ژئوپارک قشم در معرض اخراج دوباره از یونسکو

کوه نمکی قشم که یکی از جاهای دیدنی قشم و عجایب هفت‌گانه خلیج فارس به‌حساب می‌آید و تعدادی غار را درون خود جای داده که بزرگ‌ترین آن‌ها غار نمکدان قشم با طول حدود ۶.۴ کیلومتر است و لقب طولانی‌ترین غار نمکی جهان را دارد.

مدتی است که این جاذبه طبیعی و منحصربه‌فرد به‌دلیل واگذاری اراضی حریم آن به مراکز پرورش میگو و آبزیان مورد بحث قرار گرفته و این نگرانی وجود دارد تا بار دیگر از شبکه ژئوپارک‌های جهانی یونسکو اخراج شود. علیرضا امری‌کاظمی، مدیر ژئوپارک جهانی قشم و سرپرست مدیریت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قشم، دراین‌باره گفت:

با وجود پیگیری‌ها و مکاتبات قضایی متعدد برای جلوگیری از این تخریب، عملیات ساخت مرکز پرورش میگو نه‌تنها متوقف نشده است، بلکه همچنان ادامه دارد و خطر اخراج ژئوپارک قشم را از فهرست جهانی یونسکو، جدی کرده است.

وی ضمن تاکید بر اینکه تخریب حریم میراث طبیعی ملی و جهانی «غار نمکی قشم» طبق مستندات قانونی جرم است، در این رابطه افزود:

از حدود دو ماه قبل موضوع تعرض به حریم ژئوپارک جهانی قشم مطرح شد، ولی به‌دلیل بی‌توجهی مسئولان ذی‌ربط اکنون کار به جایی رسیده است، در محوطه‌ای که در زمان انتشار خبر فقط دو کانکس در آن مستقر بود، تخریب گسترده در اصل اثر اتفاق افتاده است. با این وجود پروژه نه‌تنها متوقف نشد، بلکه با قوت ادامه پیدا کرد.

طبق اظهارات امری کاظمی، اجرای پروژه‌ی مذکور باعث شکسته‌شدن سه حریم مهم شده است؛ نخست حریم ثبت جهانی ژئوپارک قشم که در پرونده یونسکو کامل و واضح مشخص شده است. دو حریم دیگر نیز در فهرست میراث طبیعی و ملی که در وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، با عنوان محدوده ژئوپارک و محدوده اختصاصی سایت «نمکدان» به ثبت رسیده‌اند. این تخریب در هر سه محدوده اتفاق افتاده است.

گفتنی است اراضی واگذارشده بیشتر با هدف احداث اقامتگاه، مرکز پرورش میگو و آبزیان دیگر بوده که طبق اسناد موجود، در تعرض با حریم برخی آثار تاریخی و طبیعی همچون خربس، غار نمکدان، جزایر ناز و تالاب پرندگان دوکوهک در سواحل شمالی جزیره قشم به شمار می‌رود. مناطقی که بخشی از آن‌ها در محدوده ژئوپارک قشم قرار دارند و تعرض به حریم آن‌ها اعتراض جوامع محلی و فعالان میراث فرهنگی و گردشگری قشم به‌عنوان ذی‌نفعان ژئوپارک را برانگیخته است.

پیش‌تر نیز در سال ۱۳۸۵، ژئوپارک قشم به عضویت شبکه جهانی ژئوپارک‌های یونسکو درآمده بود، ولی در سال ۱۳۹۱ به‌دلیل مشکلات مدیریتی و... کارت قرمز گرفت و از شبکه خارج شد. سرانجام سال ۱۳۹۶ پس از اصلاح ایرادها، این ژئوپارک بار دیگر به شبکه جهانی پیوست.

طبق اظهارات مدیر ژئوپارک قشم، اوایل سال ۱۳۹۹ زمان ارزیابی دوره‌ای بازرسان یونسکو پس از چهار سال فرا می‌رسد و این نگرانی وجود دارد که واگذاری برخی اراضی، این ژئوپارک را دوباره در خطر خروج از فهرست ژئوپارک‌های جهانی یونسکو قرار دهد.

هرچند که سرپرست مدیریت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قشم اظهار کرده که اقدامات خوبی برای آماده‌سازی ژئوپارک انجام شده و فقط بخشی از کارهای عمرانی و زیرساختی برای کسب استاندارهای یونسکو باقی مانده است. در این رابطه، کاظمی مهم‌ترین اقدام در این زمینه را توقف سریع عملیات تخریب در محدوده‌ی غار نمکی و برگرداندن وضعیت زمین به حالت قبل از تخریب و پرکردن حوضچه‌های ایجادشده و برداشت آوارها و ضایعات دانست و گفت:

این اولین و فوری‌ترین اقدام است تا بعد از آن دفاعیه‌ای در برابر ارزیابان یونسکو داشته باشیم که ما این تخریب را متوقف کردیم یا به حالت قبل برگرداندیم؛ هرچند متاسفانه باید بگویم برگرداندن طبیعی زمین به این سادگی‌ها نیست و در زمان کوتاه اتفاق نمی‌افتد؛ چراکه هم هزینه دارد و هم به حالت اصلی و طبیعی خود برنمی‌گردد و این باعث تاسف است که اثر طبیعی ملی و جهانی خود را به این راحتی تخریب می‌کنیم؛ تخریبی که همچنان ادامه دارد.

_{منبع عکس: عصر ایران}

وی همچنین در سخنان خود به اقدام‌های قانونی صورت‌گرفته از طریق مراجع قضایی برای جلوگیری از این پروژه نیز اشاره کرد و افزود:

علاوه بر شکایت رسمی و قانونی که با ارائه‌ی مستندات انجام شده، به سرمایه‌گذار و کسی که تخریب را انجام می‌دهد، اخطار شفاهی و کتبی داده شده است. از آن‌ها خواستیم تا کار را شروع نکنند و استعلام بگیرند تا محدوده‌ی اثر طبیعی ملی و جهانی را اعلام کنیم. متاسفانه حرف‌شنوی نداشتند و به کار خود ادامه دادند و تا این لحظه توقف عملیات صورت نگرفته است.