سوگندنامه گردشگری؛ راهی به سوی سفر مسئولانه

فوریه‌ی گذشته، هنگامی که لین انگلوم در حین انجام یک سفر کاوشگرانه به مقصد محل‌های تحت خطر تغییرات اقلیمی به جمهوری پالائو رسید، مهر ظریفی روی گذرنامه‌اش درج شد. این مهر که کل صفحه را پر کرده بود، شامل یک سوگندنامه‌ی ۵۹ کلمه‌ای خطاب به «فرزندان پائولو» بود که در آن قید شده بود «آهسته گام برمی‌دارند، مهربانانه عمل می‌کنند و آگاهانه سیاحت می‌کنند». او می‌بایست این مهر را که سوگندنامه‌ی پائولو نامیده می‌شود و در دسامبر سال ۲۰۱۷ به تصویب رسیده است، امضا می‌کرد. امضای سوگندنامه‌ی پائولو، که شرط ورود به این کشور است، با هدف ترویج احترام به منابع طبیعی آن طراحی شده است.

اگرچه این روند با سرعت طی شد؛ اما انگلوم ۳۷ ساله بعدها در ایمیلی نوشت که این سوگندنامه گردشگری به او فهماند که مردم پالائو نگران محیط زیست خود و به‌ویژه، آنچه که باید برای نسل‌های آتی به یادگار بگذارند، هستند و می‌خواهند او هم در حین بازدید از کشورشان، به همان اندازه نگران محیط زیست کشورشان باشد.

در سال‌های اخیر، سوگندنامه های گردشگری مانند آنچه در بالا گفته شد، در میان کشورهای مختلف از ایسلند گرفته تا هاوایی گسترش زیادی یافته است. هدف از این‌گونه تعهدات، آموزش شیوه‌های پایدار و آگاهی‌بخشی فرهنگی به مسافران است. این‌گونه موارد که تا حد زیادی داوطلبانه انجام می‌شوند، طیف وسیعی از تعهدات مربوط‌به سفر مسئولانه را در بر می‌گیرد؛ مواردی از قبیل آشغال نریختن در مسیرهای پیاده‌روی و رعایت قانون در حین پارک ماشین‌ها تا توجه به هشدارهای قانونی و احترام به جوامع محلی.

ایسلند ادعا می‌کند که اولین کشوری است که سوگندنامه‌ی مسافران را تدوین کرد. در ماه ژوئن سال ۲۰۱۷، این مقصد پرطرفدار گردشگری اقدام به معرفی سوگندنامه‌ی ایسلندی به صورت آنلاین کرد که در بخشی از آن، مسافران باید متعهد می‌شدند که «من عکس‌هایی خواهم گرفتم که برای‌شان بمیرم، نه عکس‌هایی که خودم را برای‌شان به کشتن بدهم». گردشگران می‌توانند این سوگندنامه را به‌صورت آنلاین در سایت InspiredbyIceland.com امضا کنند و سپس از آن‌ها خواسته می‌شود آن را در صفحه‌ی فیسبوک خود با دیگران به اشتراک بگذارند.

اینگا هلین پالسدوتر (Inga Hlín Pálsdóttir)، مدیر سایت Visit Island می‌گوید:

گردشگری در جهان در حال رشد است و بسیار مهم است که مردم بدانند در مکان‌های جدید و ناآشنا چگونه رفتار کنند.

او به این نکته اشاره می‌کند که مقصدها باید تلاش کنند تا این اطلاعات را در دسترس گردشگران قرار بدهند.

آموزش شیوه‌های محلی به مسافران ایده‌ی جدیدی نیست؛ در دهه‌های اخیر اغلب به آمریکایی‌ها توصیه می‌شود تا برای آنکه بهتر با دیگران وفق شوند، کلاه‌های بیسبال‌شان را با خود به مسافرت نبرند. بیشتر شدن گردشگری در سطح جهان موجب ازدحام بیش از حد گردشگران در مقصدهای پرطرفدار و بروز رفتارهای پرخطر تنها با هدف گرفتن یک عکس سلفی شده است. ذکر این نکته خالی از لطف نیست که بر اساس گزارشی که امسال توسط شورای جهانی مسافرت و گردشگری منتشر شده است، گردشگری ۳٫۹ درصد رشد یافته و برای هشتمین سال پیاپی موفق شده است از شاخص‌های دیگر اقتصاد جهانی پیشی بگیرد.

در اکتبر ۲۰۱۷، شهر کوهستانی بند (Bend) در اورگان نیز از اقدام ایسلند مبنی بر تدوین سوگندنامه گردشگری الهام گرفت. تصمیم این شهر کوهستانی تا حدی تاثیرگرفته از شکایت‌های محلی‌ها از تغییر ملموس فرهنگی در این شهر بود. جمعیت حومه‌ی شهر ۱۶ درصد افزایش یافته بود و این رقم، دو برابر میانگین رشد کل ایالت در سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۷ بود.

کیونی دوگان (Kevney Dugan)، رئيس و مدیر اجرایی سایت Visit Bend که سوگندنامه‌ی شهر بند خطاب به گردشگران و ساکنان شهر را منتشر کرده است، می‌گوید:

غازهای ما آواز می‌خوانند، [اما] ماشین‌های‌مان خیر.

در بخشی از سوگندنامه‌ی شهر بند آمده است:

من صمیمی و مؤدب رفتار خواهم کرد؛ چرا که این همان رویکرد شهر بند است.

دوگان می‌گوید:

توسعه‌ی اقتصادی ناشی از گردشگری برای مقصدهای ما مهم است؛ بنابراین، این سوگندنامه به‌هیچ‌وجه به‌معنای جلوگیری از ورود بازدیدکنندگان نیست. همه‌ی ما، زمانی که وارد محلی می‌شویم، درس‌هایی برای آموختن داریم.

پس از انتشار سوگندنامه‌ی ۱۰ بندی شهر بند، برخی دیگر از شهرهای ایالات متحده‌ی آمریکا نیز سوگندنامه‌ای مشابه تدوین و تلاش کردند تا با تکیه به زبان طنز، پیام خود را در وب‌سایت‌های گردشگری به گوش گردشگران برسانند. در پیش‌نویس سوگندنامه‌ی شهر سدونا (Sedona) آمده است:

من به‌خاطر گرفتن یک «عکس قاتل» کشته نخواهم شد.

سوگندنامه‌ی شهر آسپن (Aspen) هم روش‌های مسئولانه را هدف قرار داده است و می‌گوید:

عکس‌های سلفی هیجان‌انگیز را بدون به‌خطرانداختن خود خواهم گرفت.

و در ادامه، با زبانی طنز این‌گونه نتیجه‌گیری می‌کند:

با شلوار جین اسکی نمی‌کنم.

دبی براون، رئیس و مدیر اجرایی انجمن تفرجگاه‌های آسپن (Aspen Chamber Resort Association) معتقد است که نصیحت کردن مردم راه به جایی نمی‌برد. او می‌گوید تعهدات این چنینی را در همه‌جا، حتی در سرویس‌های بهداشتی رستوران‌ها و هر مکان گردشگری دیگر هم می‌توان دید.

سوگندنامه‌ی نیوزیلند (Tiaki Promise) که نوامبر گذشته منتشر شد، تلاش می‌کند تا هنجارهای محلی‌ها، مانند آمادگی برای تغییرات ناگهانی شرایط آب‌وهوایی و جاده‌های کوهستانی پرپیچ‌وخم، را به دیگران بیاموزد. ربکا اینگرام، مدیر کل روابط عمومی و بخش نیوزیلند در شرکت توریسم نیوزیلند (Tourism New Zealand) می‌گوید:

تفاوت‌های فرهنگی و ادراکی زیادی درباره‌ی چگونگی رفتار در طبیعت وجود دارد؛ بنابراین، ما باید هنجارهای اینجا را به اطلاع مردم برسانیم.

او در ادامه توضیح می‌دهد که پارک‌های ملی نیوزیلند، هیچ زباله‌جمع‌کنی ندارند:

در برخی از نقاط جهان، اگر زباله روی زمین بریزید، یک نفر را مشغول به کار نگه داشته‌اید؛ اما در نیوزیلند چنین نیست.

اگر مقصدهای گردشگری پرطرفدار بتوانند خود را به‌خوبی به مسافران معرفی کنند، سوگندنامه‌های گردشگری را می‌توان نشان‌دهنده‌ی تلاش آن‌ها برای مدیریت موفقیت آن‌ها تلقی کرد. مارک بی. مایلشتاین، مدیر مرکز تجارت جهانی پایدار در دانشگاه کورنل (Center for Sustainable Global Enterprise at Cornell University) می‌گوید:

می‌توانید مشاهده کنید که یک محیط محلی می‌تواند این پیام را به بازار ارسال کند که این همان چیزی است که ما به آن اهمیت می‌دهیم و همان کسی است که می‌خواهیم به آن توجه شود. این کار باعث بالا بردن آگاهی و جلب توجه گردشگر به این موضوع می‌شود که درباره چگونگی تاثیرگذاری آن‌ها بر کیفیت یک محل و اینکه آیا آنجا برای آیندگان هم وجود خواهد داشت یا خیر، فکر کنند.

سوگندنامه بند بیش از ۳۰ هزار امضاکننده دارد و سوگندنامه پالائو را نیز بیش از ۲۲۶ هزار نفر امضا کرده‌اند؛ اما به‌سختی می‌توان گفت که آیا آن‌ها واقعا تغییری در رفتارها ایجاد کرده‌اند یا خیر. جاناتان تورتلوت، مدیر ارشد مرکز Destination Stewardship، یک سازمان غیرانتفاعی وقف‌شده برای گردشگری پایدار، معتقد است که هنوز برای نتیجه‌گیری زود است. او می‌گوید ازدحام بیش از حد گردشگر در برخی نقاط به‌احتمال زیاد باعث شکل‌گیری تعهداتی قوی‌تر خواهد شد:

بسیاری از مردم نمی‌دانند که خوب نیست که از مسیرهای پیاده‌روی خارج شوند. اگر چنین کنند، مسیر جدیدی ایجاد می‌شود و باعث فرسایش زمین می‌شود. این آگاهی نیازمند سطحی از اندیشه‌ورزی است که شاید تابه‌حال به آن توجه نکرده باشند.

گروهی نیز مشغول تدوین تعهداتی از روی حرف‌های کلیشه‌ای است تا پول جمع‌آوری کند. سایت ویزیت بند و چهار شهر کوهستانی دیگر اخیرا اقدام به راه‌اندازی سوگندنامه‌ای برای حیات‌وحش کرده‌اند. این برنامه که Pledge for the Wild نامیده می‌شود، در حقیقت برنامه‌ای به‌منظور تشویق بازدیدکنندگان برای کمک به سازمان‌های غیرانتفاعی محلی است و از آن‌ها می‌خواهد در ازای هر ساعتی که در حیات وحش آن منطقه می‌گذرانند مبلغی بپردازند. آن‌ها تضمین می‌کنند که این پول‌ها به گروه‌های محیط زیستی محلی داده و بر کار آن‌ها نظارت می‌شود.

آقای دوگان می‌گوید:

یک سوگندنامه نمی‌تواند منابع مالی و درآمد برای مقابله با مشکلات واقعی، از جمله مراقبت از مسیرهای پیاده‌روی ایجاد کند. ما به حیات وحش خود احترام می‌گذاریم. فرق ما [با دیگران در] آن است که ما هزینه‌ی آن را می‌پردازیم.