گردشگری سیاه: جزیره‌ی مردگان

داستان‌های زیادی در مورد «جزیره هارت» (Hart Island) و تاریخچه‌ی سرشار از تراژدی آن بر سر زبان‌هاست، جایی که دست‌کم از سال ۱۸۶۹ به‌عنوان محلی برای دفن اجساد مردگان شهر نیویورک مورد استفاده است. «نیویورک تایمز» از دیرباز به داستان این جزیره علاقه‌مند بود، به‌طوری که در دهه‌ی ۱۹۷۰ با شماری از افراد ساکن این جزیره مصاحبه کرد. اما تایمز دیگر بار بر داستان این جزیره متمرکز شده و پاره‌ای از اسرار مرتبط با آن را افشا کرده است که در ادامه به مرور خلاصه وار شماری از آن‌ها خواهیم پرداخت. این گزارش، تلفیقی جالب از اطلاعات و حقایق تاریخی مرتبط با حال و گذشته‌ی این جزیره است.

اما در مقام معرفی باید گفت که این جزیره آرامگاه ابدی بیش از یک میلیون شهروند ناشناس، فاقد اوراق هویت و حتی ساکنان فراموش شده‌ی این ابرشهر است.

جزیره هارت که در «نیویورک سیتی» واقع شده است، از همان نخستین روزهای توسعه این شهر اندک اندک شکل گرفت و با الهام از آیات انجیل با نام “Potters Field” شناخته می‌شد. این جزیره در سال ۱۸۶۸ توسط نیویورک خریداری شد و در همان بدو امر به‌عنوان زندان مورد استفاده قرار گرفته و شاهد ورود سربازان به اسارت گرفته شده دشمن در طول جنگ جهانی بود. تنها یک سال بعد دفن اجساد مردگان در این جزیره آغاز شد.

امروزه این جزیره مدفن بیش از یک میلیون جسد است که باعث شده به‌عنوان بزرگ‌ترین گورستان نوع خود در ایالات متحده شناخته شود. به‌طور تقریبی سالانه ۱۵۰۰ جسد در این جزیره به خاک سپرده می‌شوند. البته بزرگ‌ترین گورستان شهر نیویورک، «گورستان کاوِلری» (Cavalry) است که بیش از ۳ میلیون ساکن ابدی دارد.

از سوی دیگر تا مدت‌ها در نقشه‌ی سیستم متروی زیرزمینی نیویورک و نیز نقشه اتوبوسرانی این شهر، خبری از نام این جزیره نبود. در واقع تا سال ۲۰۱۲ هیچ اسم و علامتی از این جزیره در هیچ نقشه‌ی متعلق به سیستم حمل و نقل شهری مشاهده نمی‌شد. اما در آغاز سال ۲۰۱۵ تغییراتی در این زمینه مشاهده شده و نقشه‌ها نیز کم کم این جزیره را به رسمیت شناختند.

اجساد جدید دوبار در هفته توسط یک قایق به اسکله‌ی بخش شرقی این جزیره فرستاده می‌شوند. در این کشتی به‌جز مردگان، افراد زنده‌ای نیز حضور دارند. زندانیانی که از «جزیره رایکرز» (Rikers Island) آمده و مأموریت‌شان کندن زمین و به خاک سپردن اجساد است. تابوت‌ها به‌صورت سه تایی روی هم چیده شده و بعد با خاک پوشیده می‌شودند. امروزه زندانیان برای این کار هفتگی مزد دریافت می‌کنند، در حالی که این مسئله در دهه‌ی ۱۸۰۰ به‌عنوان فعالیت روزانه‌ی زندانیان در نظر گرفته می‌شد.

ملیندا هانت (Melinda Hunt) که روی پروژه جزیره هارت کار می‌کند، اشاره می‌کند وقتی که در سال ۱۸۹۰ اصلاح طلب معروف «جیکاب ریس» (Jacob Riis)به اولین دوربین خود رسید، این جزیره را به‌عنوان نخستین سوژه‌ی خود انتخاب کرد. او جزیره‌ی هارت را در کتاب خود این‌گونه توصیف می‌کند:

" برای بسیاری از افراد پیر و جوانی که زهر تلخ فقر را چشیده و جز مرگ انتخاب دیگری پیش رو نداشتند، این جزیره مقصد نهایی است که به‌عنوان گورستان خیریه شهر برای افراد بی بضاعت مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما حتی در این جزیره هم آن‌ها راهی برای فرار از سرنوشت خود ندارند. فقرا در قبرهای سه طبقه به خاک سپرده می‌شوند، شانه به شانه هم و در همان ازدحامی که در دوران حیات خود تجربه‌اش کردند. حتی در این جزیره‌ی لم یزرع هم زمین برای کسانی که چیزی برای پرداخت ندارند، رحم و شفقتی از خود نشان نمی‌دهد."

در صدمین سالگرد نخستین عکسی که توسط ریس گرفته شد، میلیندا هانت و عکاس «جوئل استرنفیلد» (Joel Sternfield) با استفاده ازدوربینی مشابه تصاویر دیگری از این جزیره ثبت کردند که در کتاب «هارت آیلند: کشف قلمرویی ناشناخته» مورد استفاده قرار گرفت.

همچون بسیاری از شهرهای ساخته شده روی جزایر، این منطقه نیز زمانی منزلگاه فعالیت‌هایی ناخوشایند بود. در طول جنگ، ارتش از این جزیره استفاده می‌کرد، در زمان شیوع تب زرد به‌عنوان قرنطینه، زمانی به‌عنوان زندان و دوره‌ای دیگر نیز به‌عنوان آسایشگاه روانی زنان، محل ذخیره تجهیزات جنگ سرد و نیز یک کمپ آموزشی فعالیت می‌کرد. بسیاری از ساختمان‌هایی که با اهداف مختلف در این جزیره احداث شدند امروز خالی از سکنه هستند، از جمله ساختمان صومعه، بیمارستان و ساختمان‌های اداری.

حتی برای کسانی که به‌نحوی با مقوله تدفین اقوام خود درگیر بودند، حضور در این جزیره چالشی بزرگ بود. بر طبق گزارش خانم هانت مقامات شهر قبل از اجازه‌ی حضور، از مردم تقاضای جواز دفن می‌کنند.  از سوی دیگر تنها یک بار در ماه، آن هم در روز سه‌شنبه اجازه این بازدید داده می‌شد و تا سال ۲۰۱۵ این بازدید تنها محدود به محوطه‌ی کوچکی در نزدیک اسکله قایق بود. با شروع سال جدید اجازه بازدید از محوطه گورستان هم داده شد و در سال جاری روزهای شنبه و یکشنبه نیز به فهرست اضافه شدند.

هنرپیشه خردسال دیزنی «بابی دریسکال» (Bobby Driscoll)، یکی از معدود افراد شناخته شده‌ای است که در این جزیره به خاک سپرده شده است. دریسکال در انیمیشن «پیتر پن» به‌جای پیتر صداپیشگی کرده بود. در زمان مرگ کسی جسد او را شناسایی نکرده بود و در نتیجه به‌عنوان یک بیخانمان، جایی در این جزیره به او داده شد. همچنین نخستین کودک مبتلا به ایدز نیز در این جزیره دفن شده است. جسد او دور از بقیه و عمیقا در منطقه‌ای احاطه شده با چوب به خاک سپرده و برفراز آن یک سنگ مربعی با یک شماره نامشخص قرار داده شده است.البته در دهه ۱۹۸۰ اجساد ۱۶ بیمار مبتلا به ایدز دیگر نیز در نیمه جنوبی جزیره دفن شده و برای اطمینان، قبرهای آن‌ها را عمیق‌تر از حد معمول حفر  کردند.

به هر حال این جزیره داستان‌های زیادی در سینه‌ی خود نهفته دارد که شاید روزی بازگو شوند. امیدوارم از مطالعه این مطلب لذت برده باشید.