آرمان شهرهایی که آرمان شهر نشدند؛ آرکوسانتی

آرکوسانتی (Arcosanti) شهری است که پس از گذشت زمانی در حدود ۵ دهه از ساخت آن هنوز تکمیل نشده و تعدادی از افراد در تلاش هستند تا ساخت آن را به پایان برسانند. روی تابلوی خوش‌آمد گویی این شهر جمله بلندی نوشته شده که توجه شما را به خود جلب می‌کند و نشان از اهداف والای این شهر است. روی این تابلو نوشته شده است «اگر واقعا نگران مشکلاتی همچون آلودگی، هدرروی منابع، کاهش منابع انرژی، محافظت از آب، زمین، هوا و مناطق زیست‌محیطی، فقر، جدایی مردم از یکدیگر و تبعیض نژادی، عدم توانایی مردم برای بردباری و مقاومت، سرکوب کردن افراد و نا امیدی هستید، به ما بپیوندید».

ساخت این شهر در سال ۱۹۷۰ در ایالت آریزونا در آمریکا به دست معماری ایتالیایی پائولو سُلِری (Paolo Soleri) آغاز شد. وی تصمیم گرفته بود یک آرمان شهر دوستدار محیط‌زیست با ۵۰۰۰ نفر جمعیت تاسیس کند که مردم آن کاملا خودکفا و سازگار با محیط زیست باشند و هیچ آسییبی به آن وارد نکنند. او در نظر داشت آرکوسانتی به گونه‌ای ساخته شود که تمام بخش‌های آن در هم ادغام شوند و فضایی سه بعدی داشته باشد. این طرح نقطه مقابل طرح‌های ایجاد شده بر پایه توسعه شهری در حومه شهر بود؛ وی معتقد بود که چنین طرح‌هایی تنها موجب از بین رفتن زمین‌های اطراف یک شهر می‌شوند.

_{پائولو سلری}

در این شهر دوستدار محیط با نظم و هماهنگی و با استقلال کامل مشغول کار و زندگی بودند و یکی از ویژگی‌های خوب آن‌ها این بود که به ندرت از خودرو استفاده می‌کردند. آن‌ها تنها از باد و خورشید برای گرمایش و سرمایش استفاده می‌کردند و با حفظ حریم خصوصی رابطه خوبی با یکدیگر داشتند.

در ابتدا قرار بود آرکوسانتی تنها در عرض ۵ سال تکمیل شودِ؛ اما متاسفانه در حال حاضر تنها ۵ درصد از این شهر تکمیل شده و جمعیت آن هم بین ۵۰ تا ۱۵۰ نفر متغیر است. سلری تا پایان عمر برای احقاق هدف خود تلاش کرد و تسلیم نشد. وی در سال ۲۰۱۳ در ابتدای ۹۳ سالگی درگذشت. اگرچه آرکوسانتی هنوز تکمیل شده و در حال حاضر اصلا به آنچه که سلری در ذهن می‌پروراند، شبیه نیست؛ اما نمی‌توان آن را یک شهر شکست‌خورده تلقی کرد.

در سال ۱۹۷۶ یکی از هفته‌نامه‌های مطرح به نام نیوزویک، آرکوسانتی را مهم‌ترین پروژه بشر در زمینه معماری شهری توصیف کرد و نگرش سلری دانشجویانی را از سراسر جهان برای تکمیل این شهر تشویق کرد. این افراد معتقدند که سلری یک معماری اسطوره‌ای بوده و تحقق معیارهای او انگیزه‌ خوبی برای تکمیل این پروژه عظیم است.

اکنون آرکوسانتی تحت نظارت یک موسسه غیرانتفاعی به نام کوسانتی فاندیشین (Cosanti Foundation) قرار دارد و کارگاه‌هایی برای دانشجویان داوطلب در آن ایجاد شده است. ساکنان این شهر که اکنون به یک جاذبه گردشگری تبدیل شده است، با ریخته‌گری و ساخت زنگ‌های برنزی امرار معاش می‌‌کنند. امیدواریم که این شهر در آینده با موفقیت کامل تکمیل شود.