معرفی کامل کتاب اهل کاشانم
در کتاب اهل کاشانم نه‌تنها با عجایب تاریخی، فرهنگی و گردشگری شهر متمدن کاشان آشنا می‌شوید، بلکه دلایل متعددی را برای دوست داشتن کاشان می‌یابید.
کتاب اهل کاشانم توسط تیمی متشکل از ۲۶ نویسنده و محقق، زیرنظر آرش نورآقایی، مدیرمسئول فصلنامه میراث و گردشگری گیلگمش به‌تحریر درآمده است. به گفته نورآقایی، دلیل انتخاب شهر کاشان به‌عنوان اولین مقصد از ایران، پیشینه چندین هزار ساله این دیار است. گرچه حضور همراهان و همکاران کاشانی نیز در انتخاب این مقصد پر رمز و راز کم‌تاثیر نبوده است.
تدوین و تحریر کتاب اهل کاشانم طی چند سفر تحقیقاتی، عکاسی و تولید محتوای تصویری باکیفیت و صدها صفحه محتوای مفید درباره این مقصد در دی ماه سال ۱۳۹۹ شمسی منتشر شد. ظرافت و کیفیت چاپ به‌کاررفته در این کتاب قابل‌توجه است. اینفوگرافی‌های متعدد، محتوای تصویری خلاق و عکس‌های با کیفیت و گزیده زیبا، لذت سفر به عمق کتاب را دوچندان می‌کند. در واقع، تمامی زحماتی که برای تحریر و انتشار این کتاب کشیده شده، شایسته شهر کاشان است.
یکی از موضوعاتی که این کتاب را متمایز می‌سازد، توجه ویژه آن به بخش خوراکی‌ها و غذاهای محلی کاشان به‌همراه داستانک و نقاشی‌های متنوع است؛ موضوعی که در منابع دیگر کمتر مورد توجه قرار گرفته است. طراحان این کتاب نقاشی‌هایی از آداب و رسوم، باورها و معماری شهری کاشان را به تصویر کشیده‌اند.
تیم نویسندگی این کتاب با لحنی ادبی، شیوا و شاعرانه به توصیف کاشان پرداخته است؛ همان طور که نام کتاب نیز برگرفته از اشعار سهراب سپهری، شاعر بزرگ کاشانی است. پیرو این نام‌گذاری، هر فصل با قسمتی از اشعار سهراب سپهری شروع می‌شود که یادآور وجه هنری این شهر است.
این کتاب از ۱۱ بخش با ساختار یکسان و یک کد رنگی ویژه هر بخش تشکیل شده که در گوشه پایین صفحات فرد کتاب دیده می‌شود. در این مقاله به اختصار به محتوای هریک از این بخش‌ها اشاره‌ای داریم و به توصیف شهر کاشان از زبان کتاب می‌پردازیم.
- بخش اول: کی‌آشیان
- بخش دوم:یکی بود و یکی نبود
- بخش سوم: کاشانه
- بخش چهارم: چهل‌حصاران
- بخش پنجم: بهشت ایرانی
- بخش ششم: دهلیزهای رازآمیز
- بخش هفتم: گنجینه
- بخش هشتم: دیده‌بان ساسانی
- بخش نهم: در کار گلاب و گل
- بخش دهم: بستان کوهستان
- بخش یازدهم: ناشتاشام
بخش اول؛ به کاشان خوش آمدید!
اهل کاشانم، روزگارم بد نیست، تکه نانی دارم، خرده هوشی، سر سوزن ذوقی
در کاشان امروزی می‌توان ردپای تمدن چند هزارساله سیلک را مشاهده کرد؛ از گلاب‌گیری تا سهراب سپهری و از حمام فین کاشان تا تپه متمدن تاریخی سیلک. با گشت و گذار در این شهر می‌توان فهمید کاشان جزو شهرهایی است که تمدن خود را برای مدت طولانی حفظ کرده است.
در جای‌جای این کاشانه می‌توان فرهنگ غنی آن را مشاهده کرد. گذر از کوچه‌های کاشان یادآور فیلم‌های قدیمی است؛ جایی که خلاقیت و داستان‌سرایی فرد شکوفا می‌شود و روح هنری کاشان را به وضوح می‌بیند. در گذر از کوچه‌های این شهر بوی کاهگل و گلاب را نفس خواهید کشید؛ عطری که هیچ جای دنیا نخواهید یافت.
به گفته نویسنده، خانه با صاحبش معنا پیدا می‌کند و کاشان با مردمان مهمان‌نوازش؛ مردمانی که با مهر و صفایشان خیرمقدم‌تان می‌گویند و هنرمندانی پرآوازه چون سهراب سپهری و کمال‌الملک را به ادبیات و هنر ایران تقدیم کرده‌اند.
وجه تسمیه کاشان
دیدگاه‌ها و نظرهای متفاوتی درباره وجه تسمیه کاشان وجود دارد. در کتاب تاریخ قم، به‌عنوان قدیمی‌ترین کتابی که به این شهر اشاره‌ای داشته، کاشان با قاسان و کاس‌رود یاد شده است. بر اساس عقیده برخی از مورخان احتمالا واژه کاشان از واژه «کاس» برگرفته شده که در اصل «کاسان» بوده و به مرور زمان به کاشان تبدیل شده است. کتاب به چند نظریه دیگر نیز پرداخته است که بر اساس آن‌ها واژه‌های کاسه، کوزه و کاشی همزاد و هم‌زمان با نام کاشان است.
در اینجا به سروده‌ای از ملک‌الشعرای بهار اشاره می‌شود:
لفظ کاشانه وکاشان به لغت‌های قدیم معبد و جایگه جشن و دل آسایی بود
آجر و کاسه رنگین را کاشی خواندند وین هم از نقش خوش و لون تماشایی بود
لغت کاسه وکاسست هم از کاشه وکاش زانکه پرنقش گل و بوته مینایی بود
در ادامه این فصل به‌صورت کامل به جغرافیای شهر کاشان، معادن آن و تاریخ این شهر پررمزوراز پرداخته شده است. ما در این مقاله به بخش تاریخ آن اشاره داریم که به‌نوعی، مهم‌ترین قسمت است.
تاریخ کاشان
تاریخ سخن از انسان و حضور ایشان در عرصه جهان و شروع پرشکوه جهان امروزی است. شروع تاریخ کاشان را زمانی است که اولین انسان‌ها (نه لزوما هومو‌ساپین‌ها) روی خاک این سرزمین قدم گذاشته است؛ حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار سال پیش. گرچه بر اساس بقایای کشف شده حضور انسان در این منطقه، وجود برخی از ابزارها در محوطه‌های تاریخی گواه دیرینگی حضور بشر در کاشان تا دوره پارینه‌سنگی است. نخستین آثار انسان یک‌جانشین در مناطقی اعم از تپه سیلک، تپه شورابه و تپه قبرستان دیده می‌شود و پس از آن دوره پیشرفت انسان اولیه در کشاورزی و دامپروری است. شروع این فعالیت‌ها نیازمند سیستمی منظم برای ثبت و ضبط مبادلات تجاری بوده است که شواهد حکایت از استفاده از خط پیشاعیلامی در محوطه سیلک کاشان دارد.
نکته حائز اهمیت در این کتاب، کادرهای نوشته کوتاه مربوط به موضوع همان بخش است که به دانستنی‌های جالبی اشاره می‌کند؛ ظرافتی که از یکنواختی کتاب می‌کاهد و چاشنی هیجان به آن اضافه می‌کند. در آخر این بخش اینفوگرافیکی از سیر تحول شکل‌گیری شهر کاشان می‌بینیم که برداشتی از طراحی‌های «ثریا بیرشک» مهندس معمار و پژوهشگر میراث فرهنگی در دهه هفتاد است.
بخش دوم؛ یکی بود یکی نبود
نسبم شاید برسد به گیاهی در هند، به سفالینه‌ای از خاک سیلک
تپه‌های باستانی شهر کاشان
در این بخش، جزءبه‌جزء به تاریخ کاشان پرداخته شده است. هنگامی که نام از تاریخ کاشان به میان می‌آید بی‌درنگ تپه سیلک در ذهن متدبار می‌شود؛ اما سیلک فقط گواه قدیمی‌ترین «سکونت» انسان در کاشان است و نه «حضور» آن! انسان قبل از دوره یک‌جانشینی (یا به عبارتی کشاورزی و دامداری) به شکار و گرد‌آوری می‌پرداخته است و شواهد نشان‌دهنده این است که انسان شکارچی در محوطه‌هایی همچون کفتارخون، تنگه خزاق، سفیدآب و زردساحل در کاشان می‌زیسته است؛ موضوعی که سیصد تا ۱۰ هزار سال بر قدمت حضور انسان در کاشان می‌افزاید. در ادامه این بخش، کتاب به معرفی برخی مناطق باستانی از جمله محوطه استرک-جوشقان، چاله‌هوت وکوه زرد می‌پردازد و موقعیت آن‌ها را در نقشه‌ای از کاشان نشان می‌دهد.
تپه سیلک؛ سرزمین نخستین‌ها
چقدر سیلک را می‌شناسید؟ موضوعات هیجان‌انگیز تاریخی از دلیل تداوم پنج هزار ساله زندگی در شهر سیلک تا عکس‌های کمتر دیده شده از این تپه باستانی در این بخش از کتاب شما را شگفت‌زده خواهد کرد.
وجه تسمیه تپه سیلک، توضیحاتی درباره محوطه آن، عکس‌هایی از حفاری‌های خانواده باستان‌شناس اعتمادفینی و اشیای یافت شده، نقشه محوطه تپه سیلک، کادرهای داستانی و نکاتی از زبان کارشناسان موضوعات این بخش را تشکیل داده‌اند.
بخش سوم؛ کاشانه
تو شگرف، تو رها، و برازنده خاک
بی‌شک خانههای کاشان از عجیب‌ترین خانههای به یادگار مانده از دوره‌های پیشین ایران است. خانه‌هایی با ترکیبی خلاقانه از مصالح بوم‌آورد با سنت، تاریخ و جغرافیا که فضایی امن، آرام و خیال‌انگیز را به وجود آورده‌اند.
خانههای کاشان در اوج تناسب و هماهنگی، بسیار ساده است و دیوارهایی عاری از نقش و نقوش دارد. این ویژگی خود نشان‌دهنده مردم‌وارگی و همرنگی خانههای کاشان با بافت جامعه و شهر است. این خانه‌ها متشکل از بخش‌های متفاوتی مانند تاقچه‌های پیرنشین، کوبه‌های مردانه و زنانه، درگاه‌های متعدد بیرونی و درونی، اتاق‌های شاه‌نشین و حیاط میان‌نما است. نمادهایی از آب، باد، خاک و آتش اجزای جدایی‌ناپذیر خانههای کاشان است. اما چرا؟
با توصیف‌های کم‌نظیر و بی‌سابقه این کتاب از خانههای کاشان، بیش از پیش از خواندن آن لذت خواهید برد!
بخش چهارم؛ چهل‌حصاران
گل کاشی زنده بود، در دنیایی رازدار، دنیای به ته‌نرسیدنی آب
تاریخ بلند و پرفراز و نشیب کاشان قلعه‌های مستحکمی از دوره سلجوقیان به جا گذاشته که نشان‌دهنده اهمیت شهر کاشان از لحاظ تاریخی و شهریاست. دورتادور این دژ را دیوارهایی سترگ دربرگرفته که سالها در برابر هجوم و حمله دشمنان و مهاجمان مقاومت کرده است. هم‌اکنون به‌دلیل شهرسازی و جنگ‌هایی که این قلعه به خود دیده است، فقط قسمت‌هایی از این دیوار‌ها در اطراف کاشان قابل‌مشاهده است.
در این بخش با قلعه جلالی، دروازه‌های قدیم کاشان و غائله نایبیان آشنا خواهید شد.
در کوچه‌پس‌کوچه‌های کاشان چه خبر است؟
بافت تاریخی شهر کاشان مانند تاریخ کهن آن دارای ویژگی‌هایی از این دیار است. گویی روح کاشان در کوچه‌پس‌کوچه‌های شهر پنهان شده است؛ کوچه نه‌چم، کوچه دوطبقه، کوچه آشتی‌کنان و استراحتگاه‌های داخل کوچه‌ها نمونه‌های بارز این ویژگی هستند.
خانه خدا
مساجد این شهر، به‌عنوان جزو جدایی‌ناپذیر معماری بعد از اسلام در ایران جلوه می‌کنند. در این بخش از کتاب با ۲۵ مسجد تاریخی شهر کاشان آشنا خواهید شد. معماری مساجد کاشان کمی با مساجد معمولی فرق دارد؛ دارای شبستان‌های تابستانی و زمستانی است که با توجه به شرایط اقلیمی این‌گونه ساخته شده‌اند. تزیینات به کاررفته در این مساجد نیز از لحاظ تنوع و زیبایی بسیار چشمگیر و خاص است.
با مسجد جامع عتیق یا مسجد جمعه یا مسجد جامع میدان کهنه، آشنا خواهید شد که قدیمی‌ترین بنای تاریخی بعد از اسلام در شهر کاشان است دلیل شهرت مناره و محراب مسجد جامع چیست؟ جواب این پرسش را در کتاب خواهید یافت.
مسجد میرعماد، مدرسه و مسجد سلطانی، مسجد آقابزرگ، مسجد و مدرسه درب یلان و مسجد وزیر از دیگر مساجدی هستند که به‌طور مختصر و مفید در کتاب بررسی شده‌اند.
زیارت
در این بخش از کتاب با زیارتگاه‌های کاشان آشنا می‌شویم. تابه‌حال نام امامزاده شاهزاده ابراهیم به گوشتان خورده است؟ این امامزاده با عنوان زیباترین زیارتگاه قاجاری کاشان شناخته می‌شود. صحن مصفا، ایوان کاشی‌کاری با نقاشی‌های مناظر، آب‌نما، درختان سرو و گنبدی با گلدسته‌های مزین به کاشی‌های رنگارنگ از ویژگی‌های این بناست.
بقعه ابولولو، بقعه پنجه‌شاه، مقبره سلطان امیراحمد و بقعه خواجه تاج‌الدین، آرامگاه محتشم کاشانی، زیارتگاه میرنشانه، زیارتگاه درب‌زنجیر (امامزاده ابوالحارث)، زیارتگاه حبیب بن‌موسی‌بن جعفر، بقعه شاه شمس الدین و زیارتگاه سلطان عطابخش جزو زیارتگاه‌هایی است که همراه نشانی‌شان در کتاب معرفی شده‌اند.
برج پیزا در کاشان؟
آیا برج پیزا در ایتالیا را می‌شناسید؟ کتاب به معرفی مناره‌ای در کاشان می‌پردازد که در کتاب «به سوی اصفهان» نوشته «پی‌یر لوتی» به برج پیزا تشبیه شده است.
نام عجیب چهل‌دختران در بناهای قدیمی ایران
در سراسر ایران چندین مکان و منطقه با این عنوان شناخته می‌شود. داستان‌ها و افسانه‌های مختلفی دراین‌باره وجود دارد که در کتاب به هرکدام اشاره شده است.
این بخش به معرفی آب‌انبارهای کاشان نیز پرداخته است. آب‌انبارها سازه‌های معماری هستند که در مناطق کویری و خشک و کم‌آب ساخته می‌شدند تا تأمین‌کننده آب مورد نیاز مردم باشند. آب‌انبار چهل‌دختران، آب‌انبار وزیر، آب‌انبار میر سید علی، آب‌انبار بقعه چهل‌تن، آب‌انبار عبادالرزاق و آب‌انبار بزرگ کوی کوشک صفی برخی از نمونه‌های معرفی شده است.
در پایان این بخش با نقشه‌ای روبه‌رو می‌شوید که نشان‌دهنده چهار مسیر پیشنهادی برای بازدید است. با بهره‌گیری از خلاقیت به‌کار رفته در این کتاب می‌توانید از آب‌انبارها، مساجد و زیارتگاه‌های معرفی‌شده بازدید کنید.
بخش پنجم؛ بهشت ایرانی
تو را در سر آغاز یک باغ خواهم نشانید
احتمالا کلمه پارادیز (Paradise) را در زبان انگلیسی خوانده یا شنیده‌اید؛ کلمه فارسی «پردیس» را چطور؟ خاستگاه این دو کلمه با اندک تفاوتی در تلفظ، به «پردیس» یا «باغ ایرانی» اشاره دارد؛ نمادی از معماری ایران با نقشی بسیار بزرگ و متمایز. «آرتور پوپ» مورخ معروف آمریکایی است که حدود پنجاه سال از عمرش را به هنر ایران اختصاص داد و طبق وصیت‌نامه‌اش در اصفهان دفن شد. وی چنین نوشته است:
عشق ایرانیان به درخت، آب و گل به عشق ازلی تبدیل شد که در باغ ایرانی تجلی یافته است.
کتاب «اهل کاشانم» نیز بها زبانی دلنواز به پدیده باغ ایرانی و تطبیق انسان با شرایط زندگی در مناطق خشک می‌پردازد:
باغ ایرانی مکانی شد که رابطه میان انسان ایرانی و طبیعت را به بهترین نحو نشان می‌داد. باغ ایرانی حاصل اندیشه‌ای بود که آب را از لایه‌های پنهان زیزرمین، فرسنگ‌ها هدایت می‌کرد و به ناگاه در میان انبوهی از درختان آشکار می‌ساخت.
عناصر باغ ایرانی
باغ ایرانی یکی از چهار سبک اصلی باغ‌آرایی در جهان است و عناصر اصلی تشکیل‌دهنده آن شامل زمین، آب، گیاه و فضای معماری می‌شود. ترکیب زیبای چهار عنصر در منظومه فکری معماری ایرانی و با چارچوب مفهوم و ایده باغ، باغ را به‌شکل هوشمندانه‌ای پدید می‌آورد.
این قسمت از کتاب، شما را با تمام عناصر باغ ایرانی، تاریخ و وجه تسمیه آن آشنا می‌کند.
باغشاه؛ منطقه فین و باغ تاریخی آن
نام کاشان با باغ‌های تاریخی و بی‌نظیر آن همراه است. کمتر کسی پیدا می‌شود که به کاشان سفر کند و از باغ فین دیدن نکند؛ یکی از باغ‌های ایرانی که در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. به‌دلیل اهمیت معماری و تاریخی، این بخش از کتاب به‌طور اختصاصی به باغ و منطقه فین می‌پردازد. وجه تاریخی و قتل امیرکبیر تنها یکی از موارد بررسی شده در این قسمت است.
بخش ششم؛ دهلیزهای رازآمیز
باران نور، که از شبکه دهلیز بی‌پایان فرو می‌ریخت، روی دیوار کاشی گلی را می‌شست
بازار؛ زندگی زیر یک سقف
بازار از قدیم در زندگی ایرانیان نقش داشته است. در نقشه‌های قدیمی می‌بینیم که بازار هر شهر مانند ستون فقرات آن بود و در قلب شهر قرار داشت. مردم از بازار به تمامی نقاط شهر دسترسی داشتند و اکثر اوقاتشان را در بازار می‌گذراندند. هم‌اکنون می‌توان آثار باقی‌مانده از این فرهنگ را در شهرهای مختلف ایران از جمله کاشان دید. بازارهای بسیاری از شهرها هنوز قابل استفاده است و محل کار بسیاری از اهالی بازار است. از بازارهای مهم ایران می‌توان بازار اراک، اصفهان، تهران، تبریز، قزوین و کاشان را نام برد.
بازار کاشان
زیبایی بازار کاشان زبانزد تمام نویسندگان، گردشگران و سفرنامه‌نویسان است. اگر به کاشان سفر کنید اما بازار را نبینید، سفرتان کامل نیست! با توجه به زمان ساخت محراب مسجد میرعماد می‌توان قدمت این بازار را به قرن هفتم هجری نسبت داد.
بازار کاشان از بناهایی مانند آب‌انبار، زیارتگاه، نمازخانه، حجره‌ها، سراها و تیمچه‌های مختلف تشکیل شده است. این کتاب فرصتی است تا با قسمت‌های مهم و مختلف بازار کاشان، از جمله مسجد و حسینیه رباط و سرای غفارپور آشنا شوید. کاروانسرای میرپنجو آقا، کاروانسرای ذغالی‌ها، حمام میرعماد، کاروانسرای گمرک، کاروانسرای نو، مسجد طمقاچی‌ها و سرای شیر از دیگر بناهایی است که در کتاب بررسی شده است.
تیمچه امین‌الدوله
سقف مرتفع ،دهانه وسیع و تزیینات هندسی این تیمچه زیبایی بازار کاشان را دوچندان کرده است. امکان ندارد کسی سقف تیمچه امین‌الدوله را ببیند و مسحور معماری و زبردستی معماران ایرانی نشود.
در ادامه متن، راه‌های ارتباطی بازارچه‌ها و بناهای بازار کاشان شما را شگفت‌زده خواهد کرد. همان طور که قبلا اشاره شد، بازار ستون فقرات هر شهر بود. پس جای تعجب ندارد که از هر طرف بازار راه میان‌بری به بناهای مهم دیگر وجود داشته باشد.
نقشه‌های کاربردی ترسیم شده در پایان این بخش، گشت و گذار در این گذرها را برای شما آسان‌تر می‌کند.
بخش هفتم؛ گنجینه‌ها
گاه‌گاهی قفسی می‌سازم با رنگ، می‌فروشم به شما
تاریخ هنر کاشان
بدون شک، کاشان مقعر هنر است و روح این دیار آغشته به هنرهای بسیاری است. هر دوره پادشاهی ایران، ردپایی از هنرهای مخصوص به خود را در این سرزمین به‌جای گذاشته است قدیمی‌ترین شی مسی که در کاشان یافت شده است یک درفش چکش‌خورده با مقطع گرد است. این قسمت از کتاب به تفصیل به هنرهای کاشان پرداخته و دید شما را به این شهر عوض می‌کند.
سفالگری و کاشی‌سازی
قدمت سفالگری در کاشان به ۸۰۰۰ سال پیش برمی‌گردد. شهرت کاشی‌گری در کاشان را می‌توان از کلمه‌های «کاشی» یا «کاشانی» فهمید. در این بخش از کتاب با رمزورازهای این هنر، یافته‌های باستانی مربوط به آن و مشهورترین خاندان سفالگری در کاشان، خاندان ابی‌طاهر آشنا خواهید شد که در دوره‌ای ۱۵۰ ساله آثار شگفت‌انگیزی آفریدند.
بافندگی و نساجی
بافندگی و نساجی جزو هنرهای اصیل ایرانی است که مورد توجه بسیاری از جهانگردان از جمله مارکوپولو بوده است. مانند تمامی کتاب‌های هنر که به‌طور کامل به این هنر پرداخته‌اند، «اهل کاشنم» نیز توجه بسیاریبه این هنر داشته است و شما را با این هنر جالب و زیرمجموعه‌های آن از جمله قالی‌بافی، شعربافی، ترمه بافی و مخمل‌بافی آشنا می‌کند.
معرفی برخی از قالی‌های نفیس کاشان در موزه‌های داخل و خارج از کشور نیز یکی دیگر از موضوعاتی است که به آن توجه شده است؛ قالی شکار، قالی گلدانی با نقش گردان، قالی پرنس و فرش ابریشمی برخی از نمونه‌های معرفی شده هستند.
شعر بافی یا شربافی، که بعد از قالی‌بافی رایج‌ترین حرفه بافندگی در کاشان است، منسوجی است که با موی حیوان یا انسان بافته می‌شود و مراحل مختلفی شامل چله‌دوانی، رنگرزی، تابندی، شومال، طراحی و بافت دارد که این کتاب فرصتی است تا با آن‌ها آشنا شوید.
مسگری
مس و مسگری از هنرهای دیرین ایرانیان است که مطالعات نشان می‌دهد قدمت شناخت و کار با مس در ایران به ۷۰۰۰ سال قبل برمی‌گردد. جشن آبریزان (لتو) در بازار مسگرها یکی از رسوم جالب بین مسگرهای کاشان است که جزییاتی خواندنی دارد.
نقاشی
کاشان یکی از زادگاه‌های نقاشی در ایران است، ازاین رو معرفی ویژگی‌های نقاشی در کاشان یکی از موضوعات مهم این کتاب است.
بخش هشتم؛ به نیاسر خوش آمدید!
دشت‌هایی چه فراخ، کو‌ه‌هایی چه بلند
نیاسر، آمیخته‌ای از طبیعت و تاریخ است و اقلیم مساعدش جذابیتی چشمگیر به آن بخشیده و دهکدهای ییلاقی در حاشیه تفتیده کویر ساخته است که خنکابخش اهالی منطقه کاشان در روزهای گرم سال است.
در این بخش از کتاب به شهر زیبای نیاسر توجه ویژه‌ای شده است. از کاشان تا نیاسر اقلیم به‌طور عجیبی از کویری به کوهستانی تغییر می‌کند. تاریخ، وجه تسمیه نیاسر، چهارتاقی نیاسر، آتشکده نیاسر، غار رئیس و آبشار نیاسر از موضوعاتی هستند که در این بخش مطالعه می‌کنید.
نیاسر به سبب موقعیت جغرافیایی‌اش یکی از بهترین مقاصد سفر در کاشان است. این شهر دارای چندین روستای خوش آب‌وهوا است که بازدید از آن‌ها خالی از لطف نیست. این روستاها عبارت‌اند از روستای نشلج، روستای کله، روستای ون، روستای ارمک، روستای چنار، گلستانه و مشهد ارهال.
سهراب سپهری
بعد از مطالعه تقریبا ۳۶۰ صفحه از کتاب، با شاعری آشنا می‌شویم که اشعار گوش‌نواز و ساده‌اش، زینت‌بخشر جای‌جای کتاب است؛ گویی کتاب با اشعار سهراب سپهری عجین شده است. در این بخش زندگینامه کوتاهی از سهراب سپهری را می‌خوانیم.
بخش نهم؛ در کار گلاب و گل
آیا این گل، که در خاک همه رویاهایم روییده است، کودک دیرین را می‌شناخت؟
از نیاسر که خارج بشویم، باید یه سمت شهری با رایحه صورتی برویم؛ به قمصر خوش آمدید!
قمصر و گلاب‌های معروف آن برای کمتر کسی ناشناخته است. برای آشنایی کامل با این شهر خوش‌نشین و خوش‌رایحه کتاب را ورق بزنید. وجه تسمیه، جغرافیا، تاریخ و محله‌های قمصر از موضوعاتی هستند که درباره‌اش خواهید خواند.
گلاب و گلاب‌گیری
اردیبهشت ماه که از راه می‌رسد بوی خوش گلاب در کوچه‌پس‌کوچه‌های قمصر می‌پیچد. گل‌چینان، طبق عادت، باید قبل از طلوع خورشید در مزارع حاضر شوند و مشغول چیدن گل‌های محمدی شوند؛ چراکه گل محمدی باید پیش از گرمای روز چیده شود تا آفتاب گل را بی‌حال و کم‌عطر نکند.
در ادامه کتاب با تمامی جاذبه‌های دیدنی و جالب قمصر آشنا خواهید شد.
بخش دهم؛ بستان کوهستان
من چه سبزم امروز و چه اندازه تنم هوشیار است
برزک از دیگر شهرهای ییلاقی خوش آب‌وهوای کاشان است که در پس پیچ‌وخم جاده پنهان شده است. بخش بزرگی از تولید گل محمدی منطقه به برزک اختصاص دارد و کارگاه‌های گلاب‌گیری بسیاری دارد. از دیگر محصولات این شهر شاتوت است. جغرافیا، محله‌های برزک، لباس‌های محلی، سنت‌ها و آیین‌ها، وجه تسمیه برزک و دیگر موضوعات را در این بخش مطالعه خواهید کرد.
بخش یازدهم؛ ناشتاشام
تا اناری ترکی برمی‌داشت، دست فواره خواهش می‌شد
سفری که در آن با خوراک و نوشیدنی‌های مخصوص آن منطقه آشنا نشوید، کامل نیست! تاکنون مطلب تخصصی درباره خوراکی‌های کاشان کمتر نوشته شده است؛ ازاین‌رو توجه ویژه این کتاب به غذاهای کاشان ستودنی است. از خواندن این بخش غافل نشوید و اشکنه، آش تخم خربزه، شفته آب‌انار، گوشت کلم، گوشت لوبیا پلوشدید، نون‌مچه و دستور پخت دیگر غذاهای محلی کاشان را از دست ندهید!
مشاهیر و بزرگان کاشان، لهجه کاشانی، جشن‌ها و مراسم ویژه و کبوتربازی در کاشان از موضوعات پایانی کتاب است.
راهنمای تدوین برنامه و اطلاعات سفر به کاشان، پایان بخش مطالب کتاب است که در آن برخی اقامتگاه‌های بومگردی، هتل‌ها، موزه‌ها، مراکز فرهنگی و شرکت‌های خدمات مسافرتی معرفی شده است.
سخن پایانی...
اهل کاشانم نه‌تنها کامل‌ترین کتاب راهنمای سفر، بلکه یک کتاب تاریخی و فرهنگی محسوب می‌شود. خواندن این کتاب را به همه عاشقان تاریخ ایران و علاقه‌مندان به ایرانگردی پیشنهاد می‌کنیم و منتظر کتاب‌های بعدی از مجموعه «اهل ایرانم» هستیم.
دیدگاه