هند، بهترین مکان برای دیدن ببر بنگال در حیات‌وحش (قسمت اول)

با اینکه شاید ببرهای اسیر را در باغ‌وحش‌های گوشه‌وکنار دنیا دیده باشید، اما دیدن این ببرها که آزادانه در طبیعت می‌چرخند، شاید شگفت‌انگیزترین تجربه‌ای باشد که می‌توان از حیات‌وحش داشت. بهترین مکان برای دیدن ببرها در طبیعت، کشور هند است که دوسوم جمعیت ببرهای جهان را در خود جای داده است. ببر رویال بنگال که زیستگاهش در هند است، پرشمارترین گونه از بین ۶ زیرگونه‌ی باقی‌مانده‌ی ببر در دنیا به حساب می‌آید. ببر بنگال در کشورهای همسایه‌ی هند، یعنی بنگلادش، نپال و بوتان نیز یافت می‌شود. با این مقاله از کجارو همراه شوید تا از تاریخچه‌ی ببرها در هند و بهترین مناطق برای تماشای آن‌ها به شما بگوییم.

اگر دوست دارید سفری بی‌دغدغه به هند داشته باشید و از تماشای ببرهای بنگال در حیات‌وحش لذت ببرید، بهترین و ارزان‌ترین تور هند را با کمک کجارو جستجو و خریداری کنید. در کجارو، مجموعه‌ای از بهترین تورها از معتبرترین آژانس‌های گردشگری گرد هم آمده‌اند تا به‌راحتی بتوانید با توجه به شرایط خود، مناسب‌ترین تور را خریداری کنید.

تاریخچه ببرها در هند: از مایه فخر یک ملت تا آستانه انقراض

ببرها در تاریخ و میراث هند، جایگاه ویژه‌ای دارند. برخی از اولین نمودهای این حیوانات ملی را که امروزه در معرض خطر انقراض هستند، می‌توان در هنرهای سنگی هند مرکزی با قدمتی بالغ بر ۱۰ هزار سال و همچنین مُهرهای تمدن دره سند مشاهده کرد. علاوه بر این، ببر به‌عنوان نمادی سلطنتی در امپراتوری چولا بود که یکی از طولانی‌ترین امپراتوری‌های دنیا محسوب می‌شد. تصویر ببر روی تخت امپراتور تیپو سلطان به‌شکل مجسمه ساخته شده بود و روی اسکناس‌های هند نیز وجود داشت.

در اساطیر هندو و ادبیات ودایی نیز اشاره‌هایی به قدرت و شکوه ببرها وجود دارد. اعتقاد بر این بود که ببرها، وسیله‌ای الهی برای حمل دورگا، الهه‌ی هندو بوده‌اند. مردم قبایل هند نیز به خاطر اهداف دینی و فرهنگی خود، این جانور شگفت‌انگیز را محترم می‌شمردند. قبیله‌ی وارلی در مهاراشترا، ببر را به‌عنوان خدای Vaghadeva می‌پرستند و به باور آن‌ها، ببر نماد زندگی و باز رویش است.

در مناطق Sattari و Sanguem در گوا، جوامع ساکن در جنگل به ببر به‌عنوان محافظی قدرتمند احترام می‌گذارند؛ در حالی که قبیله‌ی ناگا در شمال‌شرق هند معتقدند که ببر و مرد با یکدیگر برادر هستند که یکی راه‌راه و دیگری به‌شکل انسان است. در هند مرکزی هم قبیله‌ی Baiga، خود را از نوادگان ببر می‌دانند؛ قبیله‌ی بومی کارناتاکا نیز در کنار ببرها در جنگل زندگی می‌کنند و آن‌ها را به‌عنوان خدای ببر می‌پرستند.

متأسفانه، با وجود جایگاه و میراثی که ببرها در هند داشته‌اند، عوامل متعددی به‌خصوص شکار منجر به کاهش چشمگیر تعداد ببرها در این کشور شده است. از قرن شانزدهم، ببرها در سراسر هند شکار می‌شده‌اند. برای مغول‌ها شکار ببر، نشانه‌ی قدرت و سلطنت بود، در حالی که برای انگلیسی‌ها نقش یک سرگرمی موردعلاقه را داشت که به‌سرعت تبدیل به یک ورزش باکلاس شد. ببرها به‌عنوان غنیمت، ارزش زیادی داشتند و برای استفاده از بخش‌هایی از بدن ببر برای تولید محصولات دارویی سنتی، پوشاک و... شکار می‌شدند. پس از استقلال هند در سال ۱۹۴۷، شکارچیان ببر افزایش یافتند. در همین حال، زیرساخت‌های ناکافی برای حفاظت از ببرها، فقدان تنوع ژنتیکی، خطر این حیوانات برای جان انسان‌ها و ازبین‌رفتن زیستگاه طبیعی‌شان به‌دلیل فعالیت‌های کشاورزی و عمرانی، بیش از پیش جمعیت این حیواناتِ در معرض انقراض را کاهش داد.

شروع تغییرات با پروژه‌های حفاظت از ببرها

در واکنش به شکارچیانی که تعداد زیادی از ببرهای هند را به کشتن دادند، دولت هند در سال ۱۹۷۰ ممنوعیت ملی شكار ببر را اعمال كرد و در سال ۱۹۷۲، قانون حفاظت از حیات‌وحش را به اجرا درآورد.

طبق این قانون، شکار و شکار غیرقانونی و همین طور تجارت پوست و سایر اعضای بدن حیوانات وحشی از جمله ببر هندی، به یک جرم دارای مجازات تبدیل شد. با گذشت سال‌ها، اصلاحاتی به نفع ببرها به این قانون اضافه شده است. در سال ۱۹۷۳، برنامه‌ی حفاظت از ببرها به نام «پروژه‌ی ببر» توسط دولت هند کلید خورد و هدف از آن نجات ببرهای رویال بنگال از خطر انقراض بود که شاید یکی از بزرگ‌ترین برنامه‌های حفاظت از ببرها در جهان بوده است. امروزه حدود ۵۰ پارک ملی و مناطق حفاظت‌شده‌ی ببر در هند درگیر این پروژه هستند که به نتایج متفاوتی رسیده‌اند. با اینکه شکار غیرقانونی همچنان تهدیدی برای ببرها به حساب می‌آید؛ اما تلاش‌های حفاظت و حراست از سوی دولت هند و سازمان‌هایی نظیر صندوق جهانی طبیعت، بهبودهایی در جمعیت ببرها به همراه داشته‌ است.

بر اساس سرشماری‌ سال ۲۰۱۸، تعداد ببرهای هند ۲,۹۶۷ بوده است که از افزایش ۳۳ درصدی جمعیت ببرها نسبت به سال ۲۰۱۴ حکایت دارد.

بهترین نقاط برای تماشای ببر در هند

بهترین منطقه برای دیدن ببر در هند، مادیا پرادش، ایالت مرکزی هند است. در این ایالت ۶ منطقه‌ی حفاظت‌شده‌ی ببر وجود دارد که بیشترین میزان مناطق حفاظت‌شده و همین طور بالاترین تعداد ببر در هند را در خود جای داده است. در آخرین سرشماری، تعداد ببرها به ۵۲۶ مورد می‌رسید و به همین دلیل به‌عنوان «ایالت ببر» شهرت پیدا کرده است. در ادامه به تعدادی از بهترین نقاط برای تماشای ببر در هند اشاره خواهیم کرد.

پارک ملی بانداوگار، مادیا پرادش

از بین همه‌ی پارک‌های ملی هند، پارک ملی بانداوگار همان جایی است که به احتمال زیاد می‌توانید یک ببر را از نزدیک ببینید. در حال حاضر حدود ۶۰ ببر رویال بنگال در این پارک وجود دارد، هرچند حیوانات دیگری نظیر خرس تنبل، پلنگ، گوزن سمبر و طیف وسیعی از پرنده‌های عجیب‌وغریب نیز در پارک ملی بانداوگار زندگی می‌کنند. در این پارک همچنین بقایای باستانی قلعه‌ها، غارهای دارای حکاکی روی سنگ و مجسمه‌ها نیز به چشم می‌خورند.

پارک ملی بانداوگار از سه بخش اصلی تشکیل شده است: تالا، Khitauli و Magadhi. از آنجا که سه منطقه‌ی حائل این بخش‌ها را احاطه کرده‌اند، فضای بیشتری برای تعداد روبه‌رشد ببرهای پارک فراهم شده است. بازدیدکنندگان می‌توانند با خودروهای سافاری که در همه‌ی مناطق پارک در دسترس هستند، یک تور گروهی داشته باشند. حتی امکان یک سافاری بزرگ‌تر با مینی‌بوس‌های سرباز نیز وجود دارد که فقط در Khitauli و Magadhi خدمات‌رسانی می‌کنند.

رسیدن به پارک ملی بانداوگار چندان آسان نیست و همچنین برای بازدید باید یک مجوز سافاری خریداری کنید، هرچند این تلاش ارزشش را دارد. تورهای سافاری روزی دو بار (صبح و بعد از ظهر) انجام می‌شوند و علاقه‌مندان می‌توانند برای رزرو مجوز به‌صورت آنلاین، به وب‌سایت MP Forest Department مراجعه کنند. هزینه‌ی خودروی سافاری و راهنما باید به‌صورت جداگانه قبل از شروع سافاری، در پارک پرداخت شود. بهترین زمان برای مشاهده‌ی ببرها، حدفاصل ماه مارس و مه (اسفند و اردیبهشت) است؛ زمانی که دمای هوا افزایش می‌یابد و این گربه‌های بزرگ برای خنک‌کردن خودشان به نزدیکی چاله‌های آب می‌آیند.

بازدیدکنندگانی که به این پارک می‌روند، برای اقامت می‌توانند از کلبه‌ها و تفرجگاه‌های پارک استفاده کنند که عمدتاً در منطقه‌ی تالا قرار دارند. بسیاری از این اقامتگاه‌ها، سافاری‌های خصوصی همراه با خودرو و راهنما نیز ارائه می‌کنند. خانه درختی Hideaway و هتل MPT White Tiger Forest Lodge جزو بهترین گزینه‌ها برای اقامت هستند.

منطقه حفاظت‌شده کانها، مادیا پرادش

منطقه‌ی حفاظت‌شده‌ی کانها که به آن پارک ملی کانها نیز گفته می‌شود، بیش از ۹۳۲ کیلومتر مربع مساحت دارد و شاید در میان ۶ منطقه‌ی حفاظت‌شده مادیا پرادش، شناخته‌شده‌ترین پارک باشد، چراکه در رمان کلاسیک «کتاب جنگل» اثر رودیارد کیپلینگ، از محیط و فضای این منطقه استفاده شده است. چشم‌انداز این منطقه ترکیبی از جنگل‌های دارای خزان و چمن‌زارهایی است که زیستگاه اکثر حیوانات وحشی موجود در کتاب جنگل هستند؛ از جمله ببرهای بنگال، پلنگ‌ها، خرس‌های تنبل، گرگ‌های هندی و شغال.

باراسینگا یا گوزن تالابی که در معرض خطر انقراض قرار دارد، نیز در این پارک ملی زندگی می‌کند؛ علاوه بر این، طیف گوناگونی از حیوانات، ۳۰۰ گونه از پرندگان و بیش از ۱۰۰۰ گونه از گیاهان گل‌دار نیز در این منطقه وجود دارد. برای تماشای حیات‌وحش منطقه‌ی حفاظت‌شده‌ی کانها، به‌خصوص گربه‌های بزرگ آن، سعی کنید بازدید خود را به ماه‌ مارس یا آوریل (اسفند یا فروردین) موکول کنید؛ زمانی که این حیوانات در اطراف چاله‌های آب باباتنگا تانک و یوندار تانک جمع می‌شوند. سافاری با جیپ امکان‌پذیر است و می‌توان آن را به‌صورت آنلاین رزرو کرد.

گردشگران باید بدانند که اقامتگاه‌های زیادی در این پارک مستقر است، از اقامتگاه‌های معمولی تا کلبه‌های لوکس. تفرجگاه زیست‌محیطی روستای کانها، از طرح‌های محلی گردشگری پایدار به شمار می‌رود که برنده‌ی جایزه نیز شده است.