دره مرادبیگ

دره مرادبیگ بزر‌گ‌ترین دره کوهستان الوند و از جاهای دیدنی همدان به شمار می‌رود که به‌دلیل آب‌وهوای مطبوع و خنک همواره به‌عنوان ییلاقی برای تفریح مردم همدان استفاده شده است. این دره در سه کیلومتری جنوب همدان قرار دارد و به‌واسطه فاصله نزدیکش با شهر، بسیاری از گردشگران را به خود جذب می‌کند. علاوه بر طبیعت بکر و زیبا، در این منطقه می‌توانید از قلعه بهمن میرزا، امامزاده پیر رحمان، رود آلوسجرد و... بازدید کنید.

• آدرس: استان همدان، سه کیلومتری جنوب شهر همدان، جاده دره مرادبیگ (نمایش روی نقشه)

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: علی قربانی)

دره مرادبیگ در فاصله‌ سه کیلومتری جنوب شهر همدان در دامنه‌‌ کوه‌های الوند در جنوب غربی استان همدان واقع شده است. این منطقه از شمال به شهر همدان، از شرق به روستای ابرو تفریجان، از غرب به روستای گنجنامه و شهرستانه و از جنوب به کوهستان الوند محدود می‌شود.

دره مرادبیگ که ۸۰۰ هکتار وسعت دارد، به‌صورت شمالی-جنوبی کشیده شده است و از غرب و شرق به ارتفاعات محدود می‌شود. این دره برخلاف سایر دره‌های الوند همچون دره گنجنامه که در مسیر راه‌های باستانی قرار داشت، در منطقه بسته‌ای واقع شده که تردد در آن بسیار اندک بوده است. در نتیجه تنها راه ارتباطی آن، راه مالروی انتهای دره است که از طریق دره چشمه فرشه در فصول خشک سال با روستای پشت کوه ارتباط دارد.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: امین بهرامی)

دره سبز و خرم مرادبیگ از دیربار به‌خاطر شرایط مساعد آب‌وهوایی موردتوجه بسیاری از حاکمان بود و ییلاق آن‌ها به حساب می‌آمد. اولین سکونتگاه دره حدود ۷۰۰ تا ۸۰۰ سال پیش مقارن با حکومت ایلخانیان شکل گرفت. بنا به نظر افراد قدیمی روستا، «مرادبیگ» و دو برادر او به نام‌های «نظربیگ» و «اله‌بیگ» در دوران مزبور در سه نقطه از همدان حکومت می‌کردند. جالب اینکه عارف قزوینی، شاعر نامدار مشروطه‌خواه، در دوره رضاخان به این دره تبعید شد و در بهمن‌ماه ۱۳۱۲ در این محل درگذشت.

بر اساس مصوبه‌ شورای عالی شهرسازی مورخ چهارم مهرماه ۱۳۶۷، روستای دره مرادبیگ به محدوده‌ خدمات شهری افزوده شده و جزو شهر همدان محسوب می‌شود. فعالیت‌های اصلی مردم این منطقه باغبانی، دامداری و صنایع دستی است. مردم بومی به زبان‌های آذری، فارسی و کردی صحبت می‌کنند و اقوام گوناگون با فرهنگ‌های مختلف در کنار هم زندگی مسالمت‌آمیزی دارند.

منبع عکس گالری: گوگل مپ (عکاسان: سارا سپهرآرا، اشکان اردلان)

از نظر گردشگران، چشم‌انداز بی‌نظیر دو طرف دره مرادبیگ بزرگ‌ترین جاذبه‌ منطقه و مهم‌ترین نقطه قوت آن به شمار می‌رود؛ اما به نظر می‌رسد که برنامه‌ریزی جامعی برای بهره‌برداری از این جاذبه‌ طبیعی وجود ندارد و همین امر موجب تخریب باغ‌ها و تغییر کاربری آن‌ها شده است. مشکل دیگر این منطقه و کوهستان الوند را می‌توان تردد موتورسواران در دل کوه دانست که پوشش گیاهی را از بین می‌برند و باعث رعب و وحشت حیوانات منطقه می‌شوند. برخی از اهالی دره مرادبیگ نیز بر اثر ناآگاهی، سنگ‌های کوه را برای ساخت‌وساز جابه‌جا کرده‌اند تاحدی که هم‌اکنون زیر چشمه ملک، دیگر سنگی وجود ندارد و این قضیه باعث سیلاب منطقه خواهد شد.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: علی قربانی)

• قلعه بهمن میرزا: این قلعه‌ از زمان نوادگان فتحعلی‌شاه قاجار و حاکم همدان در کنار رودخانه‌ دره مرادبیگ (آلوسجرد) قرار داشت و در دوره قاجار محل حکومت بود.
• عمارت بدیع‌الحکما: عمارت مزبور در دره مرادبیگ در بلوار شهید مصیب مجیدی قرار دارد. تاریخ ساخت آن به اواخر دوره قاجار برمی‌گردد و بانی تاسیس آن دکتر مهدی بدیع ملقب به بدیع‌الحکما بود.
• امامزاده پیر رحمان: این امامزاده نیز یکی دیگر از جاهای دیدنی دره مرادبیگ به حساب می‌آید. در محل امامزاده تابلو یا نشانه‌ای وجود ندارد که نشان‌دهنده تاریخچه بنا یا هویت فرد مدفون باشد؛ تنها اداره اوقاف تابلویی در این مکان نصب کرده و پیگیری دیگری انجام نداده است.
• رود آلوسجرد: رود آلوسجرد که از ذوب برف‌ها و آب چشمه‌های فراوان تشکیل می‌شود، مسیری جنوبی-شمالی دارد و در شیبی نسبتا تند جاری است. رودخانه از وسط شهر از سمت جنوب و شرق تپه‌ هگمتانه می‌گذرد و به زمین‌های شمالی خارج از شهر می‌رسد و سرانجام به رود قره‌چای می‌ریزد. طبق تحقیقی که اخیرا روی آب رودخانه‌ مرادبیگ انجام شده، این آب حاوی مقادیر قابل‌توجهی فلزات سنگین نظیر روی، مس، کروم و... است که باید در مصرف آن احتیاط کرد.
• چشمه: در همین دره چشمه‌ای از دل کوه می‌جوشد که قسمتی از آب آشامیدنی اهالی روستای دره مرادبیگ را تامین می‌کند.
• مسیر پیاده‌روی: مسیر هشت کیلومتری دره مرادبیگ تا چشمه‌ فرشه بهترین راه برای گشت‌وگذار و پیاده‌روی در این منطقه‌ ییلاقی همدان است. این مسیر پاکوب که طی آن دو ساعت طول می‌کشد، به منطقه‌ای به نام خانه ییلاقی‌ها در دامنه الوند می‌رسد. کل مسیر مملو از باغ‌های میوه است که به‌خصوص در فصل پاییز به‌دلیل رنگ‌های زیبای درختان، منظره بی‌نظیری را رقم می‌زنند.

از دیگر جاذبه‌های معروف دره مرادبیگ می‌توان به دره گرگ، دره غول، دره حاج احمد (جاحمد)، لژه، شرشرآب/ چرچرآب، گوشتخل دره، قلعه/ روستا سیلوار، قزله/ قزوله رود، حمام خرابه، محمود دره، قرق، کندوخانه، منبع، پیررحمان و دره بهشت اشاره کرد.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: Mohammad 3dsartist)

اختلاف ارتفاع دره مرادبیگ نسبت به مرکز شهر همدان باعث شده است که این منطقه هوای خنک‌تری داشته باشد. در واقع، بیشترین دمای دره در تابستان به ۳۰ درجه و کمترین دما در زمستان به منفی ۱۰ درجه می‌رسد. به همین دلیل دره مرادبیگ از دیرباز مکانی تفریحی برای گذران اوقات فراغت مردم همدان بوده و بازدید از جاذبه‌های طبیعی و تاریخی روستا و کوهپایه‌های الوند در برنامه‌ گردشگری آن‌ها قرار داشته است. با این اوصاف می‌توان گفت که دره زمستان‌های سردی دارد و ماه‌های بهار و تابستان بهترین زمان بازدید از آن هستند.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: مهرنوش نوبخت)

پارک پرواز که در سه کیلومتری دره مرادبیگ قرار دارد، پارکی بسیار زیبا و دنج در جنوب شهر همدان است که محلی ایدئال برای اتراق و استراحت مسافران، خصوصا در ایام تعطیلات محسوب می‌شود. از امکانات این پارک می‌توان به شهربازی، سرویس‌ بهداشتی، نیمکت‌ و... اشاره کرد.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: حسین میرزا)

بازار همدان یکی از بازارهای بزرگ و قدیمی ایران به شمار می‌رود که بخش اعظم آن در دوره قاجار ساخته شد. در این بازار که ۳۰ هکتار وسعت دارد، اجناس مختلفی از ادویه و خشکبار تا فرش و ظروف مسی به فروش می‌رسد. این بنای تاریخی در سال ۱۳۷۷ با شماره ۲۰۲۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. فاصله بازار همدان تا دره مرادبیگ حدود هفت کیلومتر است.

منبع عکس: ویکی پدیا (عکاس: Фрагмент мавзолея)

آرامگاه ابوعلی سینا یکی دیگر از جاذبه‌های نزدیک به دره مرادبیگ است که حدود پنج کیلومتر با آن فاصله دارد. این بنای یادبود محل دفن شیخ الرئیس ابن سینا فیلسوف، دانشمند و پزشک مشهور ایرانی است. بنای ابتدایی آرامگاه به دوره قاجار تعلق داشت و آرامگاه جدید به دستور محمدرضا پهلوی در سال ۱۳۳۳ افتتاح شد. طرح و نقشه آرامگاه تلفیقی از دو سبک معماری ایران باستان و ایران بعد از اسلام است.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: محمد حسین رنجبری)

• امکان اردو و اسکان موقت در دره مرادبیگ وجود ندارد.
• اگر جمعه‌ها به دره مرادبیگ می‌روید، ترجیحا از تاکسی یا اتوبوس استفاده کنید؛ چراکه به‌خاطر شیب زیاد زمین جای پارک کمی پیدا می‌شود.
• از ریختن زباله حتی ته سیگار و پوست میوه در طبیعت زیبای دره مرادبیگ بپرهیزید.
• برای طبیعت‌گردی حتما کفش و لباس مناسب، آب و مواد غذایی کافی همراه داشته باشید.

نویسنده: رضا اردو/ بازنویسی: صدیقه شجاعی