حیات وحش گالاپاگوس، رویای شگفت انگیز سافاری دوستان (قسمت دوم)

مطالعه قسمت اول

جزایر گالاپاگوس یکی از جاذبه‌های طبیعی این سیاره است که از دل فعل و انفعالات آتشفشانی شکل گرفته و زیستگاه گونه‌های خاص و تماشایی است.

تاکنون تئوری‌های متعددی پیرامون دلایل وجود طبیعت منحصربفرد و برخورداری از تنوع گیاهی جالب توجه جزایر گالاپاگوس ارائه شده‌اند. یکی از معروف‌ترین‌ این نظریات اذعان می‌کند که گونه‌های اصلی و منحصربفرد گالاپاگوس به‌صورت شناور بر گیاهان یا دیگر ضایعات و به کمک وزش باد و جریان‌های اقیانوسی، راه خود را به سمت این جزایر گشوده‌اند.

با مقایسه عظمت حوزه آمازون، گالاپاگوس تنها یک مجمع‌الجزایر کوچک و گمشده در اقیانوس‌های دوردست است. به‌عنوان نمونه باید گفت آمازون زیستگاه بیش از سیصد گونه از خزندگان است، این در حالی است که خزندگان ساکن گالاپاگوس حتی از ده نوع نیز کمتر بوده و شامل لاکپشت، مارمولک، ایگوانا، آفتاب پرست و مار می‌شوند. حتی اگر زیرگونه‌ها را نیز در نظر بگیریم، باز به عدد چندان چشمگیری نخواهیم رسید. با این حال گالاپاگوس ارزش طبیعی چشمگیری دارد،. چرا که این جزیره دورافتاده با شرایط خشن شاید زیستگاه گونه‌های متنوعی نباشد، اما تطابق همان گونه‌های موجود با شرایط حاکم بر محیط زیست، قابل توجه و تأمل است. 

در اقصی نقاط جهان شاهد تکامل با انتخاب طبیعی هستیم، اما شاید این امر هیچ کجا بیشتر از جزایر گالاپاگوس نمود عینی نداشته باشد. در واقع گالاپاگوس را باید آزمایشگاه تکامل دانست، الهام‌بخش طبیعت‌شناسی برجسته همچون «چارلز داروینم که اساس نظریه خود را در آنجا بنیان نهاد. طبیعت بی‌نهایت بکر و دست‌نخورده که در هیچ کجای دیگر جهان قابل مشاهده نیست و در عین حال از معرفی گونه‌های تازه و مهاجم تا حد زیادی به دور مانده است.

همین دورافتادگی باعث شده که حیات وحش این منطقه چندان با ترس از انسان آشنایی نداشته باشد. مثلا در آمازون تقریبا غیرممکن است که با موجودات بزرگی همچون جگوار رودررو شوید. اما حین گشت و گذار در این جزایر باید شش دانگ حواس‌تان را جمع کنید، چرا که ممکن است هر آن با حیات وحش بومی این منطقه بی‌واسطه روبرو شوید و همین مسئله یک ویژگی بی‌نظیر و امتیاز ارزشمند برای کسانی است که مایلند سافاری و طبیعت گردی خاطره‌انگیزشان را در نزدیکی حیوانات و با ماجراجویی‌ شگفت‌انگیز تجربه کنند.

در ادامه مطلب پیشین همراه ما باشید تا شما را با دیگر حیوانات ساکن جزایر گالاپاگوس آشنا کنیم.

فلامینگو (GALÁPAGOS FLAMINGO)

فلامینگوهای ساکن این جزایر را باید کوچک‌ترین فلامینگوی جهان دانست. متأسفانه تنها ۳۵۰ فلامینگو از این گونه در حیات وحش باقی‌مانده است و به همین خاطر آن‌ها به‌عنوان یکی از در خطرترین گونه‌های جانوری ساکن گالاپاگوس، در فهرست حیوانات در معرض خطر «اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت» (IUCN) قرار دارند.

به‌صورت معمول می‌توان این پرندگان خوش رنگ و لعاب را در آب‌های ساحلی شور و کم عمق نزدیک دریا مشاهده کرد که در حال تغذیه از میگوها هستند. از آنجایی که میگو دارای بتاکاروتن است و همینطور به دلیل استفاده از باکتری‌های آبزی، رنگ بال و پر این پرندگان صورتی است. 

از سوی دیگر چون تعداد زیادی فلامینگو باقی نمانده و شانس موفقیت جفتگیری و تولید مثل تنها با چند جفت باقی مانده، به همین خاطر شاهد تولد جوجه فلامینگوهایی با بال و پر خاکستری رنگ نیز هستیم.

باز شکاری گالاپاگوس (GALÁPAGOS HAWK)

باید اعتراف کرد که به دلیل حضور شکارچیان طبیعی انگشت‌شمار، باز شکاری گالاپاگوس نقشی حیاتی در اکوسیستم این جزیره ایفا می‌کند. این پرنده با استفاده از چنگال‌های تیز و منقار قدرتمندش انواع مارمولک، مار، ایگونای آبی و انواع جوندگانی همچون موش و حتی بچه لاکپشت‌ها را شکار می‌کند.

آن‌ها حتی بر سر تصاحب لاشه حیوانات مرده نیز با یکدیگر رقابت دارند، اجسادی بو گرفته که حتی توجه دیگر حیوانات را نیز به خود جلب نمی‌کنند.

خفاش خاکستری گالاپاگوس (GALAPAGOS HOARY BAT)

این نوع خفاش به‌صورت گسترده در بخش‌هایی از شمال و جنوب قاره آمریکا قابل مشاهده است، اما گونه‌ای از آن که ساکن گالاپاگوس است را باید یک جمعیت جدا افتاده دانست که در عین تفاوت‌ها به گونه اصلی وابسته است. 

این گونه خفاش اندازه‌ای نسبتا بزرگ داشته و طول بدنش گاهی به ۱۳ سانتی‌متر و طول بال‌ها در برخی موارد به ۴۰ سانتی‌متر هم رسیده است. بدن با پوشش قهوه‌ای رنگ و صخیمی از خز پوشیده شده است. روی این پوشش موهایی سفید رنگ دیده می‌شود که دلیل اصلی نامگذاری خفاش است. 

این پستاندار ترجیح می‌دهد در میان شاخ و برگ درختان پنهان شده و به‌صورت انفرادی زندگی کند، اما گاهی می‌توان آن‌ها را در کنار دیگر خفاش‌ها و به‌صورت کلنی در غار نیز مشاهده کرد.

مارهای گالاپاگوس (GALAPAGOS SNAKE)

سه گونه مار بومی ساکن جزایر گالاپاگوس هستند که شامل دو زیر گونه «مار فرناندینا» و «مار ایسابلا» است که بر اساس نام‌شان در جزایر «فرناندینا» (Fernandina) و «ایسابلا» (Isabela) سکونت دارند. اندازه آن‌ها تا هشتاد سانتی‌متر هم می‌رسد و رنگ بدن‌شان یا قهوه‌ای با نوارهای زرد یا خاکستری تیره با نقط زرد رنگ و شبیه به الگوهای زیگزاگی است. 

این مارها اغلب نیمه سمی بوده و برای انسان بی‌خطر هستند، درواقع شاید گاهی از خود پرخاشگری نشان دهند، ولی حتی در رودررویی مستقیم با انسان نیز، بدون ایجاد مشکل و حادثه از محیط دور می‌شوند. 

ایگوانای خشکی زی یا ایگوانای خاکی (LAND IGUANA)

این ایگوانای ساکن خشکی در میان حیوانات رنگارنگ، محبوب و سرگرم کننده جزایر گالاپاگوس جایگاهی خاص دارد. چارلز داروین از این جانور به‌عنوان «جانوری زشت» یاد کرده است، هرچند واقعا این حیوان آنقدرها هم زشت و غیرقابل تحمل نیست.

بخش زیرین شکم این خزنده رنگ زرد مایل به نارنجی دارد، در حالی که بخش پشتی بدن قهوه‌ای مایل به قرمز است. از سوی دیگر صورت زاویه دار این خزنده، حالتی ابلهانه به ایگونا بخشیده که در عین حال او را بانمک و دوست‌داشتنی کرده است.

قناری پر سرخ ( MAGNIFICENT FRIGATE)

این نوع پرنده اگرچه یکی از پرندگان بومی این جزایر نیست، اما بی‌شک یکی از تأثیرگذارترین ساکنان گالاپاگوس است. با بدنی که اندازه آن به بیش از یک متر می‌رسد و به لطف برخورداری از بال و پری باشکوه، معمولا می‌توان آن‌ها را سوار بر جریان هوای ایجاده شده توسط قایق‌ها مشاهده کرد، بی‌آنکه بدن‌شان آب را لمس کند. رژیم غذایی این پرنده شامل ماهیانی است که در سطح اقیانوس شنا می‌کنند، همچنین در مواقع لزوم آن‌ها شکار دیگر پرندگان را به سرقت می‌برند.

در طول فصل جفتگیری، پرنده زائده سرخ رنگ اطراف گلوی خود را پر باد کرده و از آن برای جلب توجه جنس ماده استفاده می‌کند. تصویری دراماتیک و در عین حال رنگارنگ که بیننده را شگفت‌زده می‌کند. 

خرچنگ سالی لایت فوت (SALLY LIGHTFOOT CRAB)

یکی از متداول و در عین حال رنگارنگ‌ترین خرچنگ‌های یافت شده در امتداد سواحل غربی آمریکا این نوع خرچنگ صخره‌ای قرمز رنگ است که از آن با عنوان «خرچنگ سالی لایت فوت» یاد می‌شود. آن‌ها دارای ظاهری متفاوت بوده و اغلب روی صخره‌های آتشفشانی و در امتداد خطوط ساحلی جزایر گالاپاگوس مشاهده می‌شوند که در میان هیاهوی شیرهای دریایی و رفت و آمد ایگواناهای آبی در جستجوی جلبک‌ها این سو و آن سو می‌روند. 

این سخت پوست همچنین از لاشه حیوانات مرده نیز تغذیه کرده و گاهی حتی بر سر تصاحب لاشه، با دیگر خرچنگ‌ها نیز رقابت می‌کند.

جغد گوش کوتاه (SHORT-EARED OWL)

این پرندگان شکارچی به دلیل فرم خاص پرهای‌شان که بی‌شباهت به گوش پستانداران نیست، با این نام شناخته می‌شوند. این گوش‌های شکل گرفته از پر معمولا قابل مشاهده نیست و تنها زمانی که پرنده در خلال مبارزه ژست دفاعی به خود می‌گیرد، نمایان می‌شوند. 

اندازه جغد گوش کوتاه بین ۲۸ تا ۳۵ سانتی‌متر است و این پرندگان بامزه به خاطر پر و بال زیبایی آراسته شده با پرهای قهوه‌ای و دم باشکوه‌شان به خود می‌بالند. الگوی پرواز این گونه جغد با دیگر پرندگان متفاوت بوده و بیشتر به پرواز شاپرک یا خفاش شباهت دارد. 

اغلب می‌توان شاهد حضور آن‌ها در چمنزارها یا فضاهای باز بود. همچنین گاهی به هنگام استراحت روی صخره‌های «جزیره جنووسا» (Genovesa) نیز مشاهده شده‌اند.

مرغان نوروزی دم چلچله‌ای (SWALLOW-TAILED GULL)

مرغ نوروزی دم چلچله‌ای از جمله پرندگان بومی گالاپاگوس و تنها مرغ نوروزی شبی زی در کل جهان است. پرندگان نر و ماده معمولا در امتداد صخره‌های سراشیب، لبه‌های سنگی و امتداد سواحل آشیانه‌سازی می‌کنند.

به‌صورت معمول جفت‌ها با یکدیگر باقی مانده و هر سال به تولید مثل ادامه می‌دهند. حلقه‌ی سرخ رنگ اطراف چشم پرنده یک ویژگی ظاهری برجسته به شمار می‌رود.

آلباتروس (GALAPAGOS ALBATROSS)

این نوع پرنده به دلیل نرخ پایین تولید مثل، به‌عنوان گونه‌ای در معرض خطر طبقه‌بندی شده است. پرنده‌ای زیبا که تنها در «جزیره اسپینولا» (Española Island) در جزایر گالاپاگوس قابل مشاهده است.

طول این پرنده معمولا بین هشتاد تا نود سانتی‌متر و وزن آن در حدود ۲٫۷ تا ۴ کیلوگرم است. پرنده نر در مقایسه با جنس ماده جثه بزرگ و وزن بیشتری دارد. منقاری به رنگ زرد روشن و پرهای زرد مایل به کرم سر و گردن آلباتروس، مهم‌ترین ویژگی این پرنده است.

اواخر ماه مارس فصل جفتگیری این آلباتروس‌ها است که معمولا با شور و نشاط و رقصی تماشایی همراه است که برای تأیید جفت واقعی انجام می‌شود. در فصول دیگر آن‌ها به سمت نواحی شرق و جنوب شرقی پرواز کرده و سر از سواحل اکوادور و پرو در می‌آورند. گاهی این پرنده در خطوط ساحلی کلمبیا نیز مشاهده شده است. 

خفاش ماهی گالاپاگوس (galapagos batfish)

یکی از مخلوقات عجیب و منحصربفردی که تنها در اعماق آب‌های اطراف جزایر گالاپاگوس قابل مشاهده، خفاش ماهی گالاپاگوس است که با نام «خفاش ماهی لب قرمزی» (red-lipped batfish) نیز شناخته می‌شود. این شگفتی طبیعت در عمق ۳ تا ۷۶ متری اقیانوس زندگی می‌کند.

به جز لب‌های قرمز رنگ که بارزترین ویژگی ظاهری این ماهی است، خفاش ماهی دارای توانایی منحصربفرد دیگری است که تا حد زیادی ضعفش در شنا کردن را جبران کرده است. در واقع خفاش ماهی قادر به راه رفتن در بستر اقیانوس است و این کار را به کم باله‌های سینه‌ای خود انجام می‌دهد که به خوبی با شرایط موجود تطبیق پیدا کرده‌اند.

به محض رسیدن به دوران بلوغ، باله‌ی پشتی ماهی تغییر شکل داده و به‌صورت یک برآمدگی ستون فقرات مانند واحد در می‌آید که خفاش ماهی از آن برای جلب توجه و به دام انداختن شکار استفاده می‌کند. آن‌ها همچنین روی سر خود دارای زائده‌ای (illicium) هستند که با هدف فریب شکار به کار برده می‌شود. رژیم غذایی خفاش ماهی شامل انواع ماهیان کوچک و سخت پوستان است.

لاکپشت‌های دریایی (Sea Turtles)

لاکشپت‌های دریایی سبز در آب‌های ساحلی جزایر گالاپاگوس زندگی کرده و اغلب برای ساخت لانه و تخم‌گذاری به ساحل می‌آیند. ممکن است بازدیدکنندگان حین گشت و گذار در سواحل، به خصوص با اعلان‌هایی از سوی خدمات پارک مواجه شوند که آن‌ها را از نزدیک شدن به ساحل و ایجاد مزاحمت احتمالی برای لانه لاکپشت‌ها برحذر نگاه می‌دارند.

این حیوانات غول پیکر، مخلوقاتی آرام هستند که حین غواصی در آب‌های کم‌عمق ساحلی شکم خود را با خوردن علف دریایی و جلبک‌ روی صخره‌ها سیر می‌کنند. البته رژیم غذایی آن‌ها گاهی ژله ماهی را نیز در برمی‌گیرد. آن‌ها جانورانی بزرگ جثه هستند و اغلب در مقام مقایسه با لاکپشت‌های بزرگ و معروف گالاپاگوس برابری می‌کنند. هرگز نمی‌توان با اطمینان در مورد محل مناسب برای تماشای این مخلوقات سربزیر اظهار نظر کرد، اما بهتر است گردشگران حین غواصی در آب‌های ساحل چشم خود را باز نگه داشته و به اعماق آب با دقت بیشتری نگاه کنند. شاید شانس یارشان باشد و موفق به تماشای لاکپشت آبی حین شنا کردن باشند. در عین حال در بخش‌های از جزیره می‌توان آن‌ها را در اعماق بیشتری مشاهده کرد، جایی که امواج قدرتمندی در جریان است. اما همچنان غواصی کردن در کنار خطوط ساحلی بهترین انتخاب برای تماشای احتمالی لاکپشت‌های دریایی است که گاهی در میان علف‌ها این سو و آن سو می‌روند. اگرچه این گونه همچون ماهی دارای یک پرورشگاه خاص نیست، اما گاهی می‌توان آن‌ها را به‌صورت گروهی در یک منطقه یکسان مشاهده کرد.

این گونه از لاکپشت‌های دریایی در اکثر جزایر گالاپاگوس قابل مشاهده هستند، به‌ویژه در فاصله ماه‌های دسامبر تا ژوئن که فصل آشیانه‌سازی از راه می‌رسد. جالب است بدانید لاکپشت نر هرگز اقیانوس را ترک نمی‌کند، در حالی که جنس ماده برای آشیان‌سازی و سپس تخم‌گذاری به دفعات به ساحل می‌رود. 

_{جزایر گالاپاگوس، اکوادور}

به پایان این مطلب رسیدیم، هرچند همچنان موفق به معرفی تمامی گونه‌های جانوری ساکن این جزایر شگفت‌انگیز و رویایی نشدیم. نظر شما در مورد گونه‌های ساکن گالاپاگوس چیست؟ در یک سافاری خاطره‌انگیز چه چیزی برای شما اولویت بیشتری دارد، حضور در طبیعت و تماشای حیوانات در زیستگاه طبیعی‌شان؟ یا برخورداری از امکانات لوکس و مناسب اقامتی؟ فراموش نکنید نظرات خود را با ما نیز در میان بگذارید.