کشف دروازه کوروش در نزدیکی تخت جمشید

مجموعه‌ای گسترده از اسناد و مدارک قدیمی از کاوش‌های هیئت مشترک ایرانی - ایتالیایی به سرپرستی مشترک «پی‌یر فرانچسکو کالیری» از دانشگاه بولونیا و علیرضا «عسکری چاوردی» از دانشگاه شیراز در محوطه باستانی دروازه پردیس پارسه کشف شد. کاوش‌های این منطقه در ۱۰ فصل و از سال ۹۰ تا ۹۹ به‌طول انجامیده است.

دروازه کشف شده با ۳۰ در چهل متر و ارتفاع ۱۲ متر در در محوطه تل آجری واقع در سه کیلومتری شمالغرب تختگاه تخت‌ جمشید قرار دارد. این دروازه دارای کریدوری در مرکز است که آن را اتاقی مستطیل‌شکل به ابعاد هشت در ۱۲ متر تشکیل می‌داده و در درون این اتاق مرکزی چهار صندلی نشیمن وجود داشته است. راهروی مرکزی از دو طرف به سوی پردیس هخامنشی باز می‌شده است.

سازه دروازه مذکور که نمای آن با آجرهای رنگین مزین شده، از مواد و مصالح خشت و آجر بنا شده است. گل‌های لوتوس، بخش پایین و ازاره دیوارها را مزین کرده‌اند و نمای دیوارها نیز با انواع پنل‌های رنگین از حیوانات اسطوره‌ای، نمادها و سمبل‌های اعتقادی ایران باستان، هخامنشیان، عیلامیان و اهالی بین‌النهرین زینت داده‌ شده‌ است.

علیرضا عسگری چاوردی، باستان‌شناس و سرپرست ایرانی هیئت کاوش تل آجری پارسه با اشاره به اینکه دروازه پردیس پس از سال ۵۳۹ قبل از میلاد و به افتخار فتح بابل به دستور کوروش بزرگ ساخته شده است، تشریح کرد:

مجموع اسناد نگارشی، مواد و مصالح ساخت بنا، موتیف‌های به‌کار رفته در تزیین نمای بنا، تاریخ‌گذاری کربن ۱۴ و جنبه‌های تقدس و تشرف به این دروازه، گویای این موضوع است‌. کوروش بزرگ هم‌زمان با حکومت پدر در شهر بابل به‌مدت هشت سال فرمانروا بود و در سال ۵۲۹ قبل از میلاد به پادشاهی ایران رسید.

عسگری چاوردی با اشاره به اینکه کوروش هخامنشی به‌دلیل اهمیت مذهبی و فتح بابل به‌عنوان مهم‌ترین شهر دنیای باستان، دستور ساخت این دروازه را صادر کرده است، اذعان داشت:

کمبوجیه، فرزند کوروش، به‌دلیل علاقه به شهر بابل، آشنایی دیرینه با بابلی‌ها و پیوند فرهنگی جهان باستان کار ساخت مجموعه بزرگ معماری شهر پارسه به سبک معماری بابلی را ادامه داد و در دوره وی دروازه پردیس شهر پارسه در بخش فیروزی این شهر به بهره‌برداری رسید.

عسکری چاوردی با اشاره به تلاش‌های هیئت باستان‌شناسی برای تبدیل این محوطه به سایت موزه قابل بازدید برای عموم، از اقدامات حفاظتی گسترده از طرف وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به‌ویژه پایگاه میراث جهانی تخت جمشید و «موسسه ایزمئو» ایتالیا برای حفاظت از سازه‌های خشتی و آجرهای لعاب دار این دروازه خبر داد و تصریح کرد که برنامه کاوش‌ها و ساماندهی این سایت تا پایان سال ۹۹ ادامه خواهد داشت.

حمید فدایی، مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید با تشریح مراحل مختلف کاوش‌های باستان‌شناسی توسط هیئت مشترک ایرانی-ایتالیایی در تل آجری، از آغاز فصل دهم این کاوش‌ها در آذرماه ۹۹ با هدف ساماندهی و آماده‌سازی محوطه و عرضه شواهد ارزشمند تاریخی آن به بازدیدکنندگان مجموعه خبر داد و افزود:

با توجه به پیشرفت هم‌زمان عملیات اجرای سقف حفاظتی روی این محوطه تاریخی، امید می‌رود که در آینده نزدیک این محوطه به‌عنوان یک «سایت موزه» مهم بتواند به عموم بازدیدکنندگان پارسه عرضه می‌شود.

مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید با اشاره به اهمیت حفاظت و توسعه مراحل مختلف بهره‌برداری از این محدوده تاریخی، شواهد به دست آمده را امری مهم در درک ملموس از گستره هخامنشیان و توسعه بهتر گردشگری این منطقه دانست.

لازم به ذکر است که تل آجری با قدمتی بیش از تخت جمشید و در سه‌کیلومتری آن، برای احداث کاخ فیروزی که امروز به‌طور کامل تخریب شده، در محوطه شهر باستانی پارسه ساخته شده‌ است. این منطقه که در فهرست آثار ملی ایران نیز به‌ثبت رسیده است، یکی از بناهای متعلق به دوره هخامنشیان به شمار می‌رود و به‌ لحاظ ارزش ‌های تاریخی و هویت محتوایی، میراثی ارزشمند است. بناهایی که در این محوطه کشف شده به احتمال زیاد پیش از بنای تختگاه تخت جمشید ساخته شده و در واقع کشفیات اخیر، ابهامات تاریخی شهر پارسه را به‌ویژه در دوره حکومت کوروش و کمبوجیه و پیش از به قدرت رسیدن داریوش هخامنشی در سال ۵۲۱ پیش از میلاد مرتفع می‌کند.