حیات وحش گالاپاگوس، رویای شگفت انگیز سافاری دوستان (قسمت دوم)

مطالعه قسمت اول

تاکنون تئوری‌های متعددی پیرامون دلایل وجود طبیعت منحصربه‌فرد و برخورداری از تنوع گیاهی جالب‌توجه جزایر گالاپاگوس ارائه شده‌اند. یکی از معروف‌ترین‌ این نظریات اذعان می‌کند که گونه‌های اصلی و منحصربه‌فرد گالاپاگوس به‌صورت شناور بر گیاهان یا دیگر ضایعات و به کمک وزش باد و جریان‌های اقیانوسی، راه خود را به‌سمت این جزایر گشوده‌اند.

با مقایسه عظمت حوزه آمازون، گالاپاگوس تنها یک مجمع‌الجزایر کوچک و گمشده در اقیانوس‌های دوردست است. به‌عنوان نمونه باید گفت آمازون زیستگاه بیش از سیصد گونه از خزندگان است، این در حالی است که خزندگان ساکن گالاپاگوس حتی از ده نوع نیز کمتر بوده و شامل لاک‌پشت، مارمولک، ایگوانا، آفتاب پرست و مار می‌شوند. حتی اگر زیرگونه‌ها را نیز در نظر بگیریم، باز به عدد چندان چشمگیری نخواهیم رسید. با این حال گالاپاگوس ارزش طبیعی چشمگیری دارد،. چراکه این جزیره دورافتاده با شرایط خشن شاید زیستگاه گونه‌های متنوعی نباشد، اما تطابق همان گونه‌های موجود با شرایط حاکم بر محیط زیست، قابل‌توجه و تأمل است.

در اقصانقاط جهان شاهد تکامل با انتخاب طبیعی هستیم، اما شاید این امر هیچ کجا بیشتر از جزایر گالاپاگوس کرد عینی نداشته باشد. در واقع گالاپاگوس را باید آزمایشگاه تکامل دانست، الهام‌بخش طبیعت‌شناسی برجسته همچون «چارلز داروینم که اساس نظریه خود را در آنجا بنیان نهاد. طبیعت بی‌نهایت بکر و دست‌نخورده که در هیچ کجای دیگر جهان قابل‌مشاهده نیست و در عین حال از معرفی گونه‌های تازه و مهاجم تا حد زیادی به دور مانده است.

همین دورافتادگی باعث شده که حیات وحش این منطقه چندان با ترس از انسان آشنایی نداشته باشد. مثلا در آمازون تقریبا غیرممکن است که با موجودات بزرگی همچون جگوار رودررو شوید. اما حین گشت‌وگذار در این جزایر باید شش دانگ حواس‌تان را جمع کنید، چراکه ممکن است هر آن با حیات وحش بومی این منطقه بی‌واسطه روبه‌رو شوید و همین مسئله یک ویژگی بی‌نظیر و امتیاز ارزشمند برای کسانی است که مایلند سافاری و طبیعت گردی خاطره‌انگیزشان را در نزدیکی حیوانات و با ماجراجویی‌ شگفت‌انگیز تجربه کنند.

در ادامه مطلب پیشین همراه ما باشید تا شما را با دیگر حیوانات ساکن جزایر گالاپاگوس آشنا کنیم.

فلامینگوهای ساکن این جزایر را باید کوچک‌ترین فلامینگوی جهان دانست. متأسفانه تنها ۳۵۰ فلامینگو از این‌گونه در حیات وحش باقی مانده است و به همین خاطر آن‌ها به‌عنوان یکی از در خطرترین گونه‌های جانوری ساکن گالاپاگوس، در فهرست حیوانات در معرض خطر «اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت» (IUCN) قرار دارند.

به‌صورت معمول می‌توان این پرندگان خوش رنگ و لعاب را در آب‌های ساحلی شور و کم‌عمق نزدیک دریا مشاهده کرد که در حال تغذیه از میگوها هستند. از آنجایی که میگو دارای بتاکاروتن است و همین طور به‌دلیل استفاده از باکتری‌های آبزی، رنگ بال و پر این پرندگان صورتی است.

از سوی دیگر چون تعداد زیادی فلامینگو باقی نمانده و شانس موفقیت جفتگیری و تولید مثل تنها با چند جفت باقی مانده، به همین خاطر شاهد تولد جوجه فلامینگوهایی با بال و پر خاکستری رنگ نیز هستیم.

باید اعتراف کرد که به‌دلیل حضور شکارچیان طبیعی انگشت‌شمار، باز شکاری گالاپاگوس نقشی حیاتی در اکوسیستم این جزیره ایفا می‌کند. این پرنده با استفاده از چنگال‌های تیز و منقار قدرتمندش انواع مارمولک، مار، ایگونای آبی و انواع جوندگانی همچون موش و حتی بچه لاک‌پشت‌ها را شکار می‌کند.

آن‌ها حتی بر سر تصاحب لاشه حیوانات مرده نیز با یکدیگر رقابت دارند، اجسادی بو گرفته که حتی توجه دیگر حیوانات را نیز به خود جلب نمی‌کنند.

این نوع خفاش به‌صورت گسترده در بخش‌هایی از شمال و جنوب قارهآمریکا قابل‌مشاهده است، اما گونه‌ای از آن که ساکن گالاپاگوس است را باید یک جمعیت جدا افتاده دانست که در عین تفاوت‌ها به گونه اصلی وابسته است.

این‌گونه خفاش اندازه‌ای نسبتا بزرگ داشته و طول بدنش گاهی به ۱۳ سانتی‌متر و طول بال‌ها در برخی موارد به ۴۰ سانتی‌متر هم رسیده است. بدن با پوشش قهوه‌ای رنگ و صخیمی از خز پوشیده شده است. روی این پوشش موهایی سفید رنگ دیده می‌شود که دلیل اصلی نام‌گذاری خفاش است.

این پستاندار ترجیح می‌دهد در میان شاخ و برگ درختان پنهان شده و به‌صورت انفرادی زندگی کند، اما گاهی می‌توان آن‌ها را در کنار دیگر خفاش‌ها و به‌صورت کلنی در غار نیز مشاهده کرد.

سه گونه مار بومی ساکن جزایر گالاپاگوس هستند که شامل دو زیر گونه «مار فرناندینا» و «مار ایسابلا» است که بر اساس نام‌شان در جزایر «فرناندینا» (Fernandina) و «ایسابلا» (Isabela) سکونت دارند. اندازه آن‌ها تا هشتاد سانتی‌متر هم می‌رسد و رنگ بدن‌شان یا قهوه‌ای با نوارهای زرد یا خاکستری تیره با نقط زرد رنگ و شبیه به الگوهای زیگزاگی است.

این مارها اغلب نیمه سمی بوده و برای انسان بی‌خطر هستند، در واقع شاید گاهی از خود پرخاشگری نشان دهند، ولی حتی در رودررویی مستقیم با انسان نیز، بدون ایجاد مشکل و حادثه از محیط دور می‌شوند.

این ایگوانای ساکن خشکی در میان حیوانات رنگارنگ، محبوب و سرگرم‌کننده جزایر گالاپاگوس جایگاهی خاص دارد. چارلز داروین از این جانور به‌عنوان «جانوری زشت» یاد کرده است، هرچند واقعا این حیوان آنقدرها هم زشت و غیرقابل تحمل نیست.

بخش زیرین شکم این خزنده رنگ زرد مایل به نارنجی دارد، در حالی که بخش پشتی بدن قهوه‌ای مایل به قرمز است. از سوی دیگر صورت زاویه دار این خزنده، حالتی ابلهانه به ایگونا بخشیده که در عین حال او را بانمک و دوست‌داشتنی کرده است.

این نوع پرنده اگرچه یکی از پرندگان بومی این جزایر نیست، اما بی‌شک یکی از تأثیرگذارترین ساکنان گالاپاگوس است. با بدنی که اندازه آن به بیش از یک متر می‌رسد و به لطف برخورداری از بال و پری باشکوه، معمولا می‌توان آن‌ها را سوار بر جریان هوای ایجاده شده توسط قایق‌ها مشاهده کرد، بی‌آنکه بدن‌شان آب را لمس کند. رژیم غذایی این پرنده شامل ماهیانی است که در سطح اقیانوس شنا می‌کنند، همچنین در مواقع لزوم آن‌ها شکار دیگر پرندگان را به سرقت می‌برند.

در طول فصل جفتگیری، پرنده زائده سرخ رنگ اطراف گلوی خود را پر باد کرده و از آن برای جلب توجه جنس ماده استفاده می‌کند. تصویری دراماتیک و در عین حال رنگارنگ که بیننده را شگفت‌زده می‌کند.

یکی از متداول و در عین حال رنگارنگ‌ترین خرچنگ‌های یافت شده در امتداد سواحل غربی آمریکا این نوع خرچنگ صخره‌ای قرمز رنگ است که از آن با عنوان «خرچنگ سالی لایت فوت» یاد می‌شود. آن‌ها دارای ظاهری متفاوت بوده و اغلب روی صخره‌های آتشفشانی و در امتداد خطوط ساحلی جزایر گالاپاگوس مشاهده می‌شوند که در میان هیاهوی شیرهای دریایی و رفت و آمد ایگواناهای آبی در جست‌و‌جوی جلبک‌ها این سو و آن سو می‌روند.

این سخت پوست همچنین از لاشه حیوانات مرده نیز تغذیه کرده و گاهی حتی بر سر تصاحب لاشه، با دیگر خرچنگ‌ها نیز رقابت می‌کند.

این پرندگان شکارچی به‌دلیل فرم خاص پرهای‌شان که بی‌شباهت به گوش پستانداران نیست، با این نام شناخته می‌شوند. این گوش‌های شکل گرفته از پر معمولا قابل‌مشاهده نیست و تنها زمانی که پرنده در خلال مبارزه ژست دفاعی به خود می‌گیرد، نمایان می‌شوند.

اندازه جغد گوش کوتاه بین ۲۸ تا ۳۵ سانتی‌متر است و این پرندگان بامزه به خاطر پر و بال زیبایی آراسته شده با پرهای قهوه‌ای و دم باشکوه‌شان به خود می‌بالند. الگوی پرواز این‌گونه جغد با دیگر پرندگان متفاوت بوده و بیشتر به پرواز شاپرک یا خفاش شباهت دارد.

اغلب می‌توان شاهد حضور آن‌ها در چمنزارها یا فضاهای باز بود. همچنین گاهی به هنگام استراحت روی صخره‌های «جزیره جنووسا» (Genovesa) نیز مشاهده شده‌اند.

مرغ نوروزی دم چلچله‌ای از جمله پرندگان بومی گالاپاگوس و تنها مرغ نوروزی شبی زی در کل جهان است. پرندگان نر و ماده معمولا در امتداد صخره‌های سراشیب، لبه‌های سنگی و امتداد سواحل آشیانه‌سازی می‌کنند.

به‌صورت معمول جفت‌ها با یکدیگر باقی مانده و هر سال به تولید مثل ادامه می‌دهند. حلقه‌ی سرخ رنگ اطراف چشم پرنده یک ویژگی ظاهری برجسته به شمار می‌رود.

این نوع پرنده به‌دلیل نرخ پایین تولید مثل، به‌عنوان گونه‌ای در معرض خطر طبقه‌بندی شده است. پرنده‌ای زیبا که تنها در «جزیره اسپینولا» (Española Island) در جزایر گالاپاگوس قابل‌مشاهده است.

طول این پرنده معمولا بین هشتاد تا نود سانتی‌متر و وزن آن در حدود ۲٫۷ تا ۴ کیلوگرم است. پرنده نر در مقایسه با جنس ماده جثه بزرگ و وزن بیشتری دارد. منقاری به رنگ زرد روشن و پرهای زرد مایل به کرم سر و گردن آلباتروس، مهم‌ترین ویژگی این پرنده است.

اواخر ماه مارس فصل جفتگیری این آلباتروس‌ها است که معمولا با شور و نشاط و رقصی تماشایی همراه است که برای تایید جفت واقعی انجام می‌شود. در فصول دیگر آن‌ها به‌سمت نواحی شرق و جنوب شرقی پرواز کرده و سر از سواحل اکوادور و پرو درمی‌آورند. گاهی این پرنده در خطوط ساحلی کلمبیا نیز مشاهده شده است.

یکی از حیوانات عجیب و منحصربفردی که تنها در اعماق آب‌های اطراف جزایر گالاپاگوس قابل‌مشاهده، خفاش ماهی گالاپاگوس است که با نام «خفاش ماهی لب قرمزی» (red-lipped batfish)نیز شناخته می‌شود. این شگفتی طبیعت در عمق ۳ تا ۷۶ متری اقیانوس زندگی می‌کند.

به‌جز لب‌های قرمز رنگ که بارزترین ویژگی ظاهری این ماهی است، خفاش ماهی دارای توانایی منحصربه‌فرد دیگری است که تا حد زیادی ضعفش در شنا کردن را جبران کرده است. در واقع خفاش ماهی قادر به راه رفتن در بستر اقیانوس است و این کار را به کم باله‌های سینه‌ای خود انجام می‌دهد که به‌خوبی با شرایط موجود تطبیق پیدا کرده‌اند.

به‌محض رسیدن به دوران بلوغ، باله‌ی پشتی ماهی تغییر شکل داده و به‌صورت یک برآمدگی ستون فقرات مانند واحد در می‌آید که خفاش ماهی از آن برای جلب توجه و به دام انداختن شکار استفاده می‌کند. آن‌ها همچنین روی سر خود دارای زائده‌ای (illicium) هستند که با هدف فریب شکار به کار برده می‌شود. رژیم غذایی خفاش ماهی شامل انواع ماهیان کوچک و سخت پوستان است.

لاکشپت‌های دریایی سبز در آب‌های ساحلی جزایر گالاپاگوس زندگی کرده و اغلب برای ساخت لانه و تخم‌گذاری به ساحل می‌آیند. ممکن است بازدیدکنندگان حین گشت‌وگذار در سواحل، به‌خصوص با اعلان‌هایی از سوی خدمات پارک مواجه شوند که آن‌ها را از نزدیک شدن به ساحل و ایجاد مزاحمت احتمالی برای لانه لاک‌پشت‌ها برحذر نگاه می‌دارند.

این حیوانات غول پیکر، مخلوقاتی آرام هستند که حین غواصی در آب‌های کم‌عمق ساحلی شکم خود را با خوردن علف دریایی و جلبک‌ روی صخره‌ها سیر می‌کنند. البته رژیم غذایی آن‌ها گاهی ژله ماهی را نیز در برمی‌گیرد. آن‌ها جانورانی بزرگ جثه هستند و اغلب در مقام مقایسه با لاک‌پشت‌های بزرگ و معروف گالاپاگوس برابری می‌کنند. هرگز نمی‌توان با اطمینان در مورد محل مناسب برای تماشای این مخلوقات سربزیر اظهار نظر کرد، اما بهتر است گردشگران حین غواصی در آب‌های ساحل چشم خود را باز نگه داشته و به اعماق آب با دقت بیشتری نگاه کنند. شاید شانس یارشان باشد و موفق به تماشای لاک‌پشت آبی حین شنا کردن باشند. در عین حال در بخش‌های از جزیره می‌توان آن‌ها را در اعماق بیشتری مشاهده کرد، جایی که امواج قدرتمندی در جریان است. اما همچنان غواصی کردن در کنار خطوط ساحلی بهترین انتخاب برای تماشای احتمالی لاک‌پشت‌های دریایی است که گاهی در میان علف‌ها این سو و آن سو می‌روند. اگرچه این‌گونه همچون ماهی دارای یک پرورشگاه خاص نیست، اما گاهی می‌توان آن‌ها را به‌صورت گروهی در یک منطقه یکسان مشاهده کرد.

این‌گونه از لاک‌پشت‌های دریایی در اکثر جزایر گالاپاگوس قابل‌مشاهده هستند، به‌ویژه در فاصله ماه‌های دسامبر تا ژوئن که فصل آشیانه‌سازی از راه می‌رسد. جالب است بدانید لاک‌پشت نر هرگز اقیانوس را ترک نمی‌کند، در حالی که جنس ماده برای آشیان‌سازی و سپس تخم‌گذاری به دفعات به ساحل می‌رود.

جزایر گالاپاگوس، اکوادور

به پایان این مطلب رسیدیم، هرچند همچنان موفق به معرفی تمامی گونه‌های جانوری ساکن این جزایر شگفت‌انگیز و رویایی نشدیم. نظر شما در مورد گونه‌های ساکن گالاپاگوس چیست؟ در یک سافاری خاطره‌انگیز چه چیزی برای شما اولویت بیشتری دارد، حضور در طبیعت و تماشای حیوانات در زیستگاه طبیعی‌شان؟ یا برخورداری از امکانات لوکس و مناسب اقامتی؟ فراموش نکنید نظرات خود را با ما نیز در میان بگذارید.