سفر به شهرهای باستانی ترکیه؛ از استانبول تا افسوس
کشور ترکیه، برخی از بزرگ‌ترین رویدادهای تاریخی را تجربه کرده است و بقایای آن روزها را می‌توان در گوشه‌وکنار این سرزمین مشاهده کرد. ترکیه، زمانی خانه اسکندر مقدونی، کنستانتین بزرگ و امپراتوری قدرتمند عثمانی بوده است. اکثر جاهای دیدنی ترکیه که شاهد جنگ بوده‌اند، بازسازی و تغییر کاربری داده شده‌اند و امروزه راه‌رفتن در شهری مثل استانبول این حس را به شما می‌دهد که گویی در یکی از منحصربه‌فردترین موزه‌های روباز جهان، قدم برمی‌دارید.
اگر سبک و سیاق جهان قدیم و تنوع تاریخی، حس خاصی در شما به وجود می‌آورد، وقت آن است که به باستان‌شناس درون خودتان توجه کنید و با کجارو همراه شوید تا یک تور گردشگری در محبوب‌ترین شهرهای باستانی ترکیه داشته باشیم.
شهرهای باستانی ترکیه:
- استانبول
- افسوس
- هیراپلیس
- قونیه
- شهر زیرزمینی کایماکلی
- آنکارا
۱. استانبول
بگذارید در ابتدا، بدیهی‌ترین و آشکارترین گزینه موجود را به شما معرفی کنیم؛ شهر جادویی استانبول! مشاهده فضای گرم و پرانرژی جدید و قدیم را فقط می‌توانید در این شهر تجربه کنید، شهری که قرن‌ها توسعه را به خود دیده است و امروزه به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مقاصد گردشگری، سالانه میزبان شمار زیادی از گردشگران می‌شود.
قطعا تاکنون از بسیاری از افراد شنیده‌اید که استانبول، ترکیبی خیره‌کننده از فضای قدیمی و جدید است؛ موضوعی که کاملا صحت دارد. اگر روی یکی از سه پل شهر بایستید که در فضای میان دو قاره آسیا و اروپا قرار گرفته‌اند، می‌توانید آسمان‌خراش‌های شیشه‌ای و بلند را در یک سمت و نمایش فروتنانه مساجد و ساختمان‌های چوبی را در سمت دیگر تماشا کنید.
چشم‌اندازی از استانبول، عکس از میشل پارولاوا (Michael Parulava)
استانبول، بیش از ۲۵۰۰ سال در مرکز مناقشه‌های بین مذاهب، فرهنگ‌ها، فجایع طبیعی و قدرت‌های امپراتوری جهان، ایستاده بود؛ اما با وجود تمام این اتفاق‌ها، شهر استانبول، بارها و بارها جان سالم به در برد و با اقتدار به حیات خود ادامه داد. به‌رغم اینکه قرن‌ها ساختن و بازسازی چه انرژی و کارهایی لازم داشته است، باید بدانید که از اکثر نقاط اصلی، برجسته و مهم تاریخی شهر به‌خوبی محافظت شده‌اند. در سفر به این منطقه می‌توانید از برخی جاهای دیدنی استانبول چون ایاصوفیه، مسجد آبی و البته آب انبار باسیلیکا و بازار بزرگ دیدن کنید.
در بیشتر موارد، فاصله مکانهای تاریخی و دیدنی استانبول، به‌اندازه کمی پیاده‌روی با یکدیگر فاصله دارند؛ در حقیقت می‌توان گفت، ایاصوفیه و مسجد آبی تقریبا روبه‌روی هم قرار گرفته‌اند. تاثیرگذارترین تجربه‌ای که در این شهر می‌توان داشت، بازدید از ایاصوفیه است؛ مسجد و کلیسای شگفت‌انگیزی با فرمی از معماری که تاکنون مشابه آن را ندیده‌اید.
فضای داخلی باشکوه ایاصوفیه، عکس از کایرات موراتالیو (Kairat Murataliev)
ایاصوفیه در اصل به‌عنوان کلیسایی برای استفاده مسیحیان ارتودوکس یونانی در ۱۵۰۰ سال قبل، ساخته شد. این ساختمان توسط عثمانی‌ها به مسجد تبدیل و مدال‌های فوق‌العاده بزرگی در چهار گوشه آن اضافه شد؛ هرچند در نهایت در سال ۱۹۳۵ به موزه تغییر کاربری داد.
برخی از رهبران مذهب اسلام ترجیح می‌دهند که ایاصوفیه دوباره در قالب یک مسجد بازگشایی شود و امروزه این مسئله، یکی از مناقشه‌ها و چالش‌های بزرگ کشور ترکیه به شمار می‌آید. البته بهتر است بدانید که درهای آن، کماکان به روی گردشگران باز است.
در ادامه، به مکانهای باستانی‌ای اشاره می‌کنیم که در سفر به استانبول نباید دیدن آنها را از دست بدهید .
مسجد آبی
مسجد آبی که روی پایه‌های کاخی بزرگ بنا شده، سازه‌ای تماشایی است که در خط افق شهر، خودنمایی می‌کند. این مکان هنوز به‌عنوان مسجد استفاده می‌شود. سعی کنید زمان بازدید خود را در ساعت‌های مخصوص برنامه‌ریزی کنید و در حین گشتوگذار در این مکان، به قوانین احترام بگذارید. خانم‌ها برای ورود به مسجد آبی باید حجاب داشته باشند و همه باید کفش‌هایشان را دربیاورند.
بازار بزرگ
بازار بزرگ، یکی از قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین بازارهای سرپوشیده جهان با مغازه‌های چای، اسنک و زیورآلات بدلی است. کوچه‌های پرپیچ‌و‌خم آن، مکانی فوق‌العاده برای گشتوگذار به حساب می‌آید و شاید به همین دلیل باشد که بیش از ۴۰۰ هزار نفر در طول روز از بازار بزرگ دیدن می‌کنند. اگر دوست دارید سوغاتی‌های ارزان بخرید، حتما در اول وقت، سری به این بازار بزنید. صاحبان مغازه در صورت فروش جنس خود پس از بازکردن مغازه، آن را یک خوش‌شانسی می‌دانند و برای همین در اولین فروش روزانه خود، تخفیف خوبی می‌دهند.
آب‌انبار باسیلیکا
باسیلیکا سیسترن، بزرگ‌ترین آب‌انبار زیرزمینی باستانی در زیر شهر استانبول است. این مخزن آب شامل نمادهای معماری باستانی یونانیان و روم شرقی می‌شود و ظرفیت ذخیره آن، حدود ۱۰۰ هزار تن آب تازه است. دو نکته بسیار منحصربه‌فرد درباره این آب‌انبار وجود دارد: ابعاد این آب‌انبار زیرزمینی و تقارن ستون‌های آن.
در حین بازدید از این مکان شاید آب آن تخلیه شده باشد؛ اما با این وجود می‌توانید سفری به گذشته داشته باشید و در فضای گرم تابستانی، لحظه‌های خنک و دلچسبی را تجربه کنید.
۲. افسوس
طبق افسانه‌ها، شهر باستانی افسوس، دو بار تاسیس شد. این شهر که زمانی توسط ایونیان یا یونانیان باستان بنا شده، در اصل، موسسانی از قبیله جنگجویان آمازون داشته است. افسوس از اواخر عصر برنز مسکونی بوده و طی سال‌ها با نقشه حکام مختلف و مردم، تغییرهای بسیاری را تجربه کرده است.
افسوس، روزگاری یکی از ثروتمندترین و مهم‌ترین شهرهای مدیترانه بوده است و وقتی به بازدید از این شهر تاریخی می‌روید، کم‌وبیش این میزان اهمیت را درک خواهید کرد. امروزه، در بازدید از این شهر باستانی می‌توانید از ویرانه‌های معبد آرتمیس دیدن کنید؛ مکانی مقدس که گفته می‌شود حدود سال ۵۵۰ قبل از میلاد ساخته و به خدای یونانی آرتمیس تقدیم شده است.
چشم‌اندازی نزدیک از کتابخانه سلسوس، عکس از جنیفر مارتین (Jennifer Martin)
شما همچنین می‌توانید بازدیدی از ویرانه‌های کتابخانه سلسوس داشته باشید که در بزرگداشت سناتور رومی، تیبریوس جولیوس سلسوس پلمینیوس، ساخته شده است. کلیسای سنت‌جان و کلیسای مریم مقدس نیز ارزش دیدن دارند؛ اگرچه، شاید یکی از تحسین‌برانگیزترین مکانهای این منطقه، غار اصحاب کهف باشد.
طبق داستان‌ها، هفت مرد که به‌علت پذیرش مذهب مسیحیت، به اعدام محکوم شده بودند، به‌جای انکار دین خود به این غار پناه می‌آورند. آنها ظاهرا شروع به عبادت خداوند می‌کنند و در حین آن به خوابی عمیق فرو می‌روند که سال‌ها طول می‌کشد. زمانی که از خواب بیدار می‌شوند، دیگر کسی در تعقیب مسیحیان نبود و خواب طولانی آنها، معجزه‌ای بود که امکان رستاخیز را ثابت می‌کرد.
امروزه، غار اصحاب کهف، واقعا شگفت‌انگیز است و از آنجا که به‌خوبی حفظ شده، حسی فوق‌العاده‌ای در بیننده ایجاد می‌کند. این غار بزرگ که سقفی به بلندی کلیساهای معمولی دارد، با آجرهای ساختمانی پوشانده شده است تا یک کلیسا را نشان دهد. علاوه بر این، چندین طاقچه در کناره‌ها و یک برآمدگی گرد در پشت غار وجود دارد. مکان دفن اصحاب کهف که در کف غار، هم‌اکنون به‌صورت حفره‌های خالی و باز است.
۳. هیراپلیس
تقریبا از زمان تاسیس شهر هیراپلیس، مردم از سراسر جهان به آن سفر می‌کنند تا در آب‌های درمانی افسانه‌ای آن شنا کنند که از چشمه‌های نزدیک شهر نشئت می‌گیرد. در گذشته هیراپلیس توسط پزشکان محلی به‌عنوان مرکز درمانی در نظر گرفته شده بود و چشمه‌های آب‌گرم را برای درمان بیمارانشان تجویز می‌کردند.
امروزه، مسافران می‌توانند به گشتوگذار در میان ویرانه‌های حمام‌ها، معابد و دیگر بناهای یونانی بپردازند. شاید یکی از تاثیرگذارترین ویرانه‌های این منطقه، آمفی‌تئاتر باشد که به‌خوبی حفظ شده است و کماکان از آن استفاده می‌شود. شما همچنین می‌توانید در این میراث محافظت‌شده یونسکو، شنا کنید و تجربه‌ای به‌یادماندنی برای خود رقم بزنید.
با توجه به وجود معبد آپولو و نکراپولیس در این منطقه، جای تعجب دارد که بسیاری از گردشگران، از هیراپلیس می‌گذرند تا به بازدید از دیگر مکانهای معروف بروند.
۴. قونیه
قونیه، یکی از قدیمی‌ترین سکونتگاه‌های ترکیه محسوب می‌شود که با توجه به موقعیت مرکزی آن در کنار مسیر تجاری جاده ابریشم، همواره نقشی اساسی در تاریخ این کشور، بازی کرده است. این شهر، آخرین منزلگاه مولوی، شاعر، فقیه، دانشمند مسلمان، تئوری‌پرداز و عارف صوفی پارسی‌زبان قرن سیزدهمی بوده که گستره شهرت آثارش فراتر از مرزهای قونیه و حتی ترکیه است.
به موزه مولانا و مقبره مولوی نیز سر بزنید که عمدتا به‌عنوان زیارتگاه این شاعر و موزه شناخته می‌شود. شما در اینجا فرصت خواهید داشت تا از اشیای باستانی با قدمتی بیش از هفت قرن، دیدن کنید و درک بیشتری از نحوه زندگی گذشتگان در قونیه به دست آورید.
درویش‌ها در حال رقص سماع در جشنی در قونیه، عکس از هالکی اوکان تاباک (Hulki Okan Tabak)
سعی کنید که حتما در بازدیدتان از قونیه، به تماشای درویشان محفل مولوی (محفل صوفیان که در سال ۱۲۷۳ تاسیس شد) بروید و از رقص زنده و مجذوب‌کننده آنها به نام رقص سماع لذت ببرید و مطمئن باشید که این نمایش، شما را متحیر خواهد کرد. قبل از ترک شهر قونیه، در دو مکان مهم مذهبی شهر، یعنی مساجد علاالدین و ایپلیکچی، توقفی داشته باشید. شما در قونیه نه‌تنها تحت‌تاثیر معماری باستانی قرار خواهید گرفت، بلکه فرصتی منحصربه‌فرد نیز برای تجربه لحظه‌ای از زندگی محلی‌ها خواهید داشت؛ زمانی که مسلمانان دین‌دار برای عبادت و نماز گرد هم می‌آیند.
۵. شهر زیرزمینی کایماکلی؛ کاپادوکیا
اگر تاکنون تنها در تصاویر و عکس‌ها ترکیه را دیده‌اید، حتما کاپادوکیا را به‌عنوان سرزمین بالون‌های رنگارنگ می‌شناسید. با وجودی که این شهر، یکی از چشمگیرترین مکانهای دیدنی ترکیه به شمار می‌آید؛ اما آیا می‌دانستید که یک شهر زیرزمینی کامل برای کاوش شما در این منطقه، در انتظارتان است؟
این شهرها با ساکنان غارنشین، در اوایل عصر هیتی‌ها (حدود ۱۵۰۰ سال قبل از میلاد مسیح) حفاری شده‌اند و طی قرن‌ها به‌خاطر هجوم ارتش‌های غارتگر مختلفی که به‌دنبال چپاول گنج‌ها بودند، گسترش یافتند. در کاپادوکیا، ۳۶ شهر زیرزمینی وجود دارد؛ اما بزرگ‌ترین آنها، شهر زیرزمینی کایماکلی است.
هم‌اکنون، چهارطبقه از شهر زیرزمینی کایماکلی برای بازدید عموم در دسترس هستند؛ اما تعداد انبارهای این محیط کوچک نشان می‌دهند که حداقل، چند هزار نفر، زمانی این شهر زیرمینی را خانه خود می‌دانستند. حتی یک کلیسا هم در این مجموعه وسیع از غارها وجود دارد.
۶. آنکارا
افراد بسیاری، معمولا به اشتباه استانبول را پایتخت ترکیه می‌دانند؛ در حالی که آنکارا، پایتخت و مرکزی برای هنرهای نمایشی، خانه باله و اپرای ایالتی و ارکستر سمفونیک ریاست جمهوری است. تاریخ دقیق تاسیس شهر، مشخص نیست؛ اما شواهد باستان‌شناسی نشان می‌دهند که آنکارا حداقل از عصر سنگی، مسکونی بوده است.
پایتخت ترکیه، عکس از فبیان (Febiyan)
اگرچه شهر آنکارا، یک شهر صنعتی به حساب می‌آید و به‌اندازه استانبول، روی آن تبلیغات نمی‌شود؛ ولی فراموش نکنید که این منطقه، با تلفیق فضای قدیم و جدید، یک توقفگاه ارزشمند در سفر شما خواهد بود. برخی از موزه‌های آنکارا که چشم‌اندازی کامل از تاریخ آناتولی را به بازدیدکنندگان پیشنهاد می‌کنند، در ساختمان‌های بازسازی‌شده عثمانی قرار گرفته‌اند.
مهم‌ترین و تاثیرگذارترین جاهای دیدنی آنکارا، موزه تمدن‌های آناتولی با مجموعه‌ای مشهور از اشیای باستانی هیتی‌ها و موزه قوم‌شناسی است که به توضیح تاریخ، افسانه‌ها و هنر ترکی اختصاص دارد. مقبره آتاتورک که خانه موزه آتاتورک نیز محسوب می‌شود، بسیاری از وسایل رئیس‌جمهوری سابق ترکیه، خاطره‌ها و یادبودهای وی را به نمایش گذاشته است.