اقامتگاه بومگردی عارف و ماهرخ؛ گذر از کوچه پس کوچه‌های قوژد
اقامتگاه بومگردی عارف و ماهرخ، یکی از اقامتگاه‌های بومگردی روستای تاریخی قوژد، از توابع شهرستان گناباد در استان خراسان رضوی است.
اقامتگاه بومگردی عارف و ماهرخ مجموعه‌ای اقامتی از انواع اکولاژها یا بوم‌کلبه‌های پایداری است که سازگاری انسان با اقلیم کویر را به‌خوبی در معرض نمایش بازدیدکنندگان قرار داده است. این بوم‌کلبه در «روستای تاریخی قوژد» از توابع شهرستان گناباد در خراسان رضوی واقع شده است. خانم فرشادنیا، بانوی جوان و باانگیزه‌ای است که در حال حاضر مسئولیت این خانهبوم را برعهده گرفته و همراه مادر، پدر و برادرش اقامتگاه بومگردی عارف و ماهرخ را مدیریت می‌کند. دغدغه توسعه گردشگری در روستای آبا و اجدادی، خانواده فرشادنیا را بر آن داشت تا پذیرای مهمانان کویر باشند.
امروز قصد داریم سری به کوچه پس‌کوچه‌های روستای تاریخی قوژد بزنیم. از دالان‌های خشتیِ آن عبور کنیم و مهمان اقامتگاه بومگردی عارف و ماهرخ شویم. چه خوش که در این مقصد با کجارو زمانی هرچند کوتاه را در این خانه مهمان شویم.
آنچه در باره اقامتگاه بومگردی عارف و ماهرخ می‌خوانید:
- روایت عاشقانه‌ای که خشت اول یک اقامتگاه شد
- موقعیت مکانی و مسیر دسترسی
- امکانات و خدمات
- جاذبه‌های گردشگری را از دست ندهید
- بهترین زمان سفر
- اقامتگاه بومگردی و توسعه گردشگری روستایی
- عارف و ماهرخ در تلاش برای حفاظ از محیط‌زیست
- اقامتگاه بومگردی و جامعه‌محلی
روایت عاشقانه‌ای که خشت اول یک اقامتگاه شد
انتخاب نام «عارف و ماهرخ» برای یک اقامتگاه بومگردی، برگرفته از یک روایت عاشقانه و البته واقعی است. عارف پهلوانی هندی بود که در دل گرو محبت ماهرخ شاهزاده خانمی از دیار غور داشت. این دو دلباخته یکدیگر شدند و سرگذشتی مشابه داستان‌های عاشقانه‌ای چون «بیژن و منیژه» را از سر گذراندند و نامشان برای همیشه در تاریخ غور باقی ماند.
آنچه دلیل ساخت این اقامتگاه شد هم ماجرایی شنیدنی دارد؛ گویا «خانم برقی» که مادر خانواده فرشادنیا است، یکی از ماهرترین آشپزهای این دیار است. گفته می‌شود بارها به‌خاطر هنر آشپزی و تلاشی که برای بقای میراث آشپزی زادگاهش داشته، از وی تقدیر شده است.
او تصمیم می‌گیرد از هنر آشپزی خود برای جذب گردشگران به‌این منطقه بهره ببرد. همان می‌شود که در کاروانسرای تاریخی شهرش مشغول به‌کار شده و برای دو سال پذیرای گردشگرانی می‌شود که بعد از بازدیدِ جذابیت‌های تاریخی، فرهنگی و طبیعی این دیار حالا باید از غذاهای بومی این منطقه تناول می‌کردند؛ اما بعد از مدتی ادامه فعالیت وی در کاروان‌سرا با مشکلانی مواجه شده که ادامه کار را برای او مشکل می‌کند و او تصمیم به ترک کاروان‌سرا می‌گیرد.
بعد از آن برخی از مشتریان قدیمی آشپزخانه خانم برقی که گناباد را برای بازدید انتخاب کرده بودند، با او تماس می‌گیرند و برای صرف غذا مهمان این خانواده می‌شوند؛ همین جرقه‌ای می‌شود برای راه‌اندازی و ساخت یک اقامتگاه بومگردی در روستای تاریخی قوژد.
آن‌ها به‌دنبال خانه‌ای می‌گردند تا وجه تمایزی با دیگر خانه‌های روستای قوژد داشته باشد؛ پس خانه‌ای را انتخاب می‌کنند که در نگاه اول، حیات کوچک و دالان‌های باریک آن توجه هر بازدید‌کننده‌ای را به‌خود جلب می‌کند. آن خانه را می‌خرند، مرمت و تجهیز می‌کنند و حالا آن خانه می‌شود اقامتگاه بومگردی عارف و ماهرخ.
موقعیت مکانی و مسیر دسترسی
این خانهبوم در استان خراسان رضوی، شهرستان گناباد، روستای قوژد واقع شده است. چنانچه قصد سفر با هواپیما را دارید، تا فرودگاه بین‌المللی بیرجند حدود ۲ ساعت و ۳۰ دقیقه (۲۱۷ کیلومتر) و تا فرودگاه مشهد حدود ۳ ساعت (۲۷۷ کیلومتر) فاصله دارد؛ اما اگر با اتوبوس سفر می‌کنید، فاصله اقامتگاه تا پایانه مسافربری گناباد تنها ۶ کیلومتر است؛ همچنین نزدیک‌ترین ایستگاه قطار به‌آن، ایستگاه کاشمر است که حدود ۱۱۵ کیلومتر تا اقامتگاه فاصله دارد.
قوژد کجاست؟
گناباد در استان خراسان رضوی یکی از شهرهای تاریخی کشورمان است؛ به‌طوری که گفته می‌شود که این شهر حدود پنج هزار سال قدمت دارد. البته شاخصه اصلی آن هم قنانی است که در فهرست میراث جهانی یونسکو به‌ثبت رسیده و افتخاری برای کشورمان به شمار می‌رود. «قنات قصبه گناباد» با قدمتی بالغ بر ۲۵۰۰ سال که از هوشمندانه‌ترین سازه‌های آبی ایران باستان است.
مقاله مرتبط:
گناباد زمانی خود از سه شهر بزرگ تشکیل می‌شد که «غور» بزرگترین و البته مهم‌ترین آن بود و به‌نوعی مرکز تجاری و اقتصادی آن به‌شمار می‌رفت. وجود کاروانسرای مربوط به‌دوران صفویه در حوالی «غور قدیم» هم گواه همین مدعی است. «روستای قوژد» بازمانده بخشی از همان شهر تاریخی غور است که هنوز نام و نشان خود را محفوظ دارد و برای بقای آن تلاش می‌کند.
امکانات و خدمات
- در این اقامتگاه ۵ اتاق سنتی برای پذیرایی از مهمانان مهیا شده است
- در همه اتاق‌ها برای شب‌مانی سرویس کف‌خواب ارائه می‌شود
- سرویس‌های بهداشتی (ایرانی و فرنگی) و حمام داخل محوطه قرار گرفته‌اند
- آشپزخانه اقامتگاه عمومی است و گردشگران می‌توانند برای طبخ غذا از آن استفاده کنند، گرچه پیشنهاد می‌شود غذاهای بومی این منطقه را از دست ندهید
- سیستم گرمایش و سرمایش در این خانه به‌صورت بخاری و کولر آبی است.
از غذاهای محلی که توسط خانم برقی طبخ می‌شود و در رنگ و طعم و کیفیت بی‌مانند است، می‌توان گندم پلو با بادمجان، آش، جوش‌پره، کشک و بادمجان، یتیمچه، چنگالی، خورش ریواس، کوفته و غذای شاهانه این منطقه یعنی «قورمه گوسفندی»را نام برد. همه این غذاها از مواد اولیه ارگانیک و مربوط به‌همین منطقه طبخ می‌شود.
جاذبه‌های گردشگری را از دست ندهید
از جاذبه‌ها و فعالیت‌های گردشگری در این منطقه می‌توان کویرنوردی، کوه‌نوردی، بازدید از آتشکده گناباد، بازدید و خرید از سایت سفالگری مِند، بازدید از «قنات قصبه»، یخدان کوثر، کلوت قوژد، موزه مردم‌شناسی، پل تاریخی کال‌شور و گشت‌وگذار در روستای تاریخی ریاب را نام برد. اگر قصد گشت‌وگذار در منطقه را دارید پیشنهاد می‌کنیم از راهنمای محلی استفاده کنید.
بهترین زمان سفر
از آنجاکه روستای قوژد در منطقه کویری واقع شده است بهترین زمان سفر به‌آن پاییز و بهار است که هوا لطیف‌تر و چشم‌اندازها زیباتر است. گرچه اقامتگاه محدودیتی برای پذیرش مهمان در تابستان و زمستان ندارد.
اقامتگاه بومگردی و توسعه گردشگری روستایی
ساخت این خانهبوم در یک نگاه معیشت پایداری می‌شود برای یک خانواده اصیل کویرنشین و آشپزخانه دنجی برای گردشگران و بازدیدکنندگان؛ اما این ظاهر ماجرا است. در واقع ساخت اقامتگاه بومگردی در یک روستای تاریخی که نام آن کمتر شنیده شده، توان گردشگری روستایی را افزایش می‌دهد.
گفته می‌شود که حتی بسیاری از اهالی گناباد هم از وجود جاذبه های گردشگری در این منطقه مطلع نیستند و یکی از برنامه‌های ساخت این خانهبوم معرفی جذابیت‌های گردشگری قوژد است؛ از طبیعت بکر آن گرفته تا قابلیت‌های فرهنگی.
عارف و ماهرخ در تلاش برای حفاظ از محیط‌زیست
در این خانهبوم تمام تلاش‌ها بر این محور قرار دارد که ورود گردشگران کمترین آسیب به‌طبیعت را در پی داشته باشد. برای پذیرایی از مهمانان به‌جای استفاده از ظروف یکبار مصرف که آفت جان طبیعت شده، از ظروف سفالی استفاده می‌شود که دست‌آورد هنرمندان همین دیار است و به سفال مِند شهرت دارد. این سفال در شرق ایران رقیب ندارد و در همه جای روستا و نواحی اطراف آن زینت بخش سفره‌ها و طالقچه‌ها است.
به‌علاوه، تفکیک زباله و مدیریت آن هم به‌خوبی انجام می‌شود؛ هرچه از مواد غذایی اولیه یا پسماند آن برجا می‌ماند خوراک حیوانات اهلی می‌شود و آنچه قابلیت بازیافت دارد در چرخه بازیافت قرار می‌گیرد. سعی می‌شود تا تولید زباله به‌حداقل برسد.
اقامتگاه بومگردی و جامعه‌محلی
در اداره این خانهبوم از کمک جامعه محلی استفاده شده است. چند خانم از اهالی روستا در پخت غذا و نظافت اقامتگاه کمک می‌کنند. این کار برای آن‌ها به‌منبع درآمدی تبدیل شده است.
علاوه بر این محصولات تولیدی و فراورده های روستای قوژد هم از این طریق به‌گردشگران معرفی می‌شود. فراورده اصلی این روستا شیره انگور و محصولات تولید شده از انار است. در واقع این خانه بهانه‌ای شده برای فروش محصولات بومی و کمکی هرچند اندک به‌اقتصاد روستا.
حتی موادغذایی مورد نیاز برای طبخ غذا هم از بین روستاییان و محصولات آن‌ها تأمین می‌شود. در صبحانه محلی به‌جزء «عسل» که در این منطقه تولید نمی‌شود، مابقی اقلام مثل نان و لبنیات تولید همین روستا است. صیفی‌جات و سبزیجات مورد نیاز هم از بین اهالی همین روستا تامین می‌شود. تا حدممکن سعی شده تا مواد اولیه تولید بومی باشد و در نهایت آنچه که در روستا تولید نمی‌شود را از شهر می‌خرند.
سخن آخر
بازدید از این خانهبوم و قابلیت‌های گردشگری بوم‌محور در این منطقه، موجب شد تا تصمیم به‌معرفی این خانه بگیریم. پیشنهاد می‌کنیم در سفر به خراسان، سبک زندگی مردمانی را تجربه کنید که به‌خوبی با اقلیم کویر سازگار شده اند.
دیدگاه