روستای صراخیه

تالاب شادگان یکی از مشهورترین جاهای دیدنی استان خوزستان است. تعدادی از شهرها و روستاهای منطقه در نزدیکی یا مجاورت این تالاب واقع شده‌اند. دو روستای صراخیه و رگبه نیز در میان تالاب قرار دارند.

روستای صراخیه یکی از مهم‌ترین مقاصد روستاگردی در خوزستان است و با اهالی خون‌گرم، بلم‌های باریک و معماری بومی خود شهرت دارد. به این روستا ونیز ایران نیز می‌گویند. سفر به صراخیه یک تیر و چند نشان است؛ نه‌تنها می‌توانید از طبیعت‌گردی در تالاب شادگان لذت ببرید، بلکه فرصت آن را خواهید داشت تا با فرهنگ بومی منطقه آن آشنا شوید. پس زمان را از دست ندهید و با کجارو همراه شوید تا بیشتر درباره روستای صراخیه بخوانید.

صراخیه یا سراخیه نام یکی از روستاهای زیبای ایران در استان خوزستان است. این روستا از جاهای دیدنی شادگان به شمار می‌رود و در نزدیکی تالاب شادگان قرار دارد. صراخیه به‌عنوان یکی از روستاهای قطب گردشگری خوزستان شناخته می‌شود. این روستای با بافت سنتی خود به ونیز ایران مشهور است؛ چون روی آب واقع شده و تنها وسیله رفت‌و‌‌آمد در این روستا قایق یا بلم است.

عکس از وب‌سایت hameghlim.com (عکاس: نامشخص)

روستای کوچک‌تر دیگری در نزدیکی صراخیه قرار دارد که با نام «رگبه» شناخته می‌شود. متاسفانه این دو روستا از مناطق محروم ایران محسوب می‌شوند و توسعه گردشگری بر پیشرفت آن‌ها تاثیر چشمگیری خواهد داشت.

روستای صراخیه در استان خوزستان، شهرستان شادگان، در بخش خنافره، دهستان ناصری واقع شده است و در نزدیکی تالاب شادگان قرار دارد. (مشاهده روی نقشه)

• فاصله روستای صراخیه تا شادگان: ۱۲ کیلومتر
• فاصله روستای صراخیه تا آبادان: ۶۱ کیلومتر
• فاصله روستای صراخیه تا خرمشهر: ۶۴ کیلومتر

برای رسیدن به روستا صراخیه باید به تالاب شادگان دسترسی پیدا کنید. برای این کار ابتدا باید به شهر اهواز بروید. بعد راهی جاده اهواز به آبادان شوید و خود را به منطقه دارخوین برسانید. هنگام خروج از دارخوین جاده‌ای وجود دارد که به‌سمت شهر شادگان می‌رود. در داخل شهر شادگان از هر فردی، آدرس روستای صراخیه را بپرسید، مسیر را به شما نشان خواهد داد. بعد از طی جاده‌ای در دل تالاب، در سمت راست خود چند اسکله شناور با قایق‌های موتوری می‌بینید. از اینجا به بعد باید وسیله نقلیه خود را پارک کنید و با قایق به‌سمت روستا بروید.

عکس از وب‌سایت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خوزستان (عکاس: سیدجواد خراسانی)

اگر تعداد شما زیاد است خیلی راحت می‌توانید قایقی را دربست کنید؛ ولی اگر با تعداد کم به آنجا رفته‌اید،‌ اصلا نگران هزینه نباشید.‌ خیلی راحت می‌توانید مانند تاکسی از قایق‌ها به‌صورت اشتراکی یا به‌اصطلاح خطی استفاده کنید.

جمعیت روستای صراخیه حدود ٩٠ خانوار است که در هر خانه‌ بیش از ۶ نفر زندگی می‌کنند. اهالی روستا به زبان عربی صحبت می‌کنند. بسیاری از جوانان صراخیه با ماندن در روستا و ازدواج‌های بومی باعث افزایش جمعیت آن شده‌اند.

معماری روستای صراخیه اهمیت زیادی دارد؛ چون کاملا سنتی است و ساکنان روستا در ساخت خانه‌ها از مصالحی چون خشت، گل و نی استفاده کرده‌اند. شغل فعلی برخی از مردم روستا، ارائه سرویس‌های گردشگری (قایق) ‌به گردشگران است. آن‌ها گردشگران را با قایق‌های خود به داخل تالاب می‌برند و نقاط مختلف آن را نشان می‌دهند.

در این روستا عبابافی، حصیربافی و جاجیم‌بافی به‌عنوان صنایع دستی رواج دارد. در بافت حصیر، سبد و امثال آن‌ها از برگ درخت خرما یا نی‌های تالا‌ب شادگان استفاده می‌شود. آب و هوای گرم‌و‌مرطوب شهرستان شادگان باعث شده است تا محصولات گرمسیری مثل گندم، خرما و برنج توسط کشاورزان منطقه کشت شود. دامداری و تولیدات دامی مانند لبنیات، پشم و پوست از محصولات دامی شهرستان شادگان است.

هرچند گردشگران با قایق‌های موتوری در اطراف روستا گردش می‌کنند؛ اما وسیله اصلی تردد مردم روستای صراخیه بلم‌های چوبی باریک است که نهایتا دو نفر روی آن جا می‌شود. دلیل باریک بودن این بلم‌ها جاده‌ای است که در وسط تالاب کشیده شده و مسیر ترددی قایق‌ها را به‌سمت دیگر تالاب قطع می‌کند. فقط بلم‌های باریک امکان عبور از سوراخ‌های تعبیه شده در زیر این جاده را دارند. این بلم‌ها همان قایق‌های دست‌ساز ساده هستند و ظاهری شبیه برگ بلند و باریک گیاهان با گوشه‌های کشیده و شکلی کاملا متقارن دارند. چند پاروی بلند و تکه‌های باریک چوب در میانه آن، هدایت بلم را ممکن می‌کند. تنها اختلاف ظاهری این بلم‌ها در رنگ آن‌ها است.

دلیل دیگر استفاده مردم روستا از این بلم‌ها این است که قایق موتوری حیوانات را فراری می‌دهد؛ گاومیش‌ها با شنیدن صدای قایق موتوری رم می‌کنند و پرنده‌ها می‌پرند. به همین دلیل مردم روستا ترجیح می‌دهند به‌جز مصارف گردشگری، تنها از بلم‌های ساده و پارویی استفاده کنند که هیچ سر‌و‌صدایی ندارد.

تالاب بین‌المللی شادگان به‌عنوان یک تالاب مهم بین‌المللی شناخته شده است که تنوع زیستی غنی و جاذبه‌های گردشگری فراوانی دارد. رودخانه‌ جراحی و نهر بحره (منشعب از رودخانه کارون) بزرگ‌ترین تامین‌کننده‌های آب این تالاب هستند. طغیان کارون و مدهای خلیج فارس و بارش‌های منطقه نیز در تامین آب تالاب شادگان نقش دارند. تالاب شادگان باقی‌مانده‌ای از تالاب بسیار بزرگ است که در زمان‌های قدیم تا مرز عراق ادامه داشت. زمین‌شناسان احتمال می‌دهند شادگان، بخش دور افتاده و جدا شده‌ای از مجموعه تالا‌ب‌های گسترده و به‌هم پیوسته بین‌النهرین باستان باشد.

عکس از گوگل‌مپ (عکاس: Muhamad)

بخشی‌هایی از تالاب شادگان آب شیرین و بخش‌‌هایی از آن آب شور دارد و همین ویژگی باعث تنوع باورنکردی زیستی در تالاب شادگان شده است. آب ش‌ی‌ری‌ن تالاب شادگان فصلی و آب ش‌ور آن ب‌ه دل‌ی‌ل وصل ب‌ودن به خ‌ور‌ه‌‌ا و خ‌ل‌ی‌ج ف‌‌ارس‌ د‌ای‌م‌‌ی است.

تالاب شادگان میزبان تعداد زیادی از پرندگان کم‌نظیر بومی و مهاجر و درمجموع زیستگاه ۱۷۴ گونه پرنده است. ۱۳ گونه از آن‌ها مانند اردک مرمری، پلیکان پا خاکستری، عروس غاز، اردک سرسفید، گیلانشاه خالدار، عقاب شاهی، عقاب تالابی خالدار و عقاب دریایی دم سفید در معرض خطر انقراض جهانی هستند. متاسفانه شکار و قاچاق پرندگان در حال انقراض یکی از مشاغل سیاه در اطراف این تالاب است. تنها زيستگاه و محل زاد‌ و ولد اردک كركری در جهان، تالاب شادگان محسوب می‌شود. از بین پرندگان ساکن در این تالاب گونه‌های چون «گيلانشاه خالدار» و «اكراس آفریقایی» از نمونه‌های بسيار كمياب هستند.

از آبزیان تالاب شادگان می‌توان به انواع ماهی‌های آب شيرين و شور مثل بنی، ‌شيريد، حمری، شانک و ماهی‌های پرورشی اشاره کرد.

با توجه به گرما و رطوبت منطقه، بهترین زمان سفر به روستای صراخیه اواسط پاییز و کل فصل زمستان، به‌ویژه از اواسط دی تا اواسط اسفند ماه است. از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری این منطقه در طول فصل زمستان، حضور پرنده‌های مهاجر سردسیری است که در فصول دیگر سال قابل‌مشاهده نیست.

عکس از گوگل‌مپ (عکاس: Muhamad)

• قایق‌سواری در میان روستا و جاذبه‌های اطراف آن مهم‌ترین تفریحات در صراخیه به شمار می‌آید. به‌راحتی می‌توانید از اهالی روستا قایق کرایه کنید و کل روستا و اطراف تالاب شادگان را ببینید.
• شنا یکی دیگر از تفریحات این منطقه است که البته باید مراقب نی و جلبک‌های موجود در آب باشید.
• ماهی‌گیری تفریحی و تجاری نیز در این تالاب رونق زیادی دارد و اگر علاقه‌مند به ماهی‌گیری با خوردن ماهی‌کبابی باشید، به‌جای درستی آمده‌اید.
• یکی از تفریحات جذاب دیگر در این منطقه دیدن گله‌های گاومیش است. احتمالا دیدن این حیوانات غول‌پیکر در وسط تالاب برای شما هم جذاب و هم تعجب‌آور خواهد بود.
• تالاب شادگان و روستای صراخیه زیستگاه پرندگان زیادی هستند که تماشای آن‌ها نیز به یکی از جاذبه‌های معروف این منطقه تبدیل شده، در حدی که نام این تالاب را در فهرست بهترین مقاصد پرنده‌ نگری ایران قرار داده است.
• بازدید از خانه‌های روستا که همگی توسط افراد بومی ساخته شده‌اند، می‌تواند یکی از جذابیت‌ها و تفریحات مسیر باشد. تمام این خانه‌ها از مصالح مثل نی و چوب موجود در تالاب شادگان و با دست مردم روستای صراخیه ساخته شده‌اند.

یک محوطه نسبتا بزرگ در وسط تالاب و در نزدیکی روستای صراخیه قرار دارد که با دیوار گلی حصارکشی شده است. تعداد زیادی مضیف (خانه‌های ساخته شده با نخل خرما) به‌همراه سرویس‌های بهداشتی برای استراحت گردشگران وجود دارد که برای اقامت کوتاه مناسب است. البته امکان چادر زدن در این منطقه نیز وجود دارد.

• بیشتر مردم بومی روستای صراخیه و تالاب شادگان معتقد هستند که وضع تالاب خوب نیست و هر ‌سالی که می‌گذرد اوضاع بدتر هم می‌شود. سطح آب تالاب خیلی پایین آمده و آلوده است. گاومیش‌ها که وسیله اصلی امرار معاش دام‌دارهای منطقه هستند، مریض شده‌اند و بسیاری از گیاهان تالاب شادگان هم خشک شده‌اند. به توجه به این نکات در حین بازدید از این تالاب حتما نکات زیست محیطی و بهداشتی را رعایت و از جا گذاشتن هر زباله در سطح خشکی و آبی این منطقه خودداری کنید. از مهم‌ترین و رایج‌ترین زباله‌های گردشگران می‌توان به بطری‌های مصرف‌شده آب‌ معدنی، نوشابه‌ها و پلاستیک‌های مصرف‌شده اشاره کرد. ورود آب ناشی از فعالیت‌های صنعتی کارخانه‌ها به تالاب شادگان از دیگر مشکلات مهم زیست‌محیطی در این تالاب بین‌المللی. همچنین خشکسالی، تامین نشدن حقابه و کاهش بارش باران هم از دیگران مشکلات اصلی تالاب و مردم منطقه است.
• روستا صراخیه آب شیرین و حتی لوله کشی ندارد و تامین آب از طریق خرید دبه‌های آب شیرین و ساخت تانکرهای ذخیره آب ممکن است. پس در حین بازدید از این روستا آب نوشیدنی کافی با خود ببرید یا از مغازهای محلی تهیه کنید. همچنین هنگام استفاده از آب برای مصارف شست‌و‌شو سعی کنید آب زیاد مصرف نکنید.
• در این روستا پلیس وجود ندارد و خانه‌ها همه بی‌قفل و کلید هستند. پس حین بازدید از خانه‌های محلی، مراقب حریم خصوصی افراد ساکن در منازل باشید.
• همه مردم روستا عرب زبان هستند، ولی تعداد زیادی هم به زبان فارسی تسلط دارند که به ارتباط‌گیری اجتماعی شما کمک می‌کنند؛ ولی اگر دیدید فردی نمی‌تواند به حرف‌های شما پاسخ دهد صرفا به خاطر عدم تسلط به زبان فارسی است. مردم منطقه همگی خون‌گرم و مهمان‌نواز هستند که از گردشگران به بهترین نحوه پذیرایی می‌کنند.
• رعایت عرف و فرهنگ رایج منطقه الزامی است.
• قایق در صراخیه همه چیز است و زندگی بدون قایق معنا ندارد. در تالاب شادگان و در کوچه پس کوچه‌های آبی صراخیه قایق‌سواری خیلی رایج است. این کار مختص آدم‌بزرگ‌ها نیست و قایقرانان کوچک دختر و پسر هم بلد هستند چطور بلم‌ برانند. آن‌ها این کار را از ۵ سالگی یاد می‌گیرند، ‌با توجه به اهمیت قایق و بلم در این روستا مراقب استفاده از قایق ها باشید تا آسیبی به آن‌ها نرسد؛ مطمئنا در زندگی شهری دوست ندارید کسی از ماشین شما به‌شکل نامناسبی استفاده کند.
• بسیاری از مردم روستای صراخیه معتقد هستند که اگر تالاب شادگان تالابی پرآب بماند و مشکلات زیست‌محیطی آن حل شود تا نسل‌های زیادی در همین کوچه‌های آبی زندگی می‌کنند و تمایلی به ترک روستا ندارند؛ ولی اگر این مشکلات حل نشود، ممکن است تا چند سال دیگر از صراخیه تنها یک نام باقی بماند. سهم هر گردشگر در حفظ این جاذبه گردشگری و روستای زیبا و منحصربه‌فرد ایران بسیار مهم است.
• قایق‌های اشتراکی شما را فقط تا روستا می‌برند و برای بازدید از مکان‌های دیدنی تالاب که در اطراف روستا قرار دارد، باید حتما قایق دربستی کرایه کنید.
• در سفر به روستای صراخیه، حتما یک دست لباس اضافه را ببرید تا در صورت خیس شدن لباس‌هایتان به مشکلی برنخورید. با توجه به وجود آب زیاد در این منطقه بهتر است از سندل یا کفش‌های مقاوم در برابر آب استفاده کنید.
• برای تهیه مایحتاج خوراکی می‌توانید از قایق‌ران‌ها کمک بخواهید. هر زمان که نیاز به کالایی داشته باشید، در کمترین زمان ممکن آن را به شما می‌رسانند.

نویسنده: سعید صالحی