موزه آتشفشان فرانسه، طرحی انتزاعی از آتشفشانهای خاموش
در میان آتشفشانهای خاموش منطقه «سنت اوله روش» (Saint Ours Les Roches) در کشور فرانسه مخروطی عظیم از زمین سر برآورده است. این مخروط که به شکلی انتزاعی، آتشفشان خاموشی را تداعی میکند، موزه ولکانیا (Vulcania Museum) نام دارد.
البته این تنها یک بخش از مجموعه نامتراکم «مرکز آتشفشان اروپا» با مساحتی معادل ۱۸۲۰۰ متر مربع است که ایده ساخت این موزه حاصل خلاقیت «لری ژیکارد استینن» در جهت زنده کردن تاریخچه آتشفشانها در جنوبغربی اروپا و افزایش آمار گردشگران منطقه بوده است.
وی طی مسابقهای طراحی موزهای همگون با زمینه در جهت آشنایی و مطالعه روی تاریخچه و موجودیت آتشفشانها را به رقابت گذاشت. هر چند که معمارانی به نامی چون «نورمن فاستر»، «ریچارد راجرز»، «آراتا ایسوزاکی» نیز در این مسابقه شرکت کرده بودند، اما در نهایت طرح «هانس هولاین» (Hans Hollein) معمار برجسته اتریشی که بارزترین ویژگی آن ایجاد رابطهای تنگاتنگ و استادانه میان زمینه و بنا بود، برگزیده شد. جالب است بدانید موزه آبگینه تهران نیز توسط این معمار برجسته طراحی داخلی شده است.
هر چند که بخش اعظمی از موزه آتشفشان (بیش از هفتاد درصد) در زیرزمین طراحی شده و حرکت بهسمت درون زمین از بهترین ایدههای هولاین در طراحی مجموعه بوده، اما آنچه بیش از هر چیز دیگر جلب توجه میکند، شاخصه اصلی بنا یعنی فرمی عمودی است که از دو مخروط ناتمام ساخته شده که با هم، همپوشانی داشته و بلندای آنها در بالاترین ارتفاع به ۲۸ متر میرسد.
این مخروط در ظاهر یادآور دهانه آتشفشانهای طبیعی بوده و در اصل بهعنوان یک بازتابنده، نور طبیعی را به طرف مرکز موزه در تراز پایین هدایت میکند.
نمای بیرونی این مخروط از سنگی تیره رنگ و آتشفشانی پوشانیده شده، ولی برخلاف نمای بیرونی، بخش درونی دارای بافتی درخشان و پرجنب و جوش بوده و از پانلهای استیل طلایی رنگی پوشیده شده که نور خورشید را بهشدت منعکس کرده و باعث متعادل شدن رنگ تیره سطوح خارجی میشود.
پلی که از میان این مخروط بیرون زده، لابی را به فضای نمایشگاههای دورهای متصل میکند. در مجاورت این مخروط حفره طبیعی عظیمی وجود دارد که بازدیدکنندگان از طریق سطح شیبدار مدوری که پیرامون آن قرار دارد، بهسمت پایین حرکت میکنند.
این رمپ (سطح شیبدار) مشرف به قطعاتی از گذارههای طبیعی است که از میلیونها سال پیش در این قسمت از سایت وجود داشتهاند و تا عمق ۲۰ متری یعنی مکانی که فضاهای نمایشگاهی و تالار کنفرانس قرار دارند، پایین میرود. در میانه رمپ نیز بالکنی تعبیه شده که امکان تماشای گدازهها را برای عموم ممکن میسازد.
همان طور که در پلانها موزه مشاهده میشود، ساختار فضایی مجموعه شعاعی بوده و بخشهای دیگر موزه نظیر نمایشگاهها، پارکینگ، قسمتهای اداری و آمفی تئاترها حول مرکز، یعنی حجم مخروطی شکل جانمایی شدهاند.
از این میان میتوان به سازه بزرگ گلخانهای با سقفی مرتفع و شیشهای اشاره کرد که در زمین فرو رفته و به معرفی گیاههای بومی این منطقه نظیر سرخسهای پیچان اختصاص یافته است.
این گلخانه نیز توسط پلکانی به فضاهای زیرین موزه دسترسی دارد. همچنین میتوان به دو سالن نمایش بزرگ در مجموعه اشاره کرد که در یکی از آنها فیلمی سهبعدی در خصوص تاریخچه آتشفشانها پخش میشود.
در نقاط اتصال پروژه با زمین از سنگهای آتشفشانی استفاده شده که این امر باعث برقراری پیوندی قوی میان معماری و زمینه شده، چنانچه مرز مشخصی بین ساختمانها و فضای سبزی که مجموعه را احاطه کرده است، وجود ندارد.