روزشمار: ۲۷ آبان؛ گشايش كانال سوئز و اتصال دريای سرخ و مديترانه

طرح اتصال دريای سرخ و دريای مديترانه، به روزگار باستان بازمی‌گردد و گفته می‌شد كه اين طرح، اولين بار در زمان حكومت هخامنشيان عملی شد. کار ساختن آبراهی را که داريوش بزرگ ميان دريای سرخ و رود نيل ساخته بود، دهم نوامبر سال ۵۱۸ پيش از ميلاد، یعنی ۲ هزار و ۳۸۷ سال پيش از آغاز به کار آبراه سوئز، به پايان رسيده بود. اما اين كانال پس از چندی در زيرشن‌‏های بيابان پرشد و آثارش از ميان رفت.

بيش از ۲۳ قرن بعد، اوج‌‏گيری رقابت‌‏های انگلستان و فرانسه در قرن نوزدهم و تلاش هر كدام از آن‌ها در برتری‌جويى نظامی-تجاری باعث شد تا بار ديگر اين طرح عنوان شود و اين بار فرانسه به‌عنوان یک قدرت صنعتی-نظامی درصدد برآمد تا ساخت اين كانال را عملی کند.

آبراه سوئز به رغم مخالفت دولت انگلستان كه نمی‌خواست دسترسی ديگران به هند آسان شود، به مدیریت «فرديناند دو لسپس Ferdinand de Lesseps» دیپلمات فرانسوی و کمک مهندسان این کشور ساخته شد. حفر اين آبراه كه بعدا انگليسی‌ها در آن شریک شدند، از ۲۵ آوريل ۱۸۵۹ میلادی آغاز شد و عمليات مربوط به ساختن آن ده سال طول كشيد و ۴۰۰ ميليون فرانک فرانسه هزينه داشت.

در اين ميان، از آنجا كه بين فرانسه و انگليس، رقابت آشكاری در ميان بود، انگلستان از ارائه هر نوع كمک به فرانسه مضايقه کرد، چرا كه حفر كانال به قدرت فرانسه می‌‏افزود.

اين آبراه در مسير خود از چند درياچه می‌گذرد. هر سال به‌طور متوسط ۱۸ هزار كشتی از اين آبراه می‌گذرد. اين آبراه كمک بزرگی به تسهيل و گسترش تجارت شرق و غرب كرده است. استفاده نظامی از اين آبراه هم اخيرا زياد شده است.

طول اين كانال حدود يك‏صد و هفتاد كيلومتر، عرض آن ۶۰ متر و عميق‌‏ترين نقطه آن، ۲۲ متر عمق داشت كه بعدها وسعت بيشتری يافت به طوری كه عرض آن به ۲۰۰ متر رسيد. كانال سوئز در ۱۷ نوامبر سال ۱۸۶۹ میلادی طی تشريفاتی گسترده با حضور امپراتور فرانسه و عبور كشتی حامل وی، افتتاح شد.

علت حفر كانال سوئز توسط فرانسه اين بود كه در آن زمان، سرزمين مصر تحت استعمار فرانسه قرار داشت و با حفر اين كانال، راه ارتباط دريايى اروپا به طرف ساحل شرقی قاره افريقا و شبه‌قاره هند و شرق آسيا بسيار كوتاه شد. اين كانال منافع اقتصادی ويژه‌‏ای برای مصر فراهم آورد و تجارت منطقه را تحت تأثير قرار داد چرا كه مسير عبور كالا از آسيا و اقيانوسيه به اروپا را بسيار كاهش می‌داد. هم‏چنين كانال سوئز مرز بين دو قاره آسيا و آفريقا به شمار می‌رود.

۲۴ قرن پيش از ايجاد اين آبراه، به ابتكار و تصميم داريوش بزرگ یک آبراه ميان دريای سرخ و رود نيل ساخته شد تا كشتی‌ها از خليج فارس به مديترانه رفت و آمد كنند. «ناپلئون بناپارت» پس از تصرف مصر، نخستين رهبری بود كه ضرورت ايجاد چنين آبراهی را احساس و اعلام كرده بود.

در سال ۱۹۵۶ میلادی، در پي ملی شدن آبراه سوئز كه در كنترل انگلستان و فرانسه بود، از سوی دولت وقت مصر به رهبری «جمال عبدالناصر»، دولت‌های انگلستان، فرانسه و اسرائيل بر ضد مصر وارد جنگ شدند كه ترس از مداخله شوروی در اين جنگ به حمايت از مصر و تبديل آن به یک جنگ جهانی سبب شد كه زود به پايان برسد.

«فردیناند دولسپوس» پس از اتمام كار آبراه سوئز، از سال ۱۸۷۹ میلادی، دست به ساختن آبراه پاناما (ميان دو اقيانوس اطلس و آرام) زد كه در ۱۸ نوامبر سال ۱۹۰۳ امتياز آن به آمريكا واگذار شد.

سازنده آبراه پاناما با اين كه هنوز كاملا تكميل نشده بود، در سال ۱۷ نوامبر سال ۱۹۱۳ میلادی (سالروز گشايش آبراه سوئز) یک كشتی از آن آبراه عبور داد. وی در هفتم ژوئن سال بعد، كشتی ديگری را كه «لوئيس» نام‌گذاری شده بود از آبراه پاناما گذرانيد و اين آبراه از دوماه بعد یعنی ۱۵ اوت سال ۱۹۱۴ میلادی به روی رفت و آمد كشتی‌ها باز شد. آبراه پاناما ۸۰ كيلومتر طول و ۱۰۰ تا ۳۰۰ متر عرض دارد و دارای سه لاک است.

در همین روز:

• روز جهانی دانش‌آموز
• روز جهانی فلسفه