مسجد سردار

مسجد سردار در خیابان امام شهرستان ارومیه و در امتداد بافت قدیمی شهر قرار دارد و از آثار به‌جای مانده از دوره قاجار است. این مسجد که جزو جاهای دیدنی ارومیه محسوب می‌شود، توسط عبدالصمد خان احداث و سال‌ها بعد روی آن ساعتی نصب شد که به همین دلیل محلی‌ها آن را به نام مسجد ساعتلو یا مسجد ساعت نیز می‌شناسند.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: مهیلا حسینی)

مسجد سردار ارومیه در خیابان امام خمینی (ره) و امتداد راسته غلام خان واقع شده است و در میان جاهای دیدنی استان آذربایجان غربی قرار دارد.

• آدرس: استان آذربایجان غربی، ارومیه، خیابان امام خمینی (ره)، راسته غلام خان (نمایش روی نقشه)

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: Msadegh Sansari)

مسجد سردار توسط عبدالصمد خان، جد اعظم عظیم السلطنه سردار در دوره قاجار ساخته شده است. سردار در سال ۱۳۳۰ هجری قمری آن را مرمت و در سال ۱۳۳۱ هجری قمری نیز ساعت بزرگی بالای سردر آن نصب کرد. به همین خاطر این بنا به مسجد ساعت یا ساعتلو نیز معروف است.

منبع عکس: ویکی مدیا (عکاس: مهدی رهنورد)

مسجد سردار از دو بخش شبستان بزرگ و شبستان کوچک تشکیل شده است که از یکدیگر مجزا هستند. همه مصالح به کار رفته در مسجد، از دیوارهاى اطراف تا قسمت‌هاى طاق و پوشش سقف به‌غیر از ۱۲ ستون شبستان، آجرهایی در ابعاد ۵*۲۲*۲۰ سانتى‌متر دارند که با ملات گچ و خاک کار شده‌اند.

شبستان بزرگ مستطیلی شکل و به طول ۲۲ متر و عرض ۱۸ متر است که بخش اصلی و مهم مسجد را تشکیل می‌دهد. ۱۲ ستون سنگى هشت ضلعى در گوشه جنوب شرقى شبستان وجود دارد که از حالت مستطیلی خارج شده‌اند. سرستون‌های آن‌ها به سبک مقرنس تراش‌کاری شده و باعث زیبایی هرچه بیشتر مسجد شده است.

قسمت پایین دیوارهاى شبستان بزرگ مانند ازاره اکثر مساجد قدیمى تا ارتفاع یک متر کاشی‌کاری شده است که این کاشی‌ها سبز رنگ و در ابعاد ۲۰ در ۲۰ هستند. کاشى‌هاى هفت رنگ شامل نقش‌های گل و بوته با رنگ‌هاى زرد و صورتى، آبى، سبز و سفید می‌شوند که دورتادور مسجد به چشم می‌خورند؛ ولی بقیه قسمت‌های دیوار در چهار طرف تزیینی ندارد. طاق‌هاى سقف شبستان به رنگ سبز هستند و فضاهاى داخلى سقف به‌تازگی مجددا سفیدکاری شده‌اند.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: S S، Msadegh Sansari)، ویکی مدیا (عکاس: علیرضا تاج‌فر)

دو ضلع شمالى و جنوبى بنا نور شبستان را تامین می‌کنند. تیغه باریکی، طاق را به دو بخش مساوی تقسیم کرده که در هر بخش پنجره‌ای نصب شده است. پنجره‌های شبستان قبلا از چوب ساخته شده بود و بالای آن‌ها نورگیرهاى کوچکی قرار داشت؛ اما بعدها پنجره‌های آهنی جایگزین آن‌ها شد که در نتیجه نورگیرها بسته شدند. طاق‌هاى ضلع جنوبى نیز دارای نورگیرهای کوچک دایره‌ای شکل هستند.

شبستان کوچک در انتهاى شبستان بزرگ ساخته شده و با یک ورودى به داخل شبستان اصلى متصل شده است. این بخش به شبستان بزرگ شباهت دارد؛ ولی فاقد تزیین است. در ضلع جنوب شبستان، محراب آجرى ساده‌ای وجود دارد.

در انتهاى شبستان (قسمت غربى) که متصل به شبستان کوچک است، با تخته‌‌کوبى، حدود یک فرش‌‌انداز را به‌صورت بالکن چوبى جهت استفاده‌ بانوان درآورد‌ه‌‌اند که بیشتر قسمت‌‌هاى آن مزین به نقاشى و نوشته است.

در سال‌هاى اخير ضمن دستکارى ديگر قسمت‌هاى مسجد، روى ستون‌ها و سرستون‌ها را با رنگ روغن نقاشى کرده‌اند که خوشبختانه هيچ‌گونه آسيبى به آن‌ها وارد نشده است.

منبع عکس: ویکی مدیا (عکاس: آرمین جوادی)

• مسجد سردار امروزه نیز محل برگزاری نماز است و در این ساعات می‌توانید از آن دیدن کنید.
• برای بازدید از مسجد باید پوشش مناسب داشته باشید.
• این مسجد ۴۰۰ تا ۵۰۰ متر با مسجد جامع ارومیه فاصله دارد و از همین رو می‌توانید بازدیدی از آن نیز داشته باشید.

نویسنده: فرناز رهبران رنجبر/ بازنویسی: صدیقه شجاعی