مسجد ایاصوفیه

مسجد ایاصوفیه، حاجیا سوفیا یا هاگیا صوفیا یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری شهر استانبول و حتی ترکیه به‌شمار می‌رود. بنای این مسجد یکی از شاهکارهای معماری بیزانس است. در دوره امپراتوری بیزانس و در سال ۵۳۲ میلادی بنا به دستور امپراتور کنستانتین اول، ایاصوفیه به‌عنوان کلیسای مسیحیت شرق ساخته شد و در قرن ۶ میلادی توسط جاستنیانوس مورد بازسازی و مرمت قرار گرفت. برای بازسازی بنا دو معمار به نام‌های ایسیدوروس (از میلتوس یا سوکلی فعلی) و آنتییوس (از تراللس یا آیدنلی فعلی) ماموریت یافتند. با ۱۰ هزار کارگر، بنا در طول پنج سال و تحت نظر ۱۰۰ استاد تکمیل و در تاریخ ۲۷ آرالیک ۵۳۷ افتتاح شد. این کلیسا در ابتدا کلیسای بزرگ نام گرفت. پس از فتح استانبول، محمد دوم دستور تبدیل کلیسا به مسجد را داد. طبق فرمان سلیمان اول نیز برای برگزاری نماز جمعه، با نقاشی‌ و نگارگری‌ها داخل ایاصوفیه را پوشاندند. در دوره پادشاهی سلیم دوم، معمار سینان ایاصوفیه را مرمت کرد، در زمان مراد سوم، مناره، منبر و محراب به ساختمان آن افزوده شد و در زمان مراد چهارم، آیاتی از قرآن را به خط مصطفی چلبی در دیوارها و سقف ایاصوفیه نگاشتند. علاوه‌ بر این، لوحه‌هایی دور تا دور سقف ایاصوفیه نصب شد که روی آن نام‌های الله، محمد، ابوبکر، عمر، عثمان، علی، حسن و حسین نوشته شده بود. این لوحه‌ها در زمان سلطنت عبدالمجید با الواح مدوری با خط ابراهیم افندی جایگزین شدند. پس از اعلام حکومت جمهوری در ترکیه و به قدرت رسیدن آتاترک، ایاصوفیه را به موزه تبدیل کردند که تا امروز به همین شکل باقی‌مانده‌ است.