اقدام جمهوری آذربایجان برای ثبت نگارگری ایرانی در یونسکو به نام این کشور

امسال در اکسپوی میلان ۲۰۱۵، اقدام تازه‌ای در راستای تصرف یکی دیگر از جلوه‌های هنر ایرانی توسط پاویون جمهوری آذربایجان صورت گرفت و یک‌بار دیگر بخشی از هنر اصیل ایران به نام کشور دیگری به گردشگران و مخاطبان این رویداد جهانی معرفی شد.

جمهوری آذربایجان پس از ثبت «تار» و «چوگان» به‌ نام این کشور در فهرست جهانی یونسکو، این‌بار با چاپ یک کتاب نفیس از آثار نگارگری و مینیاتور هنرمندان ایرانی، برای ثبت هویت نگارگری ایرانی و چه‌ بسا شاهنامه و دیوان حافظ، اقدامی تأسف‌برانگیز انجام داد، اما گویا این اقدام جمهوری آذربایجان، در هیچ‌کدام از مسئولان ایرانی حساسیتی ایجاد نکرد. این کتاب با کاغذ گلاسه و چاپ رنگی، در ۲۵۰ صفحه با جلد سخت و در قطع خشتی بزرگ منتشر شد و هر روز، نسخه‌هایی از این کتاب، به مخاطبان و مهمانان پاویون جمهوری آذربایجان اهداء می‌شد. همچنین نسخه‌هایی از آن برای تورق و ملاحظه‌ی بازدیدکنندگان در نظر گرفته شده بود.

پس از رسانه‌ای شدن این اتفاق، تعدادی از هنرمندان، پژوهشگران و استادان دانشگاه نسبت به این اتفاق واکنش نشان دادند و در صحبت‌های‌شان از مسئولان خواستند در مقابل کسانی که به خود جرأت داده‌اند هنر ایرانی را به نام خودشان به دنیا معرفی کنند، واکنش و عکس‌العمل مناسبی نشان دهند و نگذارند چنین اتفاقی تکرار شود یا تبعات سنگین‌تری درپی داشته باشد.

محمدعلی رجبی (پژوهشگر هنر و استاد دانشگاه)، مجید مهرگان (هنرمند نگارگر) و محمدباقر آقامیری (رئیس انجمن نگارگری ایران) از کسانی بودند که نظرات خود را درباره‌ی دلایل این اتفاق و لزوم واکنش مناسب مسئولان اعلام کردند. آن‌ها معتقد بودند، چنین موضوعی آن‌قدر مهم است که پیگیری آن باید از نظر دیپلماتیک و فرهنگی صورت بگیرد. نداشتن فعالیت به‌موقع در معرفی فرهنگ و کشور از سوی مسئولان یکی از دلایل چنین اتفاقاتی عنوان شد. همچنین گفته شد که بارها این پیشنهاد از سوی هنرمندان و اساتید دانشگاه مطرح شده که هنرهای ایرانی باید از راه‌های مختلف به دنیا معرفی شود، اما هیچ اقدام جدی‌ای در این زمینه صورت نگرفته است.

در گفت‌وگوهایی که در راستای اعتراض به اقدام جمهوری آذربایجان انجام شد، این موضوع مطرح شد که باید اعتراض ایران از طریق یونسکو پیگیری شود و از آذربایجان بخواهند برای کاری که انجام داده، عذرخواهی کند. این در حالی است که هیچ‌کدام از مسئولان ایرانی خود را موظف ندانستند عذرخواهی کنند، چه برسد به اینکه کاری کنند جمهوری آذربایجان از کارش پشیمان شود و عذرخواهی کند! این در حالی است که در طول این سال‌ها شاهد اقداماتی مشابه اقدام جمهوری آذربایجان توسط کشورهای مختلف در سطح جهانی باشیم. فقط چند نفر از مسئولان هنری و مسئولان پاویون ایران در اکسپو، در پاسخ به پیگیری‌های ایسنا، صحبت‌های کوتاهی در این زمینه انجام دادند، اما همچنان هیچ اقدام عملی در این زمینه صورت نگرفته یا دست‌کم اعلام نشده است.

در برخی کشورها چنین اتفاقاتی بلافاصله با واکنش مسئولان همراه می‌شود و استعفای آن‌ها یا برکناری‌شان را درپی دارد. در ژاپن استعفای مسئولان یک امر عادی و مرسوم است و مدیرانی که کم‌کاری خودشان یا سهل‌انگاری در حوزه مدیریت خود را دلیل بروز این اتفاقات می‌دانند، خیلی سریع و با رسانه‌ای شدن آن، استعفا می‌دهند. البته چندی پیش در ایران هم دو استعفا اتفاق افتاد که می‌توان روی آن‌ها تأمل کرد؛ استعفای مدیر گروه کودک و نوجوان شبکه دوم سیما در پی ماجرای برنامه «فیتیله» و استعفای مدیرکل راه‌آهن شاهرود درپی تصادف قطار فوق‌العاده تهران - مشهد با قطار باربری در ایستگاه دامغان، دو نمونه از این موارد بود که اگرچه اتفاق افتاده را نتوانست جبران کند اما اثرهای مثبت این عکس‌العمل‌ها قطعا بر جامعه تاثیر داشت. اقدام کشور جمهوری آذربایجان در اکسپوی میلان فقط یکی از ده‌ها موردی است که نسبت به فرهنگ و هنر کشور تجاوز و تعرض صورت می‌گیرد و با بی‌اعتنایی مدیران و مسئولان همراه است.

منبع: ایسنا