جاهای دیدنی کاشان؛ از کویر تا موزه زنده خانههای تاریخی ایران
کاشان یکی از مهمترین و مشهورترین مقصدهای گردشگری در ایران است و نقش مهمی در صنعت توریسم کشور دارد. این شهر ترکیبی دلنشین از تاریخ، معماری و طبیعت را پیش رویتان میگذارد. کاشان بنا به شواهد تاریخی و باستانشناسی یکی از قدیمیترین سکونتگاههای جمعی بشر در تاریخ محسوب میشود و خوشبختانه توانسته است تا به امروز بخش عمدهای از بافت تاریخی خود را حفظ کند. از خانههای تاریخی باشکوه تا باغهای سرسبز در میان کویر، همهچیز در کاشان دستبهدست هم داده است تا تجربهای متفاوت و فراموشنشدنی بسازد. در ادامه با تعدادی از جاهای دیدنی کاشان آشنا خواهیم شد.
دیدنی های تاریخی شهر کاشان
باغ فین
- آدرس: استان اصفهان، کاشان، میدان شهید اردهال (عامریه)، انتهای بلوار امیرکبیر (مشاهده روی نقشه)
- ساعت بازدید: ۹ تا ۱۷
- هزینه بازدید (سال ۱۴۰۴): ۳۰,۰۰۰ تومان
قطعا یکی از زیباترین و دوستداشتنیترین جاهای دیدنی کاشان، باغ زیبای فین است که میتوان از آن بهعنوان نمونهی کاملی از باغهای ایرانی نام برد. این مکان از لحاظ تاریخی نیز بسیار مهم و ارزشمند بوده است؛ بهگونهای که در «تاریخ قم»، از کهنترین منابع تاریخی، در این باره چنین نوشته شده است:
بناها و كاريزهای فين، به امر جمشيد احداث شده است.
باغ فین با محوطه چشمنواز و مطبوع خود از گذشتههای دور مورد توجه پادشاهان قرار داشته و در دوران دیگر حکمرانان تاریخ از جمله «آل بویه» و «ایلخانان» گسترش یافت و در برخی دوران نیز بازسازی شد.
حمام فین
- آدرس: استان اصفهان، کاشان، میدان شهید اردهال (عامریه)، انتهای بلوار امیرکبیر (مشاهده روی نقشه)
- ساعت بازدید: ۹ تا ۱۷
- هزینه بازدید (سال ۱۴۰۴): با تهیه بلیط باغ فین امکان بازدید از حمام فین را نیز خواهید داشت.
دو حمام مهم و تاریخی ایران، در شهر کاشان و بخش جنوبی باغ فین قرار دارند که به نامهای حمام بزرگ (حمام سلطنتی که به دستور فتحعلی شاه قاجار ساخته شد) و حمام کوچک (حمام خدمتکاران) شناخته میشوند.
حمام کوچک، در دوران حکومت صفویان ساخته شد و پیشینه کهنتری نسبت به حمام بزرگ دارد. قتل امیرکبیر، یکی از تلخترین و مهمترین اتفاقهای تاریخی و سیاسی ایران کهن، در این حمام رخ داد.
مسجد جامع کاشان
- آدرس: استان اصفهان، کاشان، چهارراه آیتالله کاشانی، خیابان باباافضل، نرسیده به میدان کمالالملک، خیابان شهیدان دقیقی (مشاهده روی نقشه)
- ساعت بازدید: ۸ تا ۲۰
از معروفترین دیدنی های کاشان و یکی از کهنترین بنای تاریخی این شهر، مسجد جامع کاشان است که قدمت آن به دوران حکومت سلجوقیان بازمیگردد. این اثر ارزشمند تاریخی به همت صفیه خاتون، دختر مالک اشتر، ساخته شده است.
مسجد جامع کاشان در ادوار مختلفی همچون کریمخان زند و عبدالرزاق خان، حاکم کاشان، مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است. از زیباییهای قابل توجه این مسجد میتوان به هنر خطاطی استادانی چون عبدالکریم و ابن محمد حسین محمد کاظم اصفهانی اشاره کرد که بر دیوارههای آن نقش بستهاند.
مسجد و مدرسه آقا بزرگ کاشان
- آدرس: استان اصفهان، کاشان، میدان کمالالملک، خیابان فاضل نراقی، کوچه مسجد آقا بزرگ (فرهنگ ۳۰) (مشاهده روی نقشه)
- ساعت بازدید: ۹ تا ۱۸
مسجد و مدرسه آقا بزرگ کاشان، یکی از زیباترین و باشکوهترین مساجد ساخته شده در دوران قاجار است که با کمک مالی حاج محمدتقی خانبان احداث شد و فرایند ساخت آن در زمان سلطنت ناصرالدین شاه به اتمام رسید. مسجد و مدرسه آقا بزرگ کاشان از مکان های دیدنی کاشان است که گنبد آن، معماری زیبا و چشمنوازی دارد و از نظر نوع ساخت جزو کمنظیرهای زمان خود محسوب میشود.
بازار سنتی کاشان
- آدرس: استان اصفهان، کاشان، میدان کمالالملک، ابتدای خیابان باباافضل (مشاهده روی نقشه)
- ساعت بازدید: شنبه تا پنجشنبه از ۹:۳۰ تا ۲۰:۳۰
از دیگر میراث ارزشمند تاریخی و جاذبه های گردشگری کاشان، بازار سنتی این شهر است که علاوه بر زیباییهای معماری، در دوران خود از بهترین و معروفترین بازارها محسوب میشد؛ بهگونهای که بسیاری از مورخان، ایرانشناسان و نویسندگان بزرگ ایران و جهان در مورد آن سخن گفتهاند. در کتاب «زینتالمجالس» چنین نوشته شده است:
مثل راسته بازار کاشان در تمام جهان نیست و طول آن بازار تقریبا دو هزار قدیم است.
«تاورنیه» نیز در مورد بازار سنتی کاشان نوشته است:
بازار کاشان خیلی زیباست و به اتاقهای خوب پوشیده شده، کاروانسراها هم بزرگ و راحت. خصوصا یکی از آنها خیلی عالی است که نزدیک باغشاه دولتخانه واقع شده است.
بازار سنتی کاشان که پیشینهاش به دوران حکومت صفویان برمیگردد، در کنار معماری کمنظیر و قرارگیری در مجاورت راههای بازرگانی باستانی، به یکی از زیباترین و پررونقترین بازارهای سنتی ایران تبدیل شده است. بازار سنتی کاشان در واقع چندین قرن قدمت دارد؛ آنگونه که از اسناد و شواهد تاریخی به نظر میرسد، قدمت اصلی بازار به دوران آلبویه و پس از آن سلجوقیان میرسد؛ اما دوران رونق آن مربوط به دوران صفویه است. این بازار در دوران صفویه و بهویژه در زمان حکومت شاه عباس اول نیز بسیار پررونق و در اوج بود. در سال ۱۱۹۲ هجری قمری و بر اثر یک زلزله شدید، بازار کاشان ویران شد و اهمیت و رونق پیشین خود را از دست داد. بنای فعلی بازار را میتوان شاهکاری از هنر معماری در دوران قاجار دانست؛ چراکه این بازار در دوران فتحعلی شاه قاجار روی بقایای بازار پیشین ساخته شد.
یکی از مهمترین بناهایی که در بازار سنتی کاشان وجود دارد، بازار نو مسگرها و فرخ خان امین الدوله غفاری است که به دلیل طراحی خوب و بینظیرش، در کل ایران مثل و مانندی نداشته است. بیش از ۱۲۰ دکان کوچک و بزرگ با ایوان جلو و بالاخانه از دروازه دولت (میدان شهرداری کنونی) تا میدان فیض و مقابل مسجد میدان نیز ساخته شده است. در فاصله بین دکانها هم چندین کاروانسرای وسیع در مقابل یکدیگر با چهارسوهای بلند و سقفدار بنا شدهاند و انتهای هر دکان به صحن کاروانسراها، در و پنجره و نور گیر دارد.
تپه های سیلک کاشان
- آدرس: استان اصفهان، کاشان، میدان امام حسین (ع)، بلوار امیرکبیر، خیابان امیرالمومنین، ذوالفقار ۱۰ (مشاهده روی نقشه)
- ساعت بازدید: ۹ تا ۱۶
- هزینه بازدید (سال ۱۴۰۴): ۲۵,۰۰۰ تومان
قطعا بازدید از مکانی که میتواند از کهنترین تمدنهای تاریخ بشری باشد، جالب و هیجانانگیز خواهد بود. تپههای سیلک کاشان برای علاقهمندان به تاریخ و باستانشناسی، بسیار جذاب است. گورستانهای الف و ب هرکدام بهترتیب قدمتی بیش از ۳,۵۰۰ و ۳,۰۰۰ سال پیش از میلاد دارند و از تاریخیترین اماکن دیدنی کاشان محسوب میشوند.
زیگورات تپه سیلک کاشان از گل رس و سفال ساخته شده است و تا مدتها از وجود آن اطلاعاتی در دسترس نبود؛ تا اینکه پس از جاری شدن سیل در هشتاد سال پیش، سر از خاک بیرون آورد و بهعنوان آثاری تاریخی و ارزشمند، مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت.
آرامگاه سهراب سپهری
- آدرس: استان اصفهان، شهرستان کاشان، کیلومتر ۴۰ جاده کاشان-دلیجان، روستای مشهد اردهال (مشاهده روی نقشه)
چنانچه علاقهمند به ادبیات و هنر هستید، میتوانید به مشهد اردهال کاشان بروید و از آرامگاه سهراب سپهری، شاعر مشهور و نقاش معاصر ایران، بازدید کنید. این شاعر بزرگ در صحن امامزاده سلطان علی ابن محمد باقر در روستای مشهد اردهال به خاک سپرده شده است.
خانه بروجردی ها
- آدرس: استان اصفهان، کاشان، خیابان فاضل نراقی، خیابان علوی، باستان هشتم (مشاهده روی نقشه)
- ساعت بازدید: ۹ تا ۱۷
- هزینه بازدید (سال ۱۴۰۴): ۳۰,۰۰۰ تومان
در شهر کاشان میتوان عمارتها و خانههای قدیمی با معماری زیبا و شگفتانگیز بسیاری را مشاهده کرد که بهواسطه معماری جالب و منحصربهفرد، شهرتی مثالزدنی دارند و امروزه به یکی از دوستداشتنیترین جاذبه های گردشگری کاشان زیبا تبدیل شدهاند. خانهی بروجردیها از جمله این بناهای ارزشمند تاریخی است که در زمان حکومت قاجار ساخته شد. از ویژگیهای این خانه تاریخی، بادگیرهای هلالی شکل و قرینه آن است که روی بام تالار و کلاهفرنگی قرار دارد.
خانه بروجردیها در خیابان علوی و محله تاریخی سلطان امیر احمد واقع شده و تاریخ ۱۱۹۴ هجری قمری در کتیبه بنا درج شده است. بهدلیل اینکه مالک خانه از بروجرد مالالتجاره وارد میکرد و با تجار این شهر نیز در ارتباط بود، لذا به آقای «حسن بروجردی» مشهور شد و این خانه نیز به نام بروجردیها بر سر زبانها افتاد.
خانه مذکور بهخاطر دارا بودن ویژگیها و ارزشهای والای معماری ایرانی، بهکارگیری تمامی فنون معماری سنتی در حد کمال، تزیینات متنوع و بسیار ظریف و هنرمندانه، نبوغ و خلاقیت شگرف معماری در آن، بهخصوص در ترکیب منحصربهفرد و استثنایی سرپوشیده حیاط بیرونی، تقریبا معروفترین و مهمترین خانه تاریخی ایران و بهنوعی نماد بناهای مسکونی ایران به شمار میرود.
روستاهای دیدنی اطراف کاشان
روستای ابیانه
- آدرس: استان اصفهان، بخش مرکزی شهرستان نطنز، دهستان برزرود (مشاهده روی نقشه)
- فاصله تا کاشان: ۸۰ کیلومتر (یک ساعت و ۱۵ دقیقه با خودرو)
قطعا روستای ابیانه کاشان، یکی از زیباترین و منحصربهفردترین روستاهای تاریخ ایران است که در بین گردشگران و توریستها محبوبیت قابلتوجهی دارد. این روستای زیبا که میتوان آن را یکی از مرتفعترین مناطق مسکونی در کشور معرفی کرد، با آبوهوایی معتدل، معماری زیبای منازل، جذابیتهای طبیعی و جاذبههای گردشگری، امروزه به یکی از پربازدیدترین جاهای دیدنی کاشان تبدیل شده و میزبان مسافران داخلی و خارجی است.
منازل روستای ابیانه کاملا روی دامنه پرشیب شمال رودخانه احداث شدهاند که دارای پنجرههای چوبی ارسی و نمای خارجی پوشیده شده با خاک سرخ رنگ هستند. بازدید از این مکان زیبا، بهواسطه طبیعت جالب و مناظر دیدنی شگفتانگیز، روح و جسم آدمی را جلا میبخشد.
جاهای دیدنی اطراف کاشان
آتشکده نیاسر کاشان
- آدرس: استان اصفهان، شهرستان کاشان، بخش نیاسر، ارتفاعات غرب شهر نیاسر (مشاهده روی نقشه)
- فاصله تا کاشان: ۳۵ کیلومتر (۳۰ دقیقه با خودرو)
آتشکدهای چهارطاقی و بهجامانده از دوران حکومت ساسانیان در ارتفاعات نیاسر کاشان قرار دارد که از خاصترین دیدنی های کاشان به شمار میرود و در گذشتههای دور بهعنوان مکانی برای برگزاری آیین و رسوم خاص پیروان دین زرتشت، مورد استفاده بود. این اثر تاریخی که به نامهای «چهار قاپو» و «چهار دروازه» نیز شهرت دارد، توسط باستانشناسان در گروه قدیمیترین و عظیمترین نمونههای بنای چهارطاقی ایرانی قرار گرفته که اتفاقا بین دیگر آثار مشابه، سالمتر بوده و خسارات و خرابیهای کمتری را به خود دیده است.
غار نیاسر (غار رئیس)
- آدرس: استان اصفهان، شهرستان کاشان، بخش نیاسر، ارتفاعات غرب شهر نیاسر (مشاهده روی نقشه)
- فاصله تا کاشان: ۳۵ کیلومتر (۳۰ دقیقه با خودرو)
از عجایب و ویژگیهای غار نیاسر کاشان، ساخته شدن آن توسط بشر است که تماما با دست کنده شده و احتمالا جهت برگزاری مراسم مذهبی ایجاد شده است
یکی دیگر از شگفتانگیزترین مکان های دیدنی کاشان، غاری بسیار زیبا و دیدنی است که در نزدیکی شهر نیاسر قرار دارد و به همین نام شهرت یافته است. این غار زیبا که به نام غار رئیس نیاسر نیز شناخته میشود، یکی از عجایب و جاذبه های گردشگری کاشان و اطراف آن به شمار میرود که ظاهرا قدمتی نزدیک به ۲,۰۰۰ سال دارد و به دست بشر احداث شده است.
در مورد علت ایجاد غار نیاسر یا غار رئیس نیاسر روایتهای متعددی بیان شده است که محتملترین آنها ایجاد این غار زیبا و عجیب بهدلیل برگزاری مراسم آیینی و مذهبی است.
در کتاب «آیین مهر» آمده است که آب در آیین میترا دارای اهمیت زیادی بود و یکی از آداب پیروان مهر، شستوشو و غسل محسوب میشد که برای شرکت در مراسم ستایش مهر، افراد باید تا چند شبانهروز با آدابی خاص خود را شستوشو میدادند و ضربههای تازیانه را هم تحمل میکردند. در مهرابهها هم چاه آب یا چشمههای جوشان وجود داشت و به همین دلیل کف مهرابهها را حفر میکردند.
آبشار نیاسر
- آدرس: استان اصفهان، شهرستان کاشان، بخش نیاسر، شهر نیاسر، خیابان ولیعصر، خیابان آبشار (مشاهده روی نقشه)
- فاصله تا کاشان: ۳۵ کیلومتر (۳۰ دقیقه با خودرو)
آبشار نیاسر در محله سرکمر نیاسر واقع شده است و آب آن از چشمه تالار (اسکندریه) سرچشمه میگیرد که در کنار چارطاقی (آتشکدهی ساسانی) قرار دارد؛ چشمهای که شاید بتوان گفت نیاسر تمام قدمت و تاریخ خود را مدیون آن است. دو سوم از آب این چشمه به طرف آبشار و از آنجا به دشتهای نیاسر جاری میشود و یکسوم هم به محله نو میرود.
امروزه آبشار نیاسر که بهصورت تونلهای سنگی پیچدرپیچ و تودرتو ساخته شده، به یکی جاهای دیدنی کاشان تبدیل شده است. این مکان هم گواه دیگری است که احتمالا در نزدیکی غار رئیس نیاسر معبدی متعلق به پیروان آیین میترا بوده است.
قمصر کاشان
- آدرس: استان اصفهان، شهرستان کاشان، بخش قمصر (مشاهده روی نقشه)
- فاصله تا کاشان: ۳۳ کیلومتر (۳۵ دقیقه با خودرو)
قمصر کاشان از زیباترین و جالبترین نقاط مرکزی ایران است که همه آن را بهواسطه گلاب خوشعطر و مشهورش میشناسند. سرزمینی مملو از گلهای محمدی که در اواسط فصل بهار به بهشتی بینظیر تبدیل میشود و میزبان جمع بسیاری از گردشگران و توریستهای سراسر جهان است. مشاهده چشمانداز بینظیر مزارع گل محمدی، استشمام عطر مدهوشکننده آن، تنفس هوای مطلوب بهاری و تماشای آیین گلابگیری در قمصر کاشان را میتوان در زمره دوستداشتنیترین و هیجانانگیزترین کارهایی قرار داد که هر گردشگر در بدو ورود به این سرزمین، با آن مواجه خواهد شد.
شهر زیرزمینی نوش آباد (مجموعه اویی)
- آدرس: استان اصفهان، شهرستان آران و بیدگل، شهر نوش آباد، خیابان نیایش (مشاهده روی نقشه)
- ساعت بازدید: ۸ تا ۱۸
- هزینه بازدید (سال ۱۴۰۴): ۷۰,۰۰۰ تومان
- فاصله تا کاشان: ۱۰ کیلومتر (۱۵ دقیقه با خودرو)
در نزدیکی کاشان و در شهر نوشآباد، مجموعهای زیرزمینی با عمقی از چهار تا ۱۸ متر وجود دارد که تماما توسط بشر احداث شده است و از خاصترین دیدنی های کاشان به شمار میرود. این شهر زیرزمینی که به نام شهر زیرزمینی نوش آباد یا مجموعه اویی مشهور است، در سه طبقه و متشکل از فضاهای مختلفی از جمله اتاق، کانالهای متعدد، راهرو، چاهها و بخشهای دیگری است که هرکدام از این طبقهها توسط چاههای عمودی شکل به یکدیگر متصل شدهاند.
شهر زیرزمینی اویی، در دوران مختلف، با کاربری دفاعی و نظامی ساخته شده است
مجموعه تاریخی نوشآباد چندین هزار متر وسعت دارد و با توجه به کاوشهای باستانشناسان، قدمتش به پیش از اسلام میرسد. معماران و باستانشناسان معتقدند که اویی، تونلی ساخته دست بشر است که در ادوار مختلف تاریخی، کاربردی نظامی و دفاعی داشته است.
شهر زیرزمینی نوش آباد بزرگترین شهر زیرزمینی جهان است که در زیر بافت شهری شکل گرفته و تا سطح کنونی شهر نیز گسترده شده است. عمق شهر را بین چهار تا ۱۶ متر تخمین زدهاند و وسعت آن بهقول اهالی منطقه، تا بیرون از حصار تاریخی شهر گسترده شده و حدود چهار کیلومتر برآورد شده است. این مجموعه که بهصورت دستکن زیر بافت شهر نوشآباد ساخته شد و شامل مجموعهای از اتاقها، راهروها، چاهها و کانالهای متعددی در سه طبقه میشود، بر دیوارههای آن آثار برخورد لبه شی تیز دیده وجود دارد که با توجه به سختی جنس زمین این منطقه، باستانشناسان این فرضیه را مطرح کردهاند که وسایل مورداستفاده برای حفاری باید از جنسی شبیه الماس بوده باشد.
جاهای دیدنی کاشان در بهار
بهار فصل جان گرفتن دوباره کاشان است. در این زمان از سال شهر در اوج زیبایی است و مراسم گلابگیری و جشنهای سنتی برگزار میشوند. از جمله جاهای دیدنی کاشان در بهار میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- باغ فین
- قمصر
- تپههای سیلک
- خانههای تاریخی
جاهای دیدنی کاشان در تابستان
تابستانهای کاشان گرم است؛ اما بازدید از جاذبههای تاریخی سرپوشیده و مناطق خنک اطراف شهر، تجربهای مطلوب رقم میزند. از جمله اماکن دیدنی کاشان در تابستان میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- غار نیاسر (غار رئیس)
- بازار سنتی کاشان
- مسجد و مدرسه آقابزرگ
- شهر زیرزمینی نوشآباد (اویی)
جاهای دیدنی کاشان در پاییز
پاییز با هوای معتدل، یکی از بهترین زمانها برای کشف جذابیتهای کاشان است؛ چراکه همه چیز آرام و جذابتر به نظر میرسد. از جمله جاهای دیدنی کاشان در پاییز میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- باغ فین
- کویر مرنجاب
- تیمچه امینالدوله
- بافت قدیم و گذرهای تاریخی
جاهای دیدنی کاشان در زمستان
زمستان در کاشان سرد اما خلوت و مناسب برای گشتوگذار در فضاهای تاریخی و کویر اطراف شهر است. از جمله مکان های دیدنی کاشان در زمستان میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- کویر مرنجاب
- بازار سنتی کاشان
- خانههای تاریخی
- چشمه نیاسر
جاهای دیدنی کاشان در روز
در طول روز، نور خورشید جذابیت معماری بناهای تاریخی کاشان را دوچندان میکند. از جمله جاهای دیدنی کاشان در روز میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- خانه عامریها
- باغ فین
- آبشار نیاسر
- تپههای سیلک
جاهای دیدنی کاشان در شب
شبهای کویری کاشان، مناسب قدمزدن در بافت تاریخی شهر یا رصد آسمان کویر است. از جمله جاذبه های گردشگری کاشان در شب میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- کویر مرنجاب
- پیادهروی در گذرهای تاریخی و بافت قدیمی
- تیمچه امینالدوله
- میدان کمالالملک
اگر علاقهمند هستید تا کاشان را با تمام جلوههای تاریخی و معماری چشمنوازش بشناسید، پیشنهاد میکنیم نگاهی به فهرست جاهای دیدنی کاشان در کجارو بیندازید. این لیست شما را با مهمترین دیدنی های کاشان آشنا میکند و به برنامهریزی سفری هدفمند و پربار کمک خواهد کرد.
- باغ فین12 مهر 96مطالعه '35
- حمام فین کاشان؛ شاهد تاریخی یک قتل04 خرداد 98مطالعه '7
- مسجد جامع کاشان12 مهر 96مطالعه '7
- خانه تاریخی بروجردی ها12 مهر 96مطالعه '22
- شهر زیرزمینی نوش آباد12 مهر 96مطالعه '8
نویسنده: محبوبه حسنی