قم در یک نگاه

شهر قم، یکی از قطب‌های فرهنگی ایران، مدفن حضرت فاطمه معصومه (س)، دختر امام موسی بن جعفر (ع)، پیشوای هفتم شیعه بوده و عمده شهرت این شهر در بین گردشگران به خاطر بارگاه این بانوی مقدس است. این شهر دومین شهر زیارتی بعد از مشهد در ایران است. همچنین قم دارای بزرگ‌ترین حوزه علمیه ایران و مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه‌ی ایران است.

جغرافیا

قم مرکز استان قم و از کلان‌شهرهای ایران است که در ۱۲۵ کیلومتری جنوب تهران قرار دارد. این شهر در کنار رودخانه قمرود و در دشت قم واقع شده است.

اقلیم

آب و هوای گرم و نیمه خشک در این شهر حاکم است. متوسط دمای آن ۱۴ تا ۱۹ درجه سانتی‌گراد است. جنوب شهر قم با اختلاف دمای ۵ درجه سانتی‌گراد از مناطق شمالی شهر سردتر است. این شهر ۹۳۰ متر بالاتر از سطح دریا قرار دارد. قم تابستان‌هایی بسیار گرم و زمستان‌هایی بسیار سرد و خشک دارد. ماه‌های فروردین، اردیبهشت، شهریور و مهر بهترین زمان مسافرت به این شهر است. متوسط میزان بارندگی سالانه قم ۱۵۰ میلی‌متر است.

تاریخچه

بنابر عقیده باستان‌شناسانی قم از نخستین مکان‌های روی زمین است که انسان‌های اولیه برای اولین بار در آن زندگی کرده‌اند. پس می‌توان چنین گفت قدمت شهر قم و اطراف آن به زمان پیدایش تمدن در حدود ۱۰ هزار سال پیش بازمی‌گردد. آثاری از کوره‌های عصر آهن با قدمت حدود سه هزار سال، در حفاری‌های جدید در تپه قلی درویش در نزدیکی مسجد جمکران یافت شده و حاکی از آن است که این شهر در گذشته در شرق محل فعلی بوده و در اثر تغییر مسیر قمرود، به طرف غرب کشیده شده است.

محله «لب چال» هسته اولیه قم امروزی است. با توجه به یک سری از اسناد، قم قبل از ساسانیان تخریب می‌شود و قباد ساسانی پس از بازگشت از جنگ با هیاطله، فرمان تجدید آبادی این شهر را می‌دهد، به همین دلیل در تاریخ آن دوران این شهر به نام ویران آبادان کرد کواد (قباد) یعنی شهر ویرانی که قباد آنرا آباد کرد، شناخته می‌شود. این شهر در زمان خسرو پرویز هم شهری آباد بوده است.

در دوران مادها، ایلامی‌ها و اشکانیان اطلاعات دقیقی از وضعیت قم در اختیار نیست، اما گفته شده در دوره هخامنشیان شهری آباد بوده که با حمله اسکندر مقدونی ویران شده است.

مردم‌شناسی

بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۰ جمعیت قم برابر با ۱٬۰۷۴٬۰۳۶ نفر بوده و از این تعداد جمعیت ۵۴۵٬۷۰۴ نفر آن‌ها مرد و ۵۲۸٬۳۳۲ نفر آن‌ها زن بوده‌اند. تعداد خانوارهای ساکن این شهر ۲۹۹٬۷۵۲ خانوار است.

۹۹٫۷۶ درصد جمعیت شهر مسلمان و شیعه دوازده امامی و بقیه شامل پیروان دیگر ادیان الهی هستند. اقلیت‌های زرتشتی با ۴۴ نفر و مسیحی با ۵۹۴ نفر تنها اقلیت‌های ساکن قم هستند.

مردم قم به زبان فارسی و با لهجه قمی صحبت می‌کنند. به غیر از فارسی، زبان‌های عربی توسط مهاجران عرب، پشتو توسط مهاجران افغان و ترکی آذربایجانی توسط مهاجران آذربایجانی، اردو و هندی توسط مهاجران هندی در این شهر صحبت می‌شود.

مهاجرپذیری

یکی از مهم‌ترین مقاصد مهاجرت در ایران شهر قم است که طلبه‌های حوزه‌های علمیه و مراکز علمی و دانشگاهی، اتباع کشورهای همسایه ایران مثل عراق، سوریه، لبنان، افغانستان و کارگران شاغل اکثر این مهاجران را شامل می‌شوند. بیشتر این مهاجران همراه با خانواده‌های خود به قم مهاجرت می‌کنند.

صنایع‌دستی

صنایع‌دستی قم برای بسیاری از گردشگران ایرانی و خارجی شناسایی نشده است و به همین خاطر صنایع‌دستی این شهر زیاد خریداری نمی‌شود. قالی دست‌باف، خرمهره‌سازی، معرق‌کاری و مرواربافی از صنایع‌دستی قم است.

سوغات

سوهان، حلوا، نان کسمه و نان‌شیرینی محلی قم از سوغات‌های شهر قم است که از میان آن‌ها سوهان قم زبانزد خاصی در بین ایرانیان دارد.

دیدنی‌های قم

شهر تاریخی و مذهبی قم سرشار از دیدنی‌های تاریخی و مذهبی است که از میان آن‌ها می‌توان به حرم حضرت فاطمه‌ی معصومه (س)، مسجد مقدس جمکران، مسجد اعظم قم، مقابر گنبد سبز، مدرسه فیضیه قم، مسجد جامع قم، کوه خضر نبی (ع)، خانه یزدان پناه (موزه صنایع دستی)، خانه ملا صدرا، بازار قدیمی قم، کاروانسرای دیر گچین قم، خانه حاج علی خان زند (ساختمان شماره دو اداره میراث فرهنگی)، آب‌انبار سلماسی و حمام حاج عسگر خان اشاره کرد.