سفرنامه جووانی کارری ؛ بلندترین سفرنامه قرن ۱۷ مکزیک

جووانی کارری (Giovanni Careri) به هر جایی که شما بگویید سفر کرده است، یا دست‌کم خود این‌طور می‌گوید. 

کارری این نقشه را، به‌همراه اطلاعات دیگر، از دون کارلوس دو سیگوئِنزا، از اسپانیای نو، قرض گرفته است. تصویر: Harvard Library/Public Domain 

 این ماجراجوی ایتالیایی، در کتاب شش جلدی سفری به دور دنیا، گزارش سفری که در سال‌های ۱۶۹۹ و ۱۷۰۰ به چاپ رسید، ادعا می‌کند ضرابخانه‌های ایرانی را دیده و شاهد جنگ‌های جزیره‌ی فورموسا ( تایوان کنونی) بوده، و دو تخته فرش به هندوستان آورده است. به نظر یک مسافرت جهانی افسانه‌ای می‌آید، اما هیچ مدرکی مبنی بر اینکه تا چه حد مسافرت‌های او واقعی بوده (برخی بر این باورند که بیشتر آن‌ها ساختگی است) وجود ندارد.

در هر دو صورت، کارری (۱۷۲۵-۱۶۵۱) پیشگام سفر به دور دنیا در میان اروپاییان بود. او به‌واسطه‌ی کشتی‌های تجاری مسافرت می‌کرد، نه برای منفعت، بلکه برای فراغت و ماجراجویی. او طی مسافرت بین‌المللی ۵ ساله‌ی خود، به مصر، ترکیه، و پیش از ملاقات کوتاهش از هند، به ایران سفر کرد، قدمی بر دیوار بزرگ چین نهاد و سپس از دریاهای زیادی به‌سختی گذشت و به‌سمت فیلیپین و اسپانیای نو رفت. دست‌کم این چیزی است که ما باور داریم.

      نمایی نزدیک از نقشه و برخی جزئیات آن. تصویر: Harvard Library/Public Domain 

کارری وکیلی بود که شغل بی دردسر خود را کنار گذاشت و رهسپار افق شد. خرج سفر را از راه خریدوفروش کالا در مسیر تامین می‌کرد. آیا او پیشرفت را کنار گذاشته بود؟ از داشتن همسر امتناع می‌کرد؟ مشکل می‌توان گفت، اما او چنین تصمیم گرفت اکنون زمان ترک محل کار و دیدن دنیا است.

یکی از توقفگاه‌های مسافرت وی در سال ۱۶۹۷ اسپانیای نو یا مکزیک کنونی بود که جلد ۶ از سری کتاب‌های او را تشکیل می‌دهد. توصیف کارری از فرهنگ محلی اسپانیای نو، از جذاب‌ترین داستان‌های مسافرت او است. جغرافیدان پروسی، بارون وون هامبولدت، تایید می‌کند که توصیفات او از مکزیک و آکاپولکو، دارای جذابیتی محلی است که تنها یک شاهد با چشمان خود می‌تواند به آن‌ها دست پیدا کند.

نمایی نزدیک از نقشه و برخی جزئیات آن. تصویر: Harvard Library/Public Domain 

نقشه‌ی بالا که بیشتر شبیه به یک صفحه‌ی بازی است تا یک نقشه‌ی جهان‌نما، نسخه‌ی کپی از نقشه‌ی دون کارلوس دو سیگوئنزا است، یک خردمند و جغرافیدان اسپانیایی که زندگی خود را در اسپانیای نو گذراند. به نظر می‌رسد جایی، دستورالعمل‌هایی باید وجود داشته باشد، «شما دچار اسکروی شدید، ۵ خانه به عقب برگردید.» یا «شما یک پادشاه خارجی هستید، بازی را برنده شدید!» قسمت عمده‌ی متن، بالا سمت چپ، منتسب به سیگوئنزا است، کسی که با کارری در ارتباط بود و از او به‌عنوان مسیری برای چاپ و ترویج ایده‌هایش استفاده می‌کرد. مکاتبات و مشورت‌های کارری با سیگوئنزا، طی حضورش در اسپانیای نو، احتمالا دلیل اصلی بالا رفتن صحت تاریخ و سنت‌های این منطقه است.

      نگاهی نزدیک‌تر به گوشه‌ی راست بالای نقشه. تصویر: Harvard Library/Public Domain

این نقشه بیشتر شبیه به یک راهنمای مصور از اتفاق‌هایی است که در قرن ۱۷ ممکن بود برای مکزیکی‌های کهن، طی کوچ خود از کوهستان‌ها به دریاچه اتفاق بیفتد. اتفاق‌هایی مانند: «پاپانتلا، گیاهی با برگ‌های پهن»؛  «تزومپانکو، جایی برای سرهای مردگان»؛ «تمازکان تیتلان»؛ «چاپولتِپِک، تپه‌ی ملخ‌ها»؛ «خالتوپوزوکان، جایی که شن می‌روید»؛ «اتلیکالاکیان، حوضچه‌ای که آب آن انسان را می‌بلعد»؛ و «اَزلان، مکان مِگپایز، جایی که مکزیکی‌ها به نام ازتلانچی شناخته می‌شدند». شما باید نقشه را کاملا بچرخانید تا از تمام جزيیات پیرامون آن آگاه شوید.

      تصویری از تقویم مکزیکی که در جلد ۶ اسپانیای نو آمده است. تصویر:  Harvard Library/Public Domain

بعد از اینکه غرق در مشاهدات او درباره‌ی «قربانی‌های وحشتناک» و راهبه‌های نغمه‌سرا شدید، نقشه‌ی زیر را ببینید. کارری در مسافرت دور دنیای، سفرش در اسپانیای نو را از آکاپولکو آغاز کرد که جلد آخر سفرنامه‌ی او را تشکیل می‌دهد. او جزئیات اقامت‌های شبانه‌اش را در مهمان‌خانه‌ها و صومعه‌ها تعریف و اضافه می‌کند:

«فکر می‌کنم اینجا هم مانند شهر آکاپولکو، بهتر است دهکده‌ی ماهیگیرها نامیده شود، تا بازار اصلی دریای جنوب، و بندر سفرهای دریایی به چین.»

او از خانه‌های چوبی، گلی و حصیری کوچک و بومیانی نام می‌برد که «سیاهان و دورگه‌ها» می‌خواند. پیش از آنکه به حقوق معاون کشیش بخش پادشاه و رئیس اصلی بندر بپردازد، با بی‌میلی به برخی مزیت‌های شهر می‌پردازد.

      نقشه‌ی دریاچه‌ی مکزیک و اطراف آن. تصویر: Harvard Library/Public Domain

همچنین فصل اول کتاب کارری درباره اسپانیای نو، شامل نقشه‌ی دست‌نویس آن است که نشان می‌دهد مکزیک میان دریاچه‌هایش قرار دارد. همچنین به‌طور مفصل به شرح کوهستان‌ها و رودخانه‌هایی می‌پردازد که دریاچه‌ی مکزیک را احاطه کرده‌اند (طبق گفته‌ی کارری، نشانه‌ی تواضع مهندسی فرانسوی به نام آدرین بووت است). همچنین تصاویری چون «تلالوک، خدای باران»، «پادشاه کواتیموک دهم» و «یک سرباز مکزیکی» (که با سر بریده، از کمر آویزان است) وجود دارد.

      تصاویری از اسپانیای نو. تصویر: Harvard Library/Public Domain

کارری، چه تمام مکان‌هایی که در خاطراتش نام برده را رفته باشد، و چه نرفته باشد، چیزی از جزئیات کم نگذاشته است؛ نام‌ها، اعداد، تاریخ‌ها، محاسبات، جهت‌های جغرافیایی، فهرست پادشاهان مکزیک و تبدیل‌های جالب توجه عددی-الفبایی. از اینکه سیستم تحقیقاتی ناشر چگونه عمل کرده متعجب می‌شویم، اما مهم نیست. اگر مایلید خودتان حقیقت آن را بررسی کنید، می‌توانید نسخه‌های قدیمی هر ۶ جلد را بیابید یا اگر حوصله‌ی تشخیص حروف (مثلا تشخیص  s از f ) را دارید یکراست سراغ نسخه‌ی آنلاین آن بروید.