یادداشت روز: صنایع دستی ایران در فضای مجازی تنهاست!

اگر اخیرا سری به خیابان ویلای تهران زده باشید، رکود گسترده حاکم بر قلب فروش صنایع دستی ایران را مشاهده می‌کنید که خبر چندانی از فروش‌های داخلی و صادراتی غنی ترین و ارزشمندترین محصولات ایرانی نیست. خیایان ویلا کم رونق شده است و این کم رونقی، برای اقتصاد صنایع دستی ایران جالب نیست. وقتی ما کمتر صنایع دستی بخریم، اشتغال در صنایع دستی با رکود و آاستگی همراه می‌شود که زمینه را برای بیکاری و رها کردن فعالان این عرصه برای آموزش و تحقیق و تولید فراهم می‌کند. صنایع دستی، صنایع غذایی نیست که حالا اگر مردم چیپس و پفک و شیرینی و آشامیدنی صنعتی کمتر مصرف کنند، فرهنگ کشور تهدید شود! اقتصاد ضعیف صنایع دستی ایران، باید در چارچوب تهدیدات فرهنگی جدی گرفته شده و به آن توجه شود. صنایع دستی تولیدی ایل قشقایی، بختیاری و دیگر طوایف عزیز ایران‌زمین، به هیچ عنوان پتانسیل کمر تی از صنایع دستی هندوستان چنین و ترکیه ندارد. خیلی از ما ایرانی‌ها از این ظرفیت‌ها خبر نداریم. اما باید با آن آشنا شویم. دنیا را باید با صنایع دستی ایران به جهانیان شناساند و نباید خود را از این محصول و عامل تبلیغاتی غیر‌مستقیم ممتاز تهی کرد. از فضای مجازی باید برای شناساندن این ظرفیتا ناب بیشتر و حرفه ای تر استفاده کرد. صنایع دستی برای ما ایرانی‌ها، سمبل خلاقیت و هنر و استعداد ایرانیان است که یکی از برترین فاکتورهای برای تبلیغ ظرفیتهای هنری و گردشگری کشور نیز محسوب می‌شود. پس باید به آن توجه راهبردی داشت. سالانه صدها میلیاردتومان صنایع دستی توسط عشایر غیور و هنرمند که سمبل رنگ واره‌های یک رنگ در ایران هستند> تولید و به فروش می‌رسد. این ظرفیت ممتاز را باید تقویت کرد و این میراث فرهنگی را قدر دانست. ناگفته پیدا است که خرید به‌ویژه خرید یادگاری‌ یا کالاهای مختص آن منطقه،‌ بخشی جدایی‌‌ناپذیر از سفر است و کارشناسان گردشگری نیز سعی دارند به آن جهت داده و از این بخش سود مالی ببرند. به همین دلیل دیده می‌شود که گردشگران در سفر به چین علاوه بر سایت‌های تاریخی و طبیعی همواره بازدیدی از کارخانه‌های یشم و مروارید دارند. در ایتالیا یکی از نقاط مورد توجه در شهر ونیز، کارگاه‌های شیشه و بلور معروف این شهر است. نقطه پایان این برنامه‌ها نیز فروشگاهی است که کالاهای کارگاه را با قیمت‌های متفاوت عرضه می‌کند تا گردشگران با هر توان مالی امکان خرید بیابند. به این ترتیب از یک بازدید، سودی چندجانبه برای گروه‌های مختلف شغلی ایجاد می‌شود.در ایران با وجود رشته‌های مختلف صنایع دستی در نقاط مختلف کشور،‌ کارگاه‌هایی وجود ندارد تا گردشگر نحوه ساخت را ببیند و انگیزه خرید پیدا کند.از این نمونه‌ها دردنیا بسیار است. اما صنایع دستی ایران طیف وسیعی از خدمات و محصولات را شامل می‌شود که در این یادداشت کوتاه قصدی پرداختن به آن را نداریم. اما یک موضوع برهمگان واضح و مبرهن است که توان مندی هنرمندان فعال در عرصه صنایع دستی ایران، به‌گونه‌ای است که امکان آموزش فرا مرزی، صادرات کالا به خارج از کشور و همچنین معرفی آن به موج در حال گسترش گردشگران غربی به ایران را دارد و باید به آن توجه خاص معطوف کرد. خوشبختانه در سال‌های اخیر، صنعت گردشگری کشورمان به‌سمت افق‌های بهتری در حال حرفکت است و این عامل محرک ممتازی برای توسعه ظرفیت‌ها و قابلیت‌های نهان و آشکار صنایع دستی این مرز و بوم تلقی می‌شود. اگر به صنایع دستی کشورمان توجه خاص معطوف شود، هم کسانی که در این زمینه شغل ثابت دارند بهتر از قبل امرار معاش می‌کنند و هم معرفی ظرفیت‌های گردشگری کشورمان در قالب صنایع دستی به جهان بهتر انجام می‌شود. در واقع صنایع دستی را باید تبلیغ رایگان قابلیت‌های گردشگری تمدن بزرگ ایران دانست که هر کشوری دارای چنین تاریخ و ظرفیتی نیست. تقویت بنیه صنایع دستی ایران، زمینه ترغیب ایرانیان به تحصیل در رشته‌های مربوطه را نیز فراهم می‌کند و کشور را از جو زده گی در علوم مهندسی و پزشکی رها می‌کند. باید قبول کرد که کشورما در سال‌های آینده اگر قصد دارد تا در فرهنگ اقتصاد مقاومتی ابلاغی توسط رهبر انقلاب حرکت کند و اتکای درآمدهای کشور به دلارهای نفتی کاهش یابد، چاره ای به تغییر سیاست‌های اقتصادی و مالی خود ندارد و به نظر می‌رسد اقتصاد گردشگری، یکی از بهترین راه‌حل‌ها موجود است. اقتصادی که می‌تواند آسیب‌پذیری کشور را کاهش داده و فواید اقتصادی و سیاسی و علمی‌و حتی صنعتی و فرهنگی خوبی برای جامعه بزرگ ایران به‌همراه آورد. اگر به‌دنبال جذب ده‌ها میلیون گردشگر در ظرف ۱۰ سال استیم ، چاره ای نداریم که کشور را برای گردشگر و گردشگری اماده کنیم. اماده کردن تنها منوط به ساخت هتل و فرودگاه و مکان‌های اقامتی و پذیرایی و گردشی نیست. ارائه محصولات و خدمات تکمیلی مانند محصولات صنایع دستی می‌تواند گردشگر را به سفر به ایران و حفظ ارتباط با این تمدن و فرهنگ ناب و غنی ، ترغیب و تشویق کند. تولیدات صنایع دستی در دوره صفویه سهم زیادی در توسعه صادرت کشور داشت و در دهه‌های اخیر مشاهده نمی‌شود که صادرات صنایع دستی کشورمان حتی به‌اندازه صادرات نرم افزار کشور باشد. برخی‌ها معتقدند که برای توسعه صنایع دستی و ارتباط قوی تر آن با صنعت گردشگری، راهکارهای زیادی است. مثلا ایجاد کارگاه‌های تولید صنایع دستی کوچک و گنجاندن آن‌ها در تورهای گردشگری خارجی که زیر نظر سازمان میراث فرهنگی کشورمان ایجاد می‌شود، راه‌حل شایسته ای است که باید به آن توجه کرد. البته معرفی آن به محیط مجازی.

(تصویری از صنایع دستی ایران در فضای مجازی)

همه این‌ها نیازمند توجه و عزم ملی و مدیریت اثربخش بخش دولتی است. ما شاهد استیم که از طرح ابلاغ بند ۱۱۰ قانون بودجه کشور و اختصاص یک دهم درصد از اعتبارات برای حمایت از صنایع دستی می‌گذرد اما هم چنان بروکراسی مانع تجلی واقعی این طرح در عمل شده است. بیش از ۶ میلیون ایرانی در زمینه صنایع دستی فعال هستند و جای‌جای ایران عزیز، ملو از مردان و زنانی است که جان و مال خود را برای تولید فرهنگ ایران‌زمین در قالب محصولات صنایع دستی خرج و صرف می‌کنند. از نظر اقتصادی، محاسبه ارزش افزوده حاصل از تولید و فروش صنایع دستی برابر با دیگر صنایع است. اما از نظر غیر اقتصادی و فرهنگی و هنری، واقعا نمی‌توان قیمتی به جام مینا کاری شده یا قاب خاتم کاری شده اصفهان یا فرش دستبافت تبریز داد. قیمت برخی از محصولات صنایع دستی با توجه به ذوق و هنر و خلاقیتی که در طراحی و تولید آن توسط صنعتگران عزیز ایجاد شده است، به مراتب بیش تر از رقمی‌است که در بازار عرضه می‌شود و متاسفانه خریدار زیادی برای آن یافت نمی‌شود. اگر می‌خواهیم شاغلان صنایع دستی در کار خود باقی بمانند و راهی شهرها نشده و به گل فروشی و سیگار فروشی و شغل‌های کاذب! مانند میلیون‌ها نفر دیگر روی نیاورند، باید صنایع دستی را ارج نهاد و آن را تقویت کرد. تقویت صنایع دستی، هم در کوتاه مدت و هم میان مدت، فواید فرهنگی و اقتصادی بسیاری برای کشور خواهد داشت و در افق‌های بلند مدت و سیاست گذاری‌های کلان، ظرفیت‌های آن برگ برنده خواهد بود. یک اثر صنایع دستی که سمبل فلان ار باستانی و تاریخی ایران است، وقتی خریدار خارجی آن را به کشورش می‌برد، شاید هزاران نفر ظرف ده‌ها سال آن را مشاهده کنند و درباره ایران و ایران‌زمین و امثالهم صحبت کنند و وادار به مطالعه و تحقیق شوند. یک محصول صنایع دستی ۵ دلاری که مثلا نمایان گر بخشی از پاسارگاد است، به‌عنوان بخشی از هویت تاریخی و فرهنگی ایران‌زمین، به ارزش صدها هزار دلار تبلیغ مستقیم، ارزش دارد. بسیاری گردشگر خارجی دیدیم که وقتی محصول یا محصولات صنایع دستی ایران را به کشورشان برده‌اند، مدعی شدند که دوستان و آشنایانشان با دیدن این آثار، مشتاق فرهنگ ایران شده و برای خرید بیش تر این آثار سفارش پستی داده و حتی به ایران سفر کرده‌اند.

(فروش اینترنتی صنایع دستی ایران )

ما ایرانی‌ها که چشم‌مان به ایران زیبایی‌ها و ظرافت‌ها عادت کرده است و متاسفانه عمق و قابلیت ارزش آفرین آن را توجه نمی‌کنیم، برای آن سوی مرزها، آنچه در دیده گان ما عادی شده است، حیرانی را به باور می‌آورد. حیرتی که سبب می‌شود تا سیل مشتاقان فرهنگ و ادب و تمدن ایران از سراسر جهان به کشور بیایند و زبان پارسی را یادبگیرند و در کشور سیاحت کنند. اکنون، از طریق شبکه‌های اجتماعی و سایت‌های اینترنتی می‌توان تا حدودی به میزان علاقه و اشتیاق گردشگران خارجی مشتاق به سفر به کشورمان آگاهی یافت. باید این توجهات را مدیریت کرد و به نظر می‌رسد که صنایع دستی عامل خوبی برای جلب نظر مشتاقان سفر به ایران باشد. در دنیای دهکده جهانی، همه چیز اینترنتی شده است و افراد علاقمندهستند تا ایران را از دریچه اینترنت و شبکه‌های اجتماعی ببینند. باید از این ظرفیت رایگان و گسترده و فراگیر استفاده کرد. برای تنها نماندن صنایع دستی در فضای مجازی که ویترین عالی و ارزان برای معرفی و تبلیغ محصولات است، باید به نکاتی توجه کرد که البته در یادداشت‌های بعدی بیش تر به آن پرداخته می‌شود ۱-همه فعالان صنایع دستی ایران در فضای مجازی، یک سایت برای معرفی ساده آثار و محصولات خود ارائه کنند. سازمان‌های فعال کشور در عرصه فناوری اطلاعات به این افراد از طریق معاونت صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و مراکز ذی‌ربط کمک کند. ۲-شورای عای فضای مجازی برای تقویت و تشویق فعالان فناوری اطلاعات کشور به راه‌اندازی ظرفیت‌هایی جهت معرفی صنایع دستی ایران در اینترنت، تسهیلات مادی و معنوی ارائه کند و در قالب بسته‌هایی توسط سازمان میراث فرهنگی به فعالان این امتیازات ارائه شود. ۳-سازمان مبراث فرهنگی و گردشگری کشورمان کارگروهی برای حمایت از معرفی آثار و محصولات فعالان حقیقی صنایع دستی در محیط مجازی ایجاد کند. ۴-تمامی‌سایت‌های موزه‌ای کشور، تولیدات صنایع دستی مربوط به موزه خودرا از طریق فضای مجازی و پرتال خود عرضه کنند و امکان خرید اینترنتی کامل این محصولات هم برای خریداران داخلی و هم خارجی فراهم شود. ۵-آموزش‌های الکترونیکی در حوزه صنایع دستی به فعالان این بخش و حتی علاقمندانی که قصد دارند تا آن را یادبگیرند ارائه شود ۶-سایت‌های معرفی صنایع دستی ایران در سایت‌های دولتی و همچنین رسانه ملی معرفی شود و این اطلاعات در پرتال‌ها به زبان‌های مختلف باشد. ۷-سایت مادر و جامع در معرفی صنایع دستی ایران راه‌اندازی و رسانه‌های خارجی معرفی شود. امیدواریم صنایع دستی ایران در فضای مجازی بهتر از قبل معرفی و تبلیغ و از مهجور بودن حارج شود. پرتال کجارو آمادگی دارد تا خلاقیت‌ها و توان مندی‌های فعالان صنایع دستی ایران را در وب معرفی کند. تهیه شده در کجارو

_{عکس کاور از ویکی‌پدیا (عکاس: Fabienkhan)}