موانع ملایر در ثبت جهانی منبت چیست؟
هنر دستی منبت ملایر که به ثبت ملی رسیده، به دلیل وجود دستگاههای «سی ان سی»، با موانعی برای ثبت جهانی روبهرو شده است.
هنر دستی منبت ملایر در اردیبهشت سال ۹۶ به ثبت ملی رسید و برای بیش از ۸ هزار هنرمند بهصورت مستقیم و بیش از ۲۵ هزار هنرمند بهصورت غیرمستقیم، اشتغالزایی کرده است. در حال حاضر حدود ۷۰ درصد از تولید مبلمان منبت کشور به این منطقه اختصاص داشته و این هنر دستی در راه جهانی شدن است. اما چهار عامل اصلی زیر، موانعی را پیش روی ثبت جهانی این هنر دستی قرار میدهند:
- نبود نمادی از منبت در هیچکدام از میادین شهر
- نقش کمرنگ بانوان در صنعت منبت
- ایرانی نبودن بسیاری از طرحها و الگو گرفتن از نقوش وارداتی
- استفاده از دستگاه «سی ان سی»
دستگاه «سی ان سی» یا همان دستگاه کپی حکاکی تصاویر روی چوب که حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد از کار طراحی روی چوب را به جای هنرمندان انجام میدهد نه تنها اصالت این هنر را خدشهدار کرده، بلکه شهر ملی منبت را زیر سوال میبرد. این در حالی است که استادکاران این شهر مدعی شدهاند که تعداد این دستگاهها بسیار محدود بوده و مانعی برای ثبت جهانی منبت به شمار نمیروند.
رضا زهرهوند، یکی از استادکاران صنعت منبت، منبتکار نمونه و کارآفرین شهر ملی منبت در اینباره گفته است:
یک دستگاه سی ان سی میتواند ۲۵ کارگر را بیکار کند، اما این دستگاهها هنوز در بازار مبل ملایر وارد نشده و تنها در چند کارگاه بزرگ در شهرک صنعتی مبلمان که در حجم انبوهی تولیدات دارند، از این دستگاه استفاده میشود. علاوه بر این کسانی که کاربلد نیستند و تخصصی در هنر منبت ندارند، از دستگاه سی ان سی استفاده میکنند، اما کیفیت تولیدات آنها هرگز به کیفیت مبلمان منبت نمیرسد.
او در ادامه افزود:
بالای ۹۸ درصد از منبتکاران ملایر در بازار مبل ملایر، تولیدکننده هستند و نمایشگاه دارند. تولیدات آنها کار دست است، اما در شهرک صنعتی مبلمان از هر چهار یا پنچ کارگاه، یک کارگاه دستگاه سی ان سی دارد.
مهدی محمودی، نائب رئیس انجمن تولید و صادرکنندگان منبت همدان در اینباره گفته است:
برندسازی، یک ضرورت برای شهر ملی منبت است که میتوان به دنبال آن مبلمان منبت تولید دست را در بازار فروش، با عرض بالاتری قیمت گذاری کرد. هرچند جلوی پیشرفت فنآوری را نمیتوان گرفت و از تجهیزاتی مانند رویه کوبی و رنگ کاری میتوان بهره گرفت. امسال استادکاران و منبتکاران ماهر برای یک دوره آموزشی ۶ ماهه به کشور ایتالیا اعزام میشوند که لزوما با دستگاه سی ان سی نیز کار میکنند.
او در ادامه بیان کرد:
مبلمان منبت کار دست، در صادرات و بازارهای بینالمللی خواهان بیشتری دارد، اما تولیداتی هم که با دستگاه سی ان سی ساخته میشوند در نهایت باید با دست پرداخت شوند.
اسماعیل مرادی، دارنده بزرگترین کارگاه شهر ملی منبت که تولیداتش به شهرها و استانهای بزرگ کشور صادر میشود، نظری غیر از این دارد. او گفت:
کسانی که میگویند سی ان سی تهدیدی برای منبت است، هیچگونه تخصصی در این کار ندارند و الفبای منبت را هم آموزش ندیدهاند. آموختن هنر منبت حداقل به چهار سال وقت نیاز دارد، اما حدود ۱۰ سال است که قشر جوان، تمایلی به آموختن و یادگیری این هنر ندارد.
ابراهیم جلیلی، رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ملایر معتقد است که منبت اجرا شده روی مبلمان از نوع گل درشت است و امکان کپی برداری آن از طریق دستگاه سی ان سی بسیار بالا است؛ در حالی این که این دستگاه به سختی میتواند نقشها و منبت ریز و سوزنی را کپی برداری کند. منبت ملایر علاوه بر مبلمان روی تابلوهای هنری، محراب، عصا و قلیان نیز حک میشود و برگزاری دورههای آموزشی، ارائه تسهیالت، حمایت از منبتکاران در قالب بیمه و ارائه سایر مشوقها، اساسیترین راهکار برای جلوگیری از ورود سی ان سی است.
منبع عکس: ایرنا
دیدگاه