تپه های مریخی دامغان

بشر تاکنون نتوانسته است قدم روی سیاره مریخ بگذارد؛ اما تصاویر ارسالی از مریخ‌نوردها، ذهنیت دقیقی از سطح مریخ به ما داده‌اند و حسی آشنا دارند؛ در حقیقت، نقاطی روی زمین وجود دارند که بسیار شبیه به مریخ هستند. برخی از این نقاط نیز در ایران قرار دارند و یکی از معروف‌ترین آن‌ها را می‌توان در شهرستان دامغان مشاهده کرد. این تپه‌ها که از جاهای دیدنی دامغان محسوب می‌شوند، به‌دلیل شباهت به سطح سیاره مریخ، با نام تپه‌های مریخی شهرت یافته‌اند.

• آدرس: استان سمنان، دامغان، ۵۷ کیلومتری شمال دامغان، دهستان تویه رودبار (مشاهده روی نقشه)

منبع: برنا؛ عکاس: متین قاسمی

شهرستان دامغان در استان سمنان، منطقه‌ای خشک و بیابانی است. در نقاط مختلف این منطقه می‌توان تپه‌های شنی و خاکی را مشاهده کرد که عاری از هرگونه زندگی گیاهی هستند؛ با این حال، برخی از این تپه‌ها، ویژگی برجسته‌ای دارند. در دو نقطه از دامغان، مجموعه‌ای از تپه‌های عجیب و متفاوت وجود دارد که به نام تپه‌های مریخی مشهور شده‌اند. یکی از این تپه‌های مریخی در قسمت شمالی شهرستان، در دهستان تویه رودبار و در مسیر روستای نمکه قرار دارد.

منبع: برنا؛ عکاس: متین قاسمی

ویژگی اصلی که در همان ابتدای تماشای تپه‌های مریخی به چشم می‌آید، خاک رنگارنگ آن است. با این حال، این تنها ویژگی این منطقه نیست. نبود تنوع گیاهی نیز یکی دیگر از ویژگی‌هایی است که این تپه‌ها را بیشتر شبیه به سطح مریخ کرده است.

علاوه بر این،‌ جنس خاک منطقه و نرمی آن باعث شده است که با بارش‌های جوی در طی سالیان، شیارهای آبرفتی روی آن شکل بگیرد و زیبایی آن را دو چندان کند. این بارندگی‌ها، ساختار پستی و بلندی‌های این تپه‌ها را دست‌خوش تغییر کره‌اند. باید توجه داشت که نرم بودن خاک این تپه‌ها به‌معنای روان بودن و وجود گردوغبار نیست؛ در حقیقت، نمک موجود در لایه‌های زیرین خاک این تپه‌ها، جلوی پراکنده شدن خاک توسط باد را گرفته است.

بازدید از تپه‌های مریخی نیازمند مجوز نیست و هیچ‌گونه هزینه‌ای برای ورود به منطقه اخذ نمی‌شود. هر چند، یک پادگان نظامی در نزدیکی این منطقه وجود دارد که در صورت برگزاری رزمایش‌های نظامی، به‌ندرت ممکن است از بازدید شما ممانعت به عمل بیاید.

منبع: برنا؛ عکاس: متین قاسمی

دامغان،‌ شهرستانی نیمه‌بیابانی و خشک محسوب می‌شود و در حاشیه کویر مرکزی قرار دارد؛ پس می‌توان انتظار روزهای گرمی را در این منطقه داشت؛ ازاین‌رو، بهترین زمان برای بازدید از تپه‌های مریخی دامغان را می‌توان ابتدای فصل بهار دانست. تا نیمه فصل بهار و قبل از شروع فصل تابستان،‌ به‌راحتی می‌توان از تپه‌های مریخی دامغان با آب‌وهوایی مطبوع دیدن کرد.

فصل پاییز و زمستان نیز زمان خوبی برای رفتن به این تپه‌های مریخی است. در این دو فصل، روزها هوا خنک‌تر است و پیاده‌روی و کوهنوردی در این تپه‌ها حس و حال بهتری دارد؛ هر چند، با توجه به کویری بودن منطقه، باید توجه داشت که شب‌ها هوا سرد می‌شود و همراه داشتن لباس گرم برای عصر و شب ضروری است.

منبع: برنا؛ عکاس: متین قاسمی

برای رفتن به تپه‌های مریخی دامغان،‌ پوشیدن کفش مناسب کوهپیمایی توصیه می‌شود؛ چراکه موجب سهولت راه رفتن در منطقه می‌شود و تجربه بهتری را برای شما رقم می‌زند. علاوه بر این، با توجه به گرم بودن منطقه به هنگام روز، به‌همراه داشتن آب آشامیدنی کافی از ملزومات است. از دیگر تجهیزاتی که بهتر است همراه داشته باشید می‌توان به لباس گرم، بادگیر مناسب، خوراکی‌های سبک و... اشاره کرد. با توجه به شباهت تپه‌های منطقه به یکدیگر، احتمال گم شدن وجود دارد، پس بهتر است از گردش تنهایی در منطقه اجتناب کنید و حتما جی‌پی‌اس یا یک فرد راهنما را در کنار خود داشته باشید.

منبع: برنا؛ عکاس: متین قاسمی

پس از سفر به ماه، رفتن به سیاره مریخ، از جمله برنامه‌های بلند مدت بشر به شمار می‌رود؛ با این حال، قبل از انجام دادن این سفر فضایی، باید شبیه‌سازی‌های زیادی در سطح زمین صورت بگیرد. سازمان ناسا، در نقاط مختلف جهان،‌ مکان‌هایی که شبیه به سطح سیاره مریخ هستند را انتخاب کرده است و برخی از برنامه‌های شبیه‌سازی زندگی در مریخ را در آنجا برگزار می‌کند.

تپه‌های مریخی دامغان نیز یکی از مناطق شبیه به سیاره مریخ است؛ این منطقه علاوه بر ارزش بالای خود، به‌عنوان یک مقصد گردشگری، مکانی بسیار عالی برای اجرای کمپ‌های تحقیقاتی و نجومی است. این تپه‌ها در فهرست مکان‌های شبیه به مریخ در ناسا (سازمان فضایی آمریکا) ثبت شده‌اند. سازمان ناسا از این تپه‌ها به‌عنوان پارک گردشگری فضایی نام برده است.

احداث کمپ‌های تفریحی و علمی در این تپه‌ها، می‌تواند علاوه بر کمک به پیشرفت علم، اینجا را به یک مقصد گردشگری برجسته تبدیل کند. آسمانی کویری در منطقه‌ای بکر، به دور از هرگونه آلودگی نوری و محیطی، می‌تواند گردشگران داخلی و خارجی زیادی را به خود جذب کند. دره ستارگان قشم، گندم بریانک کرمان و منطقه‌ای در کاشان نیز در کنار تپه‌های مریخی دامغان در فهرست ناسا قرار گرفته‌اند.

در سالیان گذشته،‌ فضانوردان مختلفی از تپه‌های مریخی دامغان دیدن کرده و از تماشای آن‌ها شگفت‌زده شده‌اند. در آن زمان مسئولان وعده ساخت کمپ‌های علمی و گردشگری مختلفی را در این منطقه دادند که تا به امروز، این طرح‌ها پیشرفت چندانی نداشته‌اند.

منبع: برنا؛ عکاس: متین قاسمی

هوای سرد کویری و نبود امکانات کافی در تپه‌های مریخی دامغان، اقامت در آنجا را بسیار دشوار می‌کند. هر چند، با استفاده از چادر مسافرتی و همچنین همراه داشتن امکانات ضروری همچون آب، خوراکی و... می‌توان شبی دلنشین را در این منطقه سپری کرد. مطمئنا، تماشای ستارگان در آسمان صاف این منطقه بسیار زیبا خواهد بود. با این حال، اگر قصد اقامت طولانی دارید و دوست دارید تا از دیگر جاهای دیدنی دامغان نیز دیدن کنید، بهتر است تا در هتل‌ها و اقامتگاه‌های بوم گردی دامغان ساکن شوید.

روستای نمکه رودبار، یکی از روستاهای تاریخی شهرستان دامغان به شمار می‌رود و مسیر رفتن به آن پیچ‌وخم زیادی دارد. در بخش‌های تاریخی این روستا اشیای قدیمی قابل‌توجهی کشف شده‌اند و بنای خشتی یک امامزاده نیز در نزدیکی روستا قرار دارد.

تپه حصار تویه رودبار، محوطه‌ای باستانی در سه کیلومتری جنوب شرق دامغان است. این تپه‌ که از جمله جاهای دیدنی دامغان محسوب می‌شود، در سال ۱۳۸۰ شمسی به ثبت ملی رسیده است. قدمت این مکان باستانی از ۴۲۰۰ تا ۱۷۰۰ سال تخمین زده می‌شود.

منبع: گوگل مپ؛ عکاس: مسلم قیصری

روستای رشم، در حاشیه کویر مرکزی ایران قرار دارد. این روستا در دامنه کوه انارو واقع شده و دارای جاذبه‌های تاریخی متعددی است که از آن جمله می‌توان به سنگ‌نگاره‌های باستانی در کوه‌های اطراف آن اشاره کرد. گورستان تاریخی رشم نیز از دیگر جاهای دیدنی آن به شمار می‌رود که بیش از ۳۰۰۰ سال قدمت دارد. امامزاده عباس یا شاه عباس، یک بنای هشت‌گوش با یک گنبد پلکانی است که در نزدیکی این روستا و در بالای یک تپه قرار گرفته است.

دریاچه نمک دامغان به‌عنوان دریاچه نمک حاج علی قلی نیز شناخته می‌شود. به هنگام بارش باران در فصل بهار، این دریاچه پرآب می‌شود و جلوه زیبایی به کویر حاج علی قلی می‌دهد. این منطقه، مکانی بسیار عالی برای اقامت شبانه و کمپینگ است.

نویسنده: علی محمدپناه