رباط جام

بنای تاریخی رباط جام در استان خراسان رضوی قرار دارد و از جاهای دیدنی تربت جام محسوب می‌شود. این بنا در عصر تیموری و به‌صورت چهار ایوانی بنا شده است. شاه‌نشین، ورودی، ایوان‌ها، حجره‌ها و برج‌های نگهبانی، بخش‌های مختلف این رباط را تشکیل می‌دهند. در حال حاضر موزه مردم‌شناسی تربت جام در این رباط قرار دارد. با کجارو همراه باشید تا با رباط جام بیشتر آشنا شوید.

درباره رباط جام بیشتر بدانید:

• آدرس رباط جام: استان خراسان رضوی، تربت جام، میدان ولیعصر، خیابان شهید بهشتی،‌ جنوب خیابان کوثری، خیابان شهید بهشتی ۵ (مشاهده روی نقشه)

مجموعه تاریخی رباط جام، از جاهای دیدنی خراسان رضوی و جاذبه‌های تاریخی تربت جام محسوب می‌شود. تربت جام، مرکز شهرستانی به همین نام است. این شهر در فاصله ۱۷۰ کیلومتری (۲٫۵ ساعت با خودرو) از مشهد قرار دارد.

منبع عکس: میراث فرهنگی خراسان، عکاس: نامشخص

برای بازدید از بنای تاریخی رباط جام باید به استان خراسان رضوی و شهر تربت جام سفر کنید. تربت جام، فرودگاه و ایستگاه راه‌آهن ندارد؛ از این‌رو، می‌توانید با اتوبوس‌ یا خودروی شخصی، خود را به این شهر برسانید.

مجموعه تاریخی رباط جام در حدود سه کیلومتری (۱۰ دقیقه با خودرو) پایانه مسافربری تربت جام قرار دارد. اگر با خودروی شخصی سفر می‌کنید، پس از رسیدن به تربت جام خود را به میدان ولیعصر برسانید و در جنوب این میدان وارد خیابان شهید بهشتی شوید. کمتر از ۵۰۰ متر در این خیابان برانید و در سمت راست وارد خیابان بهشتی پنج شوید. رباط جام در این خیابان قرار دارد.

منبع عکس: irangardi_ba_hamed@، عکاس: حامد اسفندیاری

در دهه‌های ۷۰ و ۸۰ شمسی، عملیات مرمت در بخش‌های مختلف رباط جام نظیر اصطبل‌ها، هشتی ورودی و بخشی از دیوار مشرف به خیابان انجام شد و اقداماتی چون بام‌سازی، زهكشی كف‌ها و تعویض آجرهای فرسوده پوشش‌ها صورت گرفت.

در حال حاضر (۱۴۰۳ شمسی) در بنای تاریخی رباط جام، موزه مردم‌شناسی، فروشگاه عرضه صنایع دستی، کارگاه هنرهای سنتی و کافی‌شاپ دایر است. غرفه‌های دوتارسازی، خط و نقاشی، تراش سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی، سراجی سنتی، جواهرسازی، فُرت‌بافی، سرمه‌دوزی، بخارادوزی و چرم دوزی از جمله غرفه‌های فعال این مجموعه هستند.

• ساعت بازدید: همه‌روزه از ساعت ۸ تا ۱۴ و ۱۷ تا ۲۱
• قیمت بلیط: بازدید از رباط جام رایگان است.

مجموعه تاریخی رباط جام، کاروانسرایی چهار ایوانی با وسعت تقریبی ۲,۵۰۰ متر مربع است. تزیینات آجری و کاشی‌کاری، گنبدهای عرقچین و ایوان‌های بلند این بنا، از ویژگی‌های معماری دوره تیموری به حساب می‌آیند. شاه‌نشین، ورودی ایوان‌ها، حجره‌ها و برج‌های نگهبانی، بخش‌های مختلف این رباط را تشکیل می‌دهند.

منبع عکس: میراث خراسان رضوی، عکاس: نامشخص

شاه‌نشین بنای تاریخی رباط جام، یکی از بخش‌های مهم این مجموعه محسوب می‌شود که بالای هشتی ورودی غربی قرار دارد و با گنبد عرقچین و تزیینات کاربندی آراسته شده است. ورودی رباط جام اکنون در قسمت شمالی قرار دارد و به یک هشتی وسیع وصل می‌شود.

بعد از هشتی رباط جام، ایوان‌های شمالی و جنوبی قابل‌مشاهده‌ هستند که به فضای وسیعی منتهی می‌شوند. در این بخش پایه‌های آجری با چشمه‌ تاق‌های زیبا چشم‌نوازی می‌کنند. ایوانچه‌های این بنا نیز به حجره‌ها وصل می‌شوند که محل استراحت مسافران و کاروان‌ها بوده‌‌اند. رباط جام با یک دیوار اصلی و سه برج نگهبانی احاطه شده است. در گذشته از این برج‌ها برای نگهبانی و حفاظت رباط در برابر راهزنان مهاجمان استفاده می‌شد.

• ساعت بازدید: همه‌روزه به‌غیر از جمعه و تعطیلات رسمی از ساعت ۸ تا ۱۴ و ۱۷ تا ۲۱
• قیمت بلیط: ۱۵,۰۰۰ تومان برای گردشگر ایرانی و ۱۰۰,۰۰۰ تومان برای گردشگر خارجی

موزه مردم‌شناسی مجموعه فرهنگی تاریخی رباط جام در خردادماه سال ۱۳۸۶ در بخش شمالی این مجموعه افتتاح شد. این موزه در قالب غرفه‌های متعدد به معرفی مشاغل سنتی، صنایع دستی و فرهنگ مردمان تربت جام می‌‌پردازد.

منبع عکس: میراث آریا، عکاس: حسن ایزانلو

منبع عکس: میراث آریا، عکاس: حسن ایزانلو

از آنجا که موسیقی نواحی در بین مردمان خراسان و تربت جام جایگاه بالایی دارد، غرفه موسیقی و نوازندگان سنتی و کارگاه ساخت و سازهای سنتی در این موزه در نظر گرفته شده است. در اینجا بازدیدکنندگان می‌توانند با نحوه ساخت سازهایی چون دوتار، سه‌تار و ابزارهای ساخت آن‌ها مثل، مازولاق، تیشه، اسکنه، رنده، مغار، تیر، سوهان، اره و چکش آشنا شوند.

یکی از قسمت‌های جالب موزه رباط جام، بخش بازی‌های محلی و آیینی آپر یا آفر است. این بازی دسته‌جمعی را مردان به‌صورت آفر کشاورزی انجام می‌دهند و با انجام آن مراحل مختلف کشاورزی را از کاشت تا برداشت به نمایش می‌گذارند. عطاری و گیاهان دارویی، چادر عشایر، تنورخانه و رنگرزی سنتی، از دیگر غرفه‌های این موزه هستند.

منبع عکس: میراث آریا، عکاس: حسن ایزانلو

• آدرس: استان خراسان رضوی، تربت‌ جام، خیابان جامی، خیابان آرامگاه، مجاور پارک شیخ جام (مشاهده روی نقشه)
• فاصله تا رباط جام: کمتر از ۲ کیلومتر (۵ دقیقه رانندگی یا ۲۰ دقیقه پیاده‌روی)

آرامگاه شیخ احمد جامی یا قدمت ۸۰۰ سال، از مهم‌ترین جاهای دیدنی تربت جام محسوب می‌شود. «شیخ احمد جامی» از عارفان قرن پنجم و ششم هجری قمری و عصر سلجوقی بود.

آرامگاه شیخ احمد جامی، مجموعه‌ای تاریخی است که از بخش‌های متعددی چون مقبره شیخ احمد، مسجد کرمانی، گنبد سفید، مسجد عتیق، مدرسه امیر جلال‌الدین فیروزشاهی و مسجد جامع نو تشکیل می‌شود.

منبع عکس: میراث خراسان رضوی، عکاس: نامشخص

• آدرس: استان خراسان رضوی، ۲۵ کیلومتری شمال غربی تربت جام، روستای لنگر (مشاهده روی نقشه)
• فاصله تا رباط جام: حدود ۳۰ کیلومتر (۳۰ دقیقه رانندگی)

«سید معین‌الدین علی قاسمی انواری تبریزی»، عارف و صوفی دوره هشتم ونهم هجری قمری بود. آرامگاه قاسم انوار را امیرعلی شیرنوایی، سیاستمدار عصر تیموری، بنا کرد و ابتدا از آن به‌عنوان خانقاه استفاده می‌‌شد. این بنا دو ایوان و حجره‌هایی در طرفین آن‌ها دارد. در ایوان جنوبی، آرامگاه کتیبه‌ای از دوره صفوی و به خط نستعلیق به تاریخ ۱۰۴۶ هجری قمری دیده می‌شود. در این کتیبه به تخفیف مالیات هفت گروه از مردم تربت جام اشاره شده است.

منبع عکس: میراث فرهنگی خراسان رضوی، عکاس: نامشخص

چنانچه تجربه بازدید از رباط جام را دارید، نظرات خود را با ما و همراهان کجارو به اشتراک بگذارید.

منبع عکس کاور: سایت میراث فرهنگی استان خراسان رضوی؛ عکاس: نامشخص

نویسنده: اکرم زمانی نوری