حین بازدید می‌توانید برای شادی روح اموات فاتحه بفرستید.

منبع عکس: گوگل‌مپ؛ عکاس: mahila h

روستای باغلق در یک منطقه کاملا کوهستانی قرار دارد و باید شرایط آب و هوایی کمی متفاوت با بجنورد را در اینجا انتظار داشته باشید؛ پس طبیعی است که سرمای پاییز و زمستان سفر به این روستا و بازدید از قبرستان باغلق را دشوار می‌کند. فصل بهار برای بازدید از قبرستان باغلق بسیار خوب و مناسب است؛ اما به‌دلیل شرایط آب و هوایی باید هرلحظه انتظار بارش‌های پراکنده یا رگباری را داشته باشید. بنابراین می‌توان گفت که فصل تابستان بهترین زمان برای بازدید از قبرستان باغلق در استان خراسان شمالی است.

• آدرس: استان خراسان شمالی، شهرستان بجنورد، بخش گرمخان، ۱۰ کیلومتری جاده بجنورد-اسفراین (مشاهده روی نقشه)
• هزینه بازدید: ۴۰۰۰ تومان برای هر خودرو (سال ۱۴۰۱)
• فاصله از قبرستان باغلق: حدود ۱۲۵ کیلومتر (دو ساعت با ماشین)

گردشگاه بش قارداش در فاصله ۱۰ کیلومتری از بجنورد و در مسیر جاده بجنورد-اسفراین قرار دارد. آب چشمه‌های بش قارداش دارای خواص درمانی فراوان است و از آن برای درمان مشکلات گوارشی، کبدی، صفرایی و ناراحتی‌های دستگاه ادراری استفاده می‌شود. این گردشگاه استخرهای آب و محوطه‌ای زیبا دارد و با توجه به قدمت تاریخی‌اش، یکی از محبوب‌ترین مناطق نمونه گردشگری محسوب می‌شود. گردشگاه بش قارداش در تاریخ ۱۱ دی ۱۳۸۰ هجری شمسی به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

منبع عکس: گوگل‌مپ؛ عکاس: ناصر ناصری

• آدرس: استان خراسان شمالی، شهرستان بجنورد، بخش مرکزی، کیلومتر ۱۰ جاده بجنورد-شیروان، گردشگاه بابا امان (مشاهده روی نقشه)
• هزینه بازدید: رایگان
• فاصله از قبرستان باغلق: حدود ۱۳۰ کیلومتر (دو ساعت و ۱۰ دقیقه با ماشین)

گردشگاه بابا امان یکی از قدیمی‌ترین و زیباترین پارک‌های گردشگری ایران و از جاهای دیدنی استان خراسان شمالی محسوب می‌شود که هرساله محل استراحت و گردش میلیون‌ها گردشگر و زائر مشهد مقدس است. این گردشگاه با وجود ۲۵۰ هکتار پوشش گیاهی و استخرهایی که با آب چشمه پر شده‌اند، به یکی از جاهای دیدنی بجنورد در استان خراسان شمالی تبدیل شده است. از دیدنی‌های این گردشگاه می‌توانیم به چشمه بابا امان، امامزاده بابا امان، حیات‌وحش و رودخانه اترک در نزدیکی آن اشاره کنیم.

منبع عکس: گوگل‌مپ؛ عکاس: حسین یزدانی

نویسنده: زهرا صالح نژاد / بازنویسی: محمدرضا قاسم شیرازی