دریاچه تخت سلیمان؛ چشمه‌ جوشان، افسانه‌‌ها و چشم‌انداز خیره‌کننده

دریاچه تخت سلیمان یکی از اسرارآمیزترین جاذبه‌های طبیعی و تاریخی ایران است که در دل کوهستان‌های آذربایجان غربی جای گرفته است. این دریاچه که از جاهای دیدنی تکاب به شمار می‌رود، با افسانه‌ها و اسراری که درباره‌اش مطرح شده است، همچون نگینی، میان مجموعه ثبت جهانی تخت سلیمان می‌درخشد.

ترکیب طبیعت بکر، تاریخ پررمز و راز و روایت‌های افسانه‌ای، تخت سلیمان را به مقصدی تماشایی برای ماجراجویان و علاقه‌مندان به تاریخ و اسطوره تبدیل کرده است. با مطالعه این مقاله، بخواهیم دانست که دریاچه تخت سلیمان کجاست و چه اسراری پشت آن نهفته است.

• آدرس: استان آذربایجان غربی، شهرستان تکاب، بخش تخت سلیمان، حدود سه کیلومتر شرق روستای تازه کند نصرت آباد (مشاهده روی نقشه)

«دریاچه تخت سلیمان» در شهرستان تکاب استان آذربایجان غربی قرار دارد. این دریاچه، بخشی از محوطه تاریخی و باستانی تخت سلیمان به‌شمار می‌آید و در نزدیکی آن روستاهایی مانند «تازه کند نصرت آباد»، «بابا نظر» و «اغبلاغ عليا» واقع شده‌اند. این جاذبه با شهر «تکاب» حدود ۴۰ کیلومتر، با «زنجان» حدود ۱۵۰ کیلومتر و با تهران حدود ۴۶۰ کیلومتر فاصله دارد.

عکاس: Safa Daneshvar / گوگل مپ

برای دسترسی به دریاچه تخت سلیمان در صورت حرکت از تهران ابتدا از قزوین، خود را به شهر زنجان برسانید و از آنجا وارد جاده زنجان-دندی شوید و این جاده را تا «شهر دندی» ادامه دهید. بعد از رسیدن به شهر دندی باید وارد جاده دندی-تخت سلیمان شده و با عبور از روستاهایی مانند «کپز»، «قراولخانه» و «بابا نظر» به تخت سلیمان خواهید رسید. برای رسیدن به دریاچه باید وارد جاده سمت راست شوید.

عکاس: HONARKAR / گوگل مپ

در صورت سفر از استان‌های غربی کشور، باید خود را به «تکاب» برسانید و سپس از جاده تکاب-تخت سلیمان، راهی مقصد شوید.

دریاچه تخت سلیمان، یکی از شگفت‌انگیزترین جاهای دیدنی آذربایجان غربی، واقع در مرکز مجموعه باستانی تخت سلیمان است که به ثبت میراث ملی رسیده است و در لیست آثار ثبت شده ایران در یونسکو قرار دارد.

مجموعه تاریخی تخت سلیمان، شهری باستانی بوده است که از اقوام ماد و هخامنشی تا ساسانی و مغول در آن زندگی می‌کردند. در این مجموعه می‌توانید شاهد بخش‌های مختلفی مانند آتشکده آذرگشسب، ایوان خسرو، معبد آناهیتا، حصار تخت سلیمان، رواق‌ها و بناهای دوره ایلخانی  و دریاچه تخت سلیمان باشید. این مجموعه از نظر تاریخی و فرهنگی از ارزش بالایی برخوردار است و برای بازدید از آن باید ورودی پرداخت کنید.

عکاس: VAZHAR Advertising Agency / گوگل مپ

دریاچه تخت سلیمان، در نزدیکی «آتشکده آذرگشنسب» قرار دارد که در دوران ساسانیان جایگاهی ویژه میان شاهان و ارتش داشته است و محلی برای نیایش و اجرای مراسم تاج‌گذاری بود. این دریاچه، بیضی‌شکل با طول تقریبی ۱۲۰ متر و عرض ۸۰ متر، از چشمه‌های جوشانی تغذیه می‌شود که عمق آن بین ۴۵ تا ۱۱۰ متر می‌رسد. گفته می‌شود، این چشمه‌ها به‌عنوان چاکراه‌های انرژی در زمین شناخته شده‌اند و با در کنار آن ایستادن، انرژی مثبت بسیاری را دریافت خواهید کرد.

وجود جوی‌های سنگی در دیواره‌های دریاچه که به دوره ساسانی بازمی‌گردد، نشان می‌دهد که آب این دریاچه نقش تعیین‌کننده‌ای در معماری و کارکرد مذهبی محوطه داشته است.

عکاس: mhmdly r / گوگل مپ

ساختار زمین‌شناسی تخت سلیمان به شکل یک مخروط وارونه با دیواره‌های عمودی است و همین ویژگی سبب شده که نه‌تنها غواصی، بلکه شنا کردن در آن بسیار خطرناک باشد. بالا بودن فشار آب، حرکت عمودی رو به بالای جریان‌ها و میزان بالای املاح معدنی، ورود به اعماق این دریاچه را غیرممکن کرده است. با وجود جوشش دائمی، به دلیل شوری و املاح فراوان، آب آن برای آشامیدن و کشاورزی مناسب نیست. دمای آب دریاچه در تمام سال ثابت و حدود ۲۱ درجه است و با جوشش چشمه‌های زیرزمینی، همواره پرآب باقی می‌ماند.

بازدید از دریاچه تخت سلیمان با وجود امکاناتی چون پارکینگ، سرویس‌های بهداشتی، نیمکت‌ها و تابلوهای راهنما برای گردشگران آسان‌تر شده است. در اطراف پارکینگ هم سوپر مارکت و غذاخوری یافت می شود. همچنین در روستاهای اطراف و شهر تکاب اقامتگاه‌های بوم‌گردی برای شب‌مانی در دسترس هستند.

عکاس: Ali Mirjalili / ویکی لاک

دریاچه تخت سلیمان از دیرباز با افسانه‌ها و باورهای بومی گره خورده است و همین رازآلودگی، آن را به یکی از اسرارآمیزترین نقاط ایران تبدیل کرده است. طبق روایات قدیمی، کسانی که برای دست‌یابی به گنج به درون دریاچه تخت سلیمان رفته‌اند، هیچ‌گاه بازنگشته‌اند. در واقع عمق بیش از ۷۵ متری و رسوبات معدنی غلیظ، دسترسی غواصان باستان‌شناس به کف دریاچه را نیز غیرممکن کرده است. به دلیل نبود دسترسی به کف دریاچه و از سوی دیگر نبود تکنولوژی‌های لازم برای بیرون کشیدن اشیا، بخش اصلی روایت‌های پیرامون اشیا دریاچه به افسانه‌ها و حکایت‌ها اختصاص دارد. با این وجود، برخی اشیا در کف دریاچه وجود دارند، از جمله ماشین‌ها و واگن‌هایی که به آن سقوط کردند. تصاویری از وضعیت این دریاچه در فیلم مستند اسرار دریاچه به نمایش گذاشته شده است.

• عصای حضرت سلیمان: یکی از مشهورترین روایت‌ها حکایت از آن دارد که چشمه جوشان دریاچه پس از کوبیده شدن عصای حضرت سلیمان بر زمین پدید آمد و به مرور زمان به دریاچه‌ای تبدیل شد که امروز در قلب مجموعه جهانی تخت سلیمان می‌درخشد. نام‌گذاری تخت سلیمان برگرفته از باور مردم به ساخت این مجموعه شگفت‌انگیز توسط حضرت سلیمان و اجنه است؛ چراکه چنین معماری باشکوه را فراتر از توان انسان‌های عادی می‌دانستند.

عکاس: omid msr / گوگل مپ

• کیسه‌ خاک حضرت مریم: پس از شنیدن خبر تولد حضرت عیسی (ع)، هرمزد، پادشاه ایرانی، پیکی برای تبریک به حضرت مریم می‌فرستد. ایشان کیسه‌ای خاک به پیک می‌دهد که او در مسیر نزدیک تخت سلیمان بیمار شده و پیش از مرگ، کیسه را دفن می‌کند و خود نیز در همان‌جا می‌میرد. وقتی هرمزد از ماجرا مطلع می‌شود، دستور ساخت چند ساختمان در تخت سلیمان را می‌دهد و از همان منطقه چشمه‌ای جوشان پدید می‌آید که به آبادانی بیشتر کمک می‌کند.
• گنجینه پنهان در اعماق دریاچه: از دیگر اسرار دریاچه تخت سلیمان، داستان گنجینه‌های پنهان در اعماق آن است. گفته می‌شود در طول تاریخ، از دوران کوروش هخامنشی گرفته تا اشکانیان و ساسانیان، نذورات، خزانه‌ها و اشیای قیمتی بسیاری به درون این آب مقدس انداخته شده‌اند تا از دست دشمنان در امان بمانند.
• گنجینه های حضرت سلیمان در دریاچه: باورهایی وجود دارد که انگشتر سلیمان نبی، منبع قدرت ماورایی او بود. شیطان انگشتر را به دریاچه انداخت و با ظاهری شبیه او بر تخت پادشاهی نشست. گفته می‌شود این انگشتر را ماهی خورد و حضرت سلیمان آن را در شکم ماهی پیدا کرد و توانست قدرت خود را پس بگیرد. برخی نیز معتقدند که انگشتر برای همیشه در دریاچه مدفون ماند.

عکاس: Abbas Puya / گوگل مپ

بهترین زمان سفر به دریاچه تخت سلیمان تکاب، فصل‌ بهار است؛ زمانی که هوای کوهستانی منطقه معتدل و دلپذیر می‌شود و طبیعت اطراف دریاچه با سرسبزی و شکوفه‌های بهاری جلوه‌ای تماشایی دارد. در این فصل‌ دسترسی به جاده‌ها راحت‌تر است و گردشگران می‌توانند علاوه بر بازدید از دریاچه، از مجموعه تاریخی تخت سلیمان نیز دیدن کنند. در مقابل، تابستان به علت گرمای هوا و در پاییز و زمستان، به دلیل سرمای شدید و بارش برف، شرایط سفر دشوار می شوند.

عکاس: Somayeh Alizadeh / گوگل مپ

• آدرس: استان آذربایجان غربی، شهرستان تکاب، بخش تخت سلیمان، دهستان احمدآباد، نزدیک روستای قینرجه
• فاصله تا دریاچه تخت سلیمان: حدود ۲۵ کیلومتر (حدود ۳۵ دقیقه رانندگی)

«آبگرم قینرجه تکاب» یکی از جاذبه‌های طبیعی و درمانی آذربایجان غربی است که در حدود پنج کیلومتری شمال روستای قینرجه قرار دارد که گردشگران می‌توانند در آن‌ آب‌تنی و از خواص درمانی آب استفاده کنند؛ البته به دلیل عمق زیاد، افراد باید در این حوضچه شنا کنند.

عکاس: Afshin H / گوگل مپ

در فصل بهار و تابستان که آب‌وهوا دلپذیرتر است، مردم بیشتر از حوضچه آبگرم قینرجه تکاب استفاده می‌کنند؛ اما برای روزهای سرد سال نیز حمامی در مرکز روستا ساخته شده که آب گرم حوضچه‌ با لوله‌کشی به آن منتقل می‌شود.

• آدرس: استان آذربایجان غربی، شهرستان تکاب، بخش تخت سلیمان
• فاصله تا دریاچه تخت سلیمان: حدود پنج کیلومتر (حدود ۱۰ دقیقه رانندگی)
• هزینه ورودی سال ۱۴۰۴: ۲۰٬۰۰۰ تومان

«کوه زندان سلیمان» یکی از آثار تاریخی و طبیعی با قدمتی چند هزار ساله است. این کوه که احتمالا نیایشگاهی مقدس و دژی مستحکم بوده، شامل اتاق‌ها، تراس و راه‌پله می‌شود. در بالای کوه بناهای سنگی و ساروجی وجود دارد که نشان‌دهنده تقدس آن میان مردمان باستان و محل عبادت یا قربانی، به‌ویژه در دوران مانویان بوده است. در مسیر صعود آثار تاریخی مانند کتیبه‌ای با خط میخی و بقایای بناهای کهن دیده می‌شود.

عکاس: Mehran Shesh Baradaran / گوگل مپ

کوه زندان سلیمان، امروزه به‌عنوان مقصدی جذاب برای گردشگران، کوهنوردان و طبیعت‌دوستان شناخته می‌شود. صعود به دهانه کوه آسان و نیازمند تجهیزات خاص نیست و بازدیدکنندگان می‌توانند علاوه بر مشاهده بقایای معماری باستانی، از چشم‌اندازهای طبیعی و چشمه‌های گوگردی اطراف بهره ببرند. افسانه‌ها و روایت‌های محلی پیرامون زندان دیوهای حضرت سلیمان، اسرارآمیز بودن این منطقه را دوچندان کرده و تجربه‌ای هیجان‌انگیز و ترکیبی از تاریخ، طبیعت و اسطوره برای بازدیدکنندگان فراهم می‌کند.

• آدرس: استان آذربایجان غربی، شهرستان تکاب، بخش تخت سلیمان، دهستان چمن، نزدیک روستای برنجه
• فاصله از تخت سلیمان: حدود ۱۵ کیلومتر ( حدود ۲۵ دقیقه رانندگی)

«زندان برنجه» یکی از شگفت‌انگیزترین پدیده‌های زمین‌شناسی ایران در نزدیکی تکاب است که اهالی آن را «برنجه درگاهی» یا «دریای برنجه» نیز می‌نامند. این گودال طبیعی با دیواره‌های پرشیب تراورتنی، قطری حدود ۱۰۰ متر و عمقی نزدیک به ۷۰ متر دارد و در میان افسانه‌های محلی جایگاه ویژه‌ای یافته است. روایت‌ها می‌گویند خان‌های محلی در گذشته برای تنبیه مخالفان، آن‌ها را به درون این گودال می‌انداختند و به همین دلیل نام «زندان» به آن داده شده است.

عکاس: Behrouz Lotfi / گوگل مپ

از منظر زمین‌شناسی، زندان برنجه یک چشمه آهکی و گازدار است که آب آن، با دمایی حدود ۳۰ درجه سانتی‌گراد حتی در زمستان یخ نمی‌زند. وجود گاز کربنیک در آب باعث خوردگی دیواره‌ها شده و بر وسعت دهانه آن افزوده است. نبود حفاظ و شیب خطرناک دیواره‌ها ایجاب می‌کند که بازدیدکنندگان نکات ایمنی را جدی بگیرند و از پایین رفتن در آن بدون تجهیزات و مهارت کافی پرهیز کنند.

• آدرس: استان آذربایجان غربی، شهرستان تکاب، بخش مرکزی، دهستان افشار، دو کیلومتری شمال غرب روستای بدرلو
• فاصله از تخت سلیمان: حدود ۴۰ کیلومتر (حدود یک ساعت با خودرو)

چمن متحرک چملی، در واقع قطعه‌ای بزرگ از گیاهان و نی‌هایی است که ریشه‌هایشان به هم تنیده و بدون اتصال به زمین روی آب شناور مانده‌اند. قطر این جزیره سبز حدود ۱۰۰ متر است و روی برکه‌ای کوچک قرار دارد. همین ویژگی باعث می‌شود با وزش باد، این توده گیاهی به آرامی جابه‌جا شود و جلوه‌ای جادویی از حرکت یک چمنزار روی آب را به نمایش بگذارد. هرچند حرکت آن در مسافت کوتاه پنج تا ۶ متری محسوس‌تر است؛ اما اگر کمی صبر کنید، تغییر موقعیت آن به‌خوبی قابل مشاهده خواهد بود.

اگر از بالای تخته‌سنگ‌ها یا مسیر خاکی سمت راست مرداب به چمن متحرک چملی نگاه کنید، بهترین زاویه برای تماشای این پدیده فراهم می‌شود. این منطقه محیطی آرام و سرسبز دارد که می‌توان در کنار آن از طبیعت ناب اطراف لذت برد.

عکاس: مهرداد افلاکی / گوگل مپ

اگر تاکنون به دریاچه مرموز تخت سلیمان سفر کرده‌اید یا در خصوص این جاذبه اطلاعات جذاب دیگری دارید؛ خوشحال می‌شویم دانسته‌ها و تجربیات خود را با مخاطبان کجارو در میان بگذارید.

منبع عکس کاور: سایت گوگل مپ؛ عکاس: Hossein Koopaie