در مورد عمارت تاریخی بخردی در اصفهان چه می‌دانید؟

معصومه صادقپور یکشنبه، ۱۵ بهمن ۱۴۰۲ ساعت ۱۸:۰۵

در مورد عمارت تاریخی بخردی در اصفهان چه می‌دانید؟

خانه بخردی ها اصفهان، یکی از خانه‌های تاریخی بازمانده از دوره صفوی است که امروزه به‌عنوان اقامتگاه سنتی فعالیت دارد.

خانه بخردی ها در اصفهان یکی از قدیمی‎‌ترین خانه‌های تاریخی این شهر است که قدمت آن به دوره صفوی بازمی‌گردد؛ خانه‌ای با یک حیاط اصلی دارای حوض و اتاق‌های زیبا که در طول تاریخ دستخوش تغییر و تحولات بسیاری شده است. این خانه پس از مرمت و بازسازی توسط آقای «مرتضی بخردی»، امروزه به‌عنوان هتل سنتی فعالیت دارد و در ۲۴ اتاق با ظرفیت‌های مختلف از میهمانان پذیرایی می‌کند. خانه بخردی‌ دسترسی آسانی به جاهای دیدنی اصفهان دارد.

خانه بخردی ها کجاست؟

آدرس: شهر اصفهان، خیابان عبدالرزاق، خیابان سنبلستان، میدان دروازه نو، بن‌بست سنبلستان، پلاک ۵۶ (مشاهده روی نقشه)
تلفن: ۳۴۷۱۹۰۳۷ ۰۳۱
صفحه اینستاگرام: bekhradihouse@

خانه بخردی ها، یکی از خانه‌ های تاریخی اصفهان است که در محله سنبلستان یا سنبلان (در شمال غربی شهر کنونی اصفهان) قرار دارد؛ محله‌ای که در دوران پیش از اسلام، یکی از روستاهای مجموعه سپاهان بود و در دوران اسلامی با پیوند این روستاها، شهر اصفهان وجود آمد.

_{منبع عکس: اینستاگرام bekhradihouse؛ عکاس: ناشناس}

خانه تاریخی بخردی در فاصله حدود ۲۵ کیلومتری فرودگاه بین‌المللی اصفهان، حدود ۲۰ کیلومتری راه‌آهن اصفهان، ۱۰ کیلومتری پایانه مسافربری صفه و حدود پنج کیلومتری پایانه مسافربری کاوه اصفهان قرار دارد.

مسیر دسترسی به خانه بخردی ها

برای دسترسی به خانه تاریخی بخردی ها می‌توانید از خودروی شخصی یا مترو استفاده کنید.

خودروی شخصی: در هر نقطه از شهر اصفهان که هستید خود را به میدان امام علی برسانید، از غرب میدان، وارد خیابان عبدالرزاق شوید و پس از طی مسافتی در حدود یک کیلومتر، از سمت راست به‌سمت خیابان سنبلستان حرکت کنید. با ورود به این خیابان، پس از ۳۰۰ متر به میدان دروازه نو می‌رسید. از سمت راست میدان وارد بن‌بست سنبلستان شوید. خانه تاریخی بخردی در پلاک ۵۶ واقع شده است.
مترو: نزدیک‌ترین ایستگاه مترو به خانه تاریخی بخردی، «ایستگاه مترو شهدا» و «ایستگاه مترو تختی» در خط یک متروی اصفهان است که هر دو در فاصله کمتر از یک کیلومتری اقامتگاه قرار دارند.

درباره خانه بخردی ها

خانه تاریخی بخردی‌ تنها بخش بازمانده از یک کاخ دوره صفوی با قدمت ۴۰۰ سال است که در طی قرن‌ها محل سکونت افراد مختلفی بود. این خانه همانند بسیاری از بناهای قدیمی اصفهان، دیگر مورد توجه قرار نداشت؛ تا اینکه در سال ۱۳۷۸ خورشیدی، آقای مرتضی بخردی با تصمیم بر مرمت و تغییر کاربری بنا، جان تازه‌ای به آن بخشید.

_{منبع عکس: اینستاگرام bekhradihouse؛ عکاس: ناشناس}

هم‌زمان با اجرای پروژه مرمت و بازسازی خانه تاریخی بخردی، طراحی داخلی آن به‌منظور تبدیل به اقامتگاه سنتی انجام شد. در این طراحی، فراهم‌آوردن تسهیلات و امکانات لازم برای میهمانان با حفظ اصالت معماری بنا، از اهداف اصلی پروژه بود.

خانه بخردی اصفهان، اولین خانه تاریخی دوره صفوی در اصفهان است که به‌منظور اقامتگاه سنتی مورد استفاده قرار دارد. در این خانه تمام امکانات مورد نیاز برای اقامت میهمانان، با ایجاد فضاهایی مانند حمام و سرویس بهداشتی داخل اتاق‌ها، آشپزخانه، بخش پذیرش، حیاط و باغچه در نظر گرفته شده است.

شرایط بازدید از خانه بخردی‌ها

خانه بخردی به‌رغم استقبال و درخواست گردشگران، بازدید عمومی ندارد و تنها راه بازدید از این بنای تاریخی، اقامت در آن است. شما می‌توانید از طریق تماس تلفنی با خانه بخردی، اتاق رزرو کنید و خاطرات خوشی را با یادگار صفویان در شهر اصفهان، برای خود و خانواده ثبت کنید.

_{منبع عکس: اینستاگرام bekhradihouse؛ عکاس: ناشناس}

تاریخچه خانه بخردی ها

در بافت سنتی شهر اصفهان، تعداد زیادی خانه قدیمی از دوره‌های صفوی، قاجار و پهلوی اول بازمانده است. در این میان خانه‌ای با قدمتی در حدود ۴۰۰ سال در محله سنبلان به چشم می‌خورد؛ این خانه به‌عنوان تنها بخش بازمانده از یک کاخ صفوی، در قرن ۱۱ هجری ساخته و در دوره‌های بعد، بخش‌هایی به آن افزوده شده است.

_{منبع عکس: اینستاگرام bekhradihouse؛ عکاس: ناشناس}

خانه تاریخی دوره صفوی در سال ۱۳۷۸ توسط بخش خصوصی (آقای مرتضی بخردی) خریداری و مرمت آن آغاز شد و به «خانه بخردی» تغییر نام یافت. خانه بخردی پس از اتمام بازسازی و مرمت، در سال ۱۳۸۴ به‌عنوان هتل سنتی با چهار واحد اقامتی فعالیت خود را آغاز کرد و در سال ۱۳۹۸، بخش جدید با ۲۰ واحد اقامتی به مجموعه افزوده شد. این خانه تاریخی در سال ۱۳۸۲، به شماره ۹۰۸۸ در فهرست آثار ملی به ثبت رسید.

معماری و بخش‌های مختلف خانه بخردی ها

خانه تاریخی بخردی‌ ها که بر پایه اصول معماری دوره صفویه ساخته شده است، در زمینی به‌وسعت ۷۰۰ متر مربع قرار دارد. این خانه از نوع خانه‌های ایوان‌دار است؛ در این نوع معماری، ایوان خانه معمولا در قسمت میانی، تالار اصلی در جبهه شمالی ایوان و اتاق‌ها در دو طرف شرقی و غربی آن قرار می‌گیرد. این شیوه معماری در بسیاری از خانه‌های قدیمی اصفهان به‌ویژه در خانه‌های محله جلفا استفاده شده است؛ قدیمی‌ترین نمونه‌ این معماری را می‌توان در جبهه شرقی کاخ چهلستون شناسایی کرد.

_{منبع عکس: aoapedia.ir؛ عکاس: ناشناس}

خانه تاریخی بخردی دارای یک ورودی اصلی در ضلع شمالی و یک ورودی فرعی در ضلع جنوبی است؛ ورودی فرعی مخصوص افراد خانه و خدمتکاران بود و سلسله مراتب درب ورودی اصلی را نداشت. امروزه درب شمالی برای ورود و خروج میهمانان استفاده می‌شود. در زمان مرمت، یک فضای هشتی به‌منظور تقسیم فضاها در ورودی بنا ساخته شد. در نقشه اصلی خانه، پس از هشتی، دالانی به‌سمت حیاط وجود داشت که پس از مرمت، این فضا به آبدارخانه اختصاص داده شد.

حیاط اصلی خانه بخردی به‌شکل مستطیل است و حوضی زیبا در میانه آن به چشم‌ می‌خورد؛ این حوض همانند حوض‌های صفوی مستطیلی‌شکل بود و در دوره قاجار به‌شکل کنونی درآمد. تالار اصلی خانه واقع در ضلع شمالی، به‌منظور سالن پذیرایی ساخته شده بود که پس از مرمت، به‌عنوان سالن نشیمن مورد استفاده قرار دارد. تزیینات خانه بخردی از اصالت و سادگی سبک معماری گذشته پیروی می‌کند.

_{منبع عکس: aoapedia.ir؛ عکاس: ناشناس}

خانه بخردی در ابتدا تنها با چهار اتاق، به‌عنوان اقامتگاه سنتی افتتاح شد. یکی از این اتاق‌ها در زیرزمین، یک اتاق در طبقه همکف و دو اتاق با ایوان‌های سرپوشیده در طبقه اول قرار دارد. این اقامتگاه زیبا مورد استقبال گردشگران واقع شد و کمبود فضا را به‌سرعت آشکار ساخت. در سال‌های بعد به‌منظور گسترش بنا، دو خانه قاجاری مجاور بنای اصلی خریداری و با معماری سنتی ساخته شد؛ بدین‌ترتیب فضای اقامتی خانه بخردی افزایش یافت.

کاربری فعلی خانه بخردی‌ها

خانه تاریخی بخردی‌ها از سال ۱۳۸۴ خورشیدی با کاربری اقامتگاه سنتی فعالیت دارد. این مجموعه در ابتدا با چهار واحد اقامتی آغاز به کار کرد و در سال ۱۳۹۸، به‌دلیل کمبود فضای اقامتی، بخش جدیدی شامل ۲۰ واحد اقامتی به آن افزوده شد.

_{منبع عکس: اینستاگرام bekhradihouse؛ عکاس: ناشناس}

هتل سنتی بخردی در حال حاضر (تیر ماه ۱۴۰۲ خورشیدی)، شامل ۲۴ واحد اقامتی با ظرفیت‌های مختلف (۱۱ اتاق دبل، سه اتاق تویین، چهار اتاق تریپل، چهار اتاق چهارتخته، یک اتاق پنج‌تخته و یک اتاق سینگل) می‌شود که در بخش‌های قدیم و جدید، پذیرای میهمانان است؛ البته این بخش‌ها در کنار هم و به‌عنوان یک مجموعه فعالیت دارد.

بخش قدیم خانه بخردی شامل چهار اتاق‌ زیر است:

اتاق چهار تخته حجره: واقع در زیرزمین
اتاق چهار تخته گوشواره: واقع در طبقه همکف
اتاق چهار تخته رواق: واقع در طبقه اول؛ شامل دو اتاق تودرتو (کانکت) و بالکن سرپوشیده
اتاق پنج تخته طاق: واقع در طبقه اول؛ شامل سه اتاق تودرتو (کانکت) و بالکن سرپوشیده

بخش جدید خانه بخردی شامل سه طبقه و دارای آسانسور است و از واحدهای زیر تشکیل می‌شود:

اتاق سینگل (یک‌ نفره): یک واحد (مخصوص راننده یا لیدر تورها)
اتاق دبل (یک تخت دو نفره): ۱۱ واحد
اتاق تویین (دو تخت یک نفره): سه واحد
اتاق تریپل (سه تخته): چهار واحد
اتاق چهارتخته: یک واحد

واحدهای اقامتی خانه بخردی از امکاناتی نظیر تختخواب، سرویس بهداشتی فرنگی و حمام، یخچال، تلویزیون، کتری برقی، سشوار و تلفن داخلی برخوردار است. برخی از اتاق‌ها، ظرفیت پذیرش نفر اضافه به‌صورت کف‌خواب را دارد. برای سرمایش و گرمایش بخش قدیمی از اسپیلت و در بخش جدید از چیلر سقفی استفاده می‌شود. این مجموعه دارای آشپزخانه صنعتی و یک سالن صبحانه‌خوری است.

هزینه رزرو واحدهای اقامتی خانه بخردی به‌همراه صبحانه و در سال ۱۴۰۲ خورشیدی به قرار زیر است:

اتاق‌های دبل و تویین: ۲,۴۰۰,۰۰۰ تومان
اتاق‌های تریپل: ۳,۸۷۰,۰۰۰ تومان
سوئیت‌های چهار تخته: ۴,۶۲۵,۰۰۰ تومان
سوئیت پنج تخته: ۵,۵۲۵,۰۰۰ تومان
نفر اضافه: ۷۴۵,۰۰۰ تومان

مرتضی بخردی کیست؟

مرتضی بخردی متولد شهر اصفهان و دانش‌آموخته رشته‌های معماری داخلی و مرمت آثار تاریخی است و بیش از نیم قرن تجربه در این زمینه دارد. او به‌مدت ۲۵ سال در دانشگاه هنر اصفهان به تدریس هنرهای سنتی و مرمت بناهای تاریخی پرداخته است؛‌ همچنین موسس و مالک اولین نگارخانه شهر اصفهان (گالری کلاسیک اصفهان) است.

_{منبع عکس: اینستاگرام bekhradihouse؛ عکاس: ناشناس}

مرتضی بخردی در سال ۱۳۷۸ خورشیدی به مرمت و بازسازی یکی از خانه‌های تاریخی دوره صفویه پرداخت و کاربری آن را به اقامتگاه سنتی تغییر داد. مرمت این خانه حدود ۶ سال طول کشید و در سال ۱۳۸۴، با نام خانه بخردی به‌عنوان اقامتگاه به‌ بهره‌برداری رسید.

دیدنی های اطراف خانه بخردی ها

مسجد جامع اصفهان | بازار بزرگ اصفهان | بازار قیصریه اصفهان | موزه عصارخانه شاهی

مسجد جامع اصفهان

آدرس: خیابان مجلسی شمال به جنوب، قبل از میدان امام علی (مشاهده روی نقشه)
تلفن: ۳۴۴۵۶۴۰۰ ۰۳۱
ساعت بازدید: ۶ تا ۲۰
فاصله با خانه تاریخی بخردی ها: کمتر از دو کیلومتر (پنج دقیقه)

«مسجد جامع اصفهان» که به مسجد جامع عتیق و مسجد جمعه نیز شناخته می‌شود، یکی از مشهورترین آثار معماری ایران و از قدیمی‌ترین جاهای دیدنی اصفهان به شمار می‌رود. بخش‌های مختلف این مسجد در ادوار مختلف تاریخی ساخته شده، به‌سبب آتش‌سوزی و جنگ‌های متعدد، آسیب‌های فراوانی دیده و بارها مرمت و بازسازی شده است.

_{منبع عکس: blog.rahbal.com؛ عکاس: ناشناس}

در زمینه تاریخچه مسجد جامع، به نظر می‌رسد که در دوره عباسیان در قرن دوم هجری قمری، مسجد کوچکی متناسب با جمعیت شهر اصفهان ساخته و در قرن سوم هجری، محراب آن تخریب و جهت قبله آن اصلاح شده است. سیمای مسجد فعلی بیشتر به اقدامات دوره سلجوقی ارتباط دارد؛ در این دوره معماری مسجد از الگوی مسجد عربی فاصله گرفت و به‌سبک جدیدی بنا شد. این مسجد در دوره‌های بعدی، به‌ویژه دوره صفویه مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت.

مسجد جامع عتیق اصفهان ورودی‌های متعددی دارد که هر یک، فضای مسجد را با بخش‌هایی از بافت پیرامون آن مرتبط می‌کند. این مسجد با شاخصه مسجدسازی ایرانی و به‌صورت چهار ایوانی بنا شده است. این ایوان‌ها که با نام ایوان جنوبی صفه صاحب، ایوان شمالی صفه درویش، ایوان شرقی صفه شاگرد و ایوان غربی صفه استاد خوانده می‌شود، با تزیینات زیبای مقرنس‌کاری و کاربندی آراسته شده است.

از دیگر بخش‌های مسجد جامع اصفهان می‌توان به شبستان با تزیینات گچ‌بری زیبا، گنبد شمالی، گنبد جنوبی با طرح‌های تزیینی ساخته‌شده از گچ و آجر، صفه عمر، شبستان یا مسجد الجایتو با زیباترین محراب گچ‌بری و منبر منبت‌کاری، شبستان زمستانی بیت‌الشتا یا شبستان عماد با ستون‌های قطور و اتاق‌های خیمه‌ای‌شکل و کتابخانه خواجه نظام‌الملک نام برد.

بازار بزرگ اصفهان

آدرس: میدان امام علی، خیابان عبدالرزاق (مشاهده روی نقشه)
ساعت فعالیت: شنبه تا پنجشنبه از ساعت ۱۰ تا ۲۰؛ جمعه از ساعت ۱۷ تا ۲۱
فاصله با خانه تاریخی بخردی ها: یک کیلومتر (پنج دقیقه با ماشین؛ ۱۵ دقیقه پیاده‌روی)

«بازار بزرگ اصفهان» یکی از بازارهای سنتی اصفهان است که در هر گوشه آن هنر بی‌نظیر معماری ایرانی مشاهده می‌شود. این بازار که از بهترین مراکز خرید اصفهان به شمار می‌رود، همچون دیگر بازارهای سنتی، شامل بخش‌های مختلفی مانند سراها، تیمچه‌ها، کاروان‌سراها، مسجد، حمام و مدارس می‌شود.

_{منبع عکس: jabama.com؛ عکاس: ناشناس}

بازار بزرگ اصفهان دارای راسته‌های مختلفی است که از میان آن‌ها می‌توان به بازار قیصریه، بازار جارچی، بازار آهنگرها، بازار رنگرزها، بازار کفش‌دوزها، بازار دروازه اشرف، بازار نیما، بازار زرگرها و بازار قنادها اشاره کرد؛ هر یک از این راسته‌ها در گذر زمان به فروش کالاها و محصولات مختلفی اختصاص داشته است.

سقف بازار بزرگ اصفهان به‌صورت طاق‌های قوسی‌شکل است و ارتفاعی بین هفت تا ۷٫۵ متر دارد. طول بازار حدود ۱٫۵ کیلومتر و عرض هر یک از راسته‌های آن حدود پنج متر است. نورگیرهایی در سقف به چشم می‌خورد که نور از طریق آن‌ها به‌طور شکسته پخش می‌شود و فضای داخل بازار را روشن می‌کند.

در بازار بزرگ اصفهان می‌توانید کالاهایی مانند ظروف مسی و برنزی دست‌ساز، میناکاری، قلم‌زنی، خاتم‌کاری، جواهرات، انواع پوشاک، کیف و کفش، پارچه، ادویه، ترشی، میوه خشک، پارچه و محصولات دیگر را به‌عنوان سوغات اصفهان خریداری کنید.

بازار قیصریه اصفهان

آدرس: شمال میدان نقش جهان، خیابان حکیم، رو‌به‌روی مسجد حکیم (مشاهده روی نقشه)
ساعت فعالیت: ۱۰ تا ۲۱
فاصله با خانه تاریخی بخردی ها: یک کیلومتر (پنج دقیقه با ماشین؛ ۱۵ دقیقه پیاده‌روی)

«بازار قیصریه» به‌عنوان بخشی از بازار بزرگ اصفهان، از قدیمی‌ترین مراکز خرید سنتی اصفهان به شمار می‌رود که در فاصله سال‌های ۱۰۱۱ تا ۱۰۲۹ هجری قمری (۹۸۱ تا ۹۹۹ خورشیدی) به‌دستور شاه عباس اول صفوی و با تلفیق معماری‌های دوره سلجوقی و صفوی ساخته شده است.

_{منبع عکس: sheykhbahaeihotel.com؛ عکاس: ناشناس}

بازار قیصریه که به بازار شاهی نیز شهرت دارد، از بزرگ‌ترین و مجلل‌ترین مراکز خریدوفروش در دوره صفویه بوده است. از بخش شمالی میدان نقش جهان که وارد این بازار شوید، سردر بازار با کاشی‌هایی به رنگ آجری، سورمه‌ای و گل‌بهی خودنمایی می‌کند که با طرح‌های اسلیمی، مقرنس‌کاری شده است. دیوارهای سردر با نقاشی‌های زیبا و رنگ‌های زنده چشم‌ها را خیره می‌کند. سردر قیصریه در ۱۵ دی ماه ۱۳۱۰ خورشیدی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده و به‌عنوان بخشی از منظر «میدان نقش جهان» در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار گرفته است.

بازار قیصریه از دو طبقه مرتفع تشکیل شده که طبقه اول مربوط به حجره‌ها و فروشگاه‌ها و طبقه دوم شامل دفترهای امور اداری و بازرگانی بازار است. این بازار، راهروها و دالان‌های متعددی را شامل می‌شود که انواع صنایع دستی اصفهان، اشیای عتیقه، پارچه و فرش‌های گران‌قیمت در آن به فروش می‌رسد؛ اجناس آن به کشورهای خارجی نیز صادر می‌شود.

موزه عصارخانه شاهی

آدرس: میدان نقش جهان، جنب ورودی بازار قیصریه، بازار قنادها، بازار عصاری (مشاهده روی نقشه)
تلفن: ۳۲۲۴۱۰۸۷ ۰۳۱
ساعت فعالیت: ۹:۳۰ تا ۱۶:۵۰
فاصله با خانه تاریخی بخردی ها: کمتر از سه کیلومتر (۱۰ دقیقه؛ ۲۰ دقیقه پیاده‌روی)

واژه «عصارخانه» به‌معنای محل عصاره‌گیری است و در گذشته، به آسیاب‌های خاص برای خردکردن مواد و محلی برای گرفتن عصاره مواد روغنی اطلاق می‌شد. عصارخانه شامل دو قطعه سنگ بزرگ روی هم است؛ این دو قطعه سنگ از یک طرف با اهرم به چهارپایی نظیر الاغ، شتر یا اسب متصل بود. با حرکت حیوان به‌صورت دورانی، سنگ رویی آسیاب به حرکت درمی‌آمد و با گردش آن، مواد میان دو سنگ نرم می‌شد.

_{منبع عکس: visitiran.ir؛ عکاس: ناشناس}

عصارخانه‌ها را می‌توان نماد صنعتی ایران قدیم دانست که نمونه‌های آن در شهرهای یزد، چهارمحال و بختیاری و اصفهان باقی مانده است. «عصارخانه شاهی» در اصفهان، در سال ۱۰۲۱ هجری قمری (۹۹۱ خورشیدی)، هم‌زمان با احداث بازار قیصریه و مدرسه ملا عبدالله، به‌دستور شاه عباس اول ساخته شد. به‌مرور زمان، با صنعتی‌شدن این حرفه و ایجاد تجهیزات مکانیزه، عصارخانه شاهی از سال ۱۳۴۹ خورشیدی به‌مدت ۳۰ سال تعطیل شد و پس از مرمت توسط سازمان نوسازی و شهرداری اصفهان، از سال ۱۳۹۲، به‌عنوان موزه در معرض بازدید عموم قرار گرفت.

عصارخانه شاهی در گذشته با مساحتی در حدود ۱,۸۰۰ متر مربع، شامل بخش‌های پیشخوان، بارانداز، شترخان، گرم‌خانه و تیرخانه بود که امروزه تنها بخش تیرخانه و دو انبار تودرتو باقی با مساحتی در حدود ۳۸۰ متر مربع باقی مانده است. این عصارخانه در یک طبقه با ارتفاعی در حدود ۱۱ متر و سه فضای گنبدی‌شکل با مقطع کجاوه ساخته شد. سقف‌های آن به‌‌سبک طاق و چشمه است و نورگیرهای سقف، روشنایی عصارخانه را تامین می‌کند.

موزه عصارخانه شاهی اصفهان، به‌عنوان سندی بر صنعتی‌بودن شهر اصفهان در دوره صفوی، به‌گونه‌ای طراحی شده است که با ورود به آن می‌توان عصارخانه در حال فعالیت را تصور کرد. وجود مجسمه‌ انسان‌های در حال کار، بازدیدکنندگان را به سفر زمان می‌برد؛ همچنین مجسمه شتری در حال انجام کار در این عصارخانه به چشم می‌خورد. موزه عصارخانه شاهی اصفهان در سال ۲۰۱۷ میلادی (۱۳۹۶ خورشیدی)، نشان جهانی ایکوم (کمیته بین‌المللی موزه‌ها) را به‌عنوان برترین موزه کوچک کشور از آن خود کرد.