موزه سرگئی پاراجانف

اگر به هنر و سینما علاقه دارید، احتمالا نام سرگئی پاراجانف را شنیده‌اید. این فیلمساز مشهور و منحصر‌به‌فرد، در ایروان درگذشت و موزه او یکی از جذاب‌ترین مقاصدی است که می‌توانید در سفر به ارمنستان از آن بازدید کنید. آثار هنری این کارگردان در کنار نامه‌ها و دیگر وسایل او در این موزه جای گرفته‌اند. با کجارو همراه باشید تا گشتی در موزه سرگئی پاراجانف بزنیم.

موزه پاراجانف یکی از معروف‌ترین جاهای دیدنی ایروان است. سرگئی پاراجانف در سال ۱۹۹۰ در ایروان و در محلی درگذشت که موزه او در سال بعد، در آن افتتاح شد. در طول چند دهه، این موزه ۶۴ نمایشگاه را در بیش از ۳۰ کشور برگزار کرده است، از جمله کن، آتن، توکیو، مسکو، بوستون، رم، لندن، تهران، پاریس، برزیل، کانادا و... .

عکس از سایت yerevancard.com (عکاس: نامشخص)

سرگئی پاراجانف فیلمساز مولفی بود که شاهکارهایش جوایز جهانی را از آن خود کرده‌اند. در این رابطه، فیلم‌های «سایه‌های اجداد فراموش شده» (۱۹۶۴)، «رنگ انار» یا «سایات نووا» (۱۹۶۹)، «افسانه قلعه سورام» (۱۹۸۵) و «عاشق غریب» (۱۹۸۸) از جمله آثار شاخص او به شمار می‌روند. آنچه که پاراجانف به هنر سینما عرضه داشت، اولین و بهترین فیلم‌های شاعرانه‌ای است که از کیفیت هنری بالایی برخوردار بودند. همچنین، پاراجانف در زمینه هنرهای تجسمی بر پایه سنت‌های ارمنستان، شرق و اروپا فعالیت می‌کرد.

عکس از سایت موزه سرگئی پاراجانف (عکاس: نامشخص)

در حال حاضر، موزه پاراجانف بخشی به‌عنوان فروشگاه اینترنتی نیز دارد که در آن، روی محصولاتی مانند تی‌شرت و کیف، یکی از طراحی‌های پاراجانف را چاپ می‌کند. این طراحی که پس از آزادی او از زندان شکل گرفته است، نیم‌رخ مردی شبیه او را نشان می‌دهد که سیم‌های خاردار روی صورتش را گرفته‌اند و یک قیچی در حال بریدن سیم‌های خاردار است. این قیچی نه‌تنها معنایی از آزادی دارد، بلکه ابزاری بود که پاراجانف به‌وسیله آن کولاژهایش را شکل می‌بخشید.

پاراجانف متولد ۱۹۲۴ در تفلیس است و تا سال ۱۹۶۳ چهار فیلم غیرشاخص داستانی و سه فیلم کوتاه مستند را کارگردانی کرد. در سال ۱۹۶۴ فیلم «سایه‌های اجداد فراموش‌شده» شهرتی جهانی برای او به ارمغان آورد و به شکلی متناقض، مشکلات او نیز از همین جا آغاز شد. در سال ۱۹۶۶ پاراجانف به ارمنستان دعوت شد و کار روی فیلم «سایات نووا» را آغاز کرد. با سختی‌های بسیار این فیلم در سال ۱۹۶۹ و با نام «رنگ انار» به نمایش درآمد. این فیلم به‌عنوان بهترین فیلم کارنامه او شناخته می‌شود.

عکس از فیسبوک Sergei Parajanov (عکاس: نامشخص)

از سویی پس از آن پاراجانف به‌مدت ۱۵ سال از ساخت فیلم محروم شد. شکاف بزرگی بین زبان سینمای پاراجانف، زبان شاعرانه فیلم‌هایش و زبان هنر شوروی وجود داشت. پاراجانف در طول زندگی‌اش دوبار به‌دلیل اتهامات دروغین به زندان انداخته شد. او دراین‌باره می‌گوید:

من اجازه نداشتم فیلم بسازم و به همین دلیل ساخت کولاژ را شروع کردم. کولاژ، فیلم فشرده شده است.

موزه سرگئی پاراجانف در ایروان، خیابان زوراگیوق، پلاک ۱۵/۱۶ قرار دارد. نزدیک‌ترین ایستگاه مترو به موزه، ایستگاه میدان جمهوری است که در فاصله دو کیلومتری از آن قرار دارد. مسجد کبود ایروان حدود یک کیلومتری موزه واقع شده است و میدان جمهوری حدود دو کیلومتر و کاسکاد ایروان حدود ۲.۵ کیلومتر با آن فاصله دارد. (مشاهده روی نقشه)

موزه سرگئی پاراجانف، پس از اولین نمایشگاه آثار هنری او در موزه هنرهای مردمی ارمنستان، در سال ۱۹۸۸ بازگشایی شد. ساختمان محل موزه توسط شخص پاراجانف انتخاب شد که در آن زمان محوطه شامل دو ساختمان می‌شد. یک ساختمان برای موزه و ساختمانی دیگر برای خانه سرگئی پاراجانف. هر چند به‌دلیل زلزله سال ۱۹۸۸ کار این ساختمان به تعویق افتاد و موزه در سال ۱۹۹۱ افتتاح شد.

عکس از سایت موزه سرگئی پاراجانف (عکاس: نامشخص)

اساس مجموعه این موزه بر پایه ۶۰۰ اثر از پاراجانف ساخته شده است. از جمله آثار این مجموعه، مجسمه‌های سرهم شده، سطوح، اثرهای سه‌بعدی، کولاژها، طراحی‌ها، عروسک‌ها و طراحی‌های فیلم، وسایل خانه، اشیای شخصی وی و هرآنچه است که در طول زندگی‌اش از تفلیس به ایروان آورده شده بود. در طول سال‌های حیات او، اشیاه موزه به‌طور مداوم افزایش پیدا می‌کردند و امروزه تعداد اشیا به ۱۵۰۰ قطعه می‌رسد. همچنین، متعلقات شخصی پاراجانف و هدیه‌های دوستانش نیز در این موزه نگهداری می‌شود. مکاتبات گرانبهای این کارگردان، از جمله نامه‌هایی از تارکوفسکی و دیگر اشخاص مهم فرهنگی و هنری در آرشیو موزه نگهداری می‌شوند. دو اتاق یادبود نیز به در این موزه بازسازی شده‌ است.

عکس از سایت موزه سرگئی پاراجانف (عکاس: نامشخص)

آثار پاراجانف به‌طور مشخص حاصل واکنش او به زندگی، نحوه نگرش او به جهان و اتفاقات پیرامون او بوده است. طراحی‌ها و کلاژهایی که او در زندان درست کرده، در سالنی جداگانه به نمایش گذاشته شده است. در زندان، از آنجایی که پاراجانف کاغذ و مداد نداشت، آلومینیوم درهای بطری را با ناخن فشار می‌داد و روی آن‌ها نقش صورت درست می‌کرد و خودش آن‌ها را تالر (سکه‌های قدیمی اروپایی) می‌نامید. کپی یکی از این سکه‌ها به‌عنوان جایزه برای جشنواره فیلم بین‌المللی ایروان با نام «زردآلوی طلایی» انتخاب شد.

عکس‌های گالری از سایت موزه سرگئی پاراجانف (عکاس: نامشخص)

بخشی از آثار این هنرمند هیچگونه وابستگی به دنیای بیرون ندارند و تنها از خیالات، استعداد و لطافت او سرچشمه می‌گیرند. استفاده از اشیا و مواد مختلف دلربایی و زیرکی خاصی را به دست‌سازهای او اضافه می‌کند.

همه روزه می‌توانید از ساعت ۱۳ تا ۱۷ از موزه سرگئی پاراجانف بازدید کنید. بهای بلیط ورودی در سال ۲۰۲۱ هزار درام است. اگر بخواهید در گروه‌های پنج نفره از راهنمای تور به زبان غیرارمنی استفاده کنید، باید پنج هزار درام برای ورودی بپردازید. البته ورودی با راهنمای صوتی به زبان غیرارمنی دو هزار دارم است.

عکس‌ از سایت موزه سرگئی پاراجانف (عکاس: نامشخص)

نظرات و تجربیات خود را در خصوص سفر به ارمنستان با ما و سایر کاربران کجارو به اشتراک بگذارید.

نویسنده: نیکی قره گوزلویان