کاخ شناور جال محل، تحقق رویای حاکمی در هند

کاخ شناور جال محل در نزدیکی شهر جایپور در ایالت راجستان هند واقع شده است که مهاراجه‌های سابق جایپور این کاخ تابستانی را در میان دریاچه مان ساگار بنا کرده بودند. حاکم جایپور، با توجه به خاطراتی که از کودکی خود و از کاخ دریاچه‌ی اوایپور به یاد داشت از معماران جایپور خواست تا کاخی تابستانی برای او و همسرش روی دریاچه‌ی مان ساگار بسازند. حاصل تلاش چندین ساله‌ی معماران هندی، تحقق یک رویای بهشتی بر فراز این دریاچه‌ی آرام بود. این کاخ زیبا از سنگ‌ها و ماسه‌های قرمز رنگ ساخته شده است و روی ‌آب مکانی رویایی را در نظر مخاطبان ایجاد کرده است.

کاخ زیبای مرمرین جال محل یا «قصر آب» در آب‌های دریاچه مصنوعی شهر صورتی جایپور در ایالت راجستان در هند غوطه‌ور است. چیز زیادی در مورد تاریخ این کاخ شناخته نشده است به جز این حقیقت که توسط مهاراجه مدهو سینگ در قرن هجدهم به عنوان مکانی برای مهمانی‌های شکار اردک ساخته شده است. بعدها پسر مهاراجه با نام مدهوسینگ دوم با اضافه کردن یک حیاط، کاخ را بزرگ‌تر کرد. ولی به مدت دو قرن تا نوسازی اخیر در سال ۲۰۰۰ متروکه شد و مورد بی توجهی قرار گرفت.

کاخ شناور جال محل یک ساختمان کمیاب است، این دقیقا یک قصر نیست زیرا هیچ اتاق قابل سکونتی برای ماندن ندارد. فقط یک باغ تراس است که مهاراجه در زمان فراغت پیاده‌روی می‌کرده است. جال محل ترکیبی از سبک‌های متفاوت معماری مانند راجپوت و مغول است که در واقع در سراسر راجستان بسیار متداول است. معماری راجپوت عمدتا از معماری سنتی هندو الهام گرفته شده در حالی که معماری مغول به شدت تحت تاثیر معماری دوران پس از اسلام هند است.

شما مقداری از هر دو سبک را در جال محل مشاهده می‌کنید. راهروها و اتاق‌های بزرگ طبقه اول با نقاشی‌های بسیار زیبا تزئین شده‌اند. در تراس قصر یک باغ با راهروی طاقی وجود دارد. در هر گوشه‌ای از این کاخ برج‌های نیم هشت ضلعی با گنبدهای ظریف وجود دارد. در مرکز تراس یک پاویلیون مستطیل شکل به سبک بنگالی با نام «Chhatri» وجود دارد.

معماری کاخ شناور

معماری کاخ جال محل (کاخ شناور) دارای سبکی بسیار زیبا و خیره‌کننده است و به سبک معماری مغولی طراحی شده است که یکی از سبک‌های رایج و متداول در راجستان بوده است. عمارت از سنگ و ماسه قرمز رنگ ساخته شده است و تزییناتی که در بیشتر نقاط این کاخ دیده می‌شود به نقوش اسلیمی نزدیک‌تر است.

 این قصر در واقع پنج طبقه دارد اما تنها طبقه بالا از آب بیرون می‌ماند (چهار طبقه پایین‌تر  معمولا زیر آب قرار می‌گیرد به دلیل اینکه معمولا آب دریاچه  پر است) در روی بالکن عمارت، باغی با معابر قوسی شکل طراحی شده بود و در چهار گوشه عمارت برج‌هایی با گنبدهای ظریف نیمه هشت ضلعی تعبیه شده؛ همچنین گنبد موجود در میانه بالای سقف مربوط به سبک معماری بنگالی است.

نشت و نفوذ آب در طبقات زیرین کاخ بسیار به ندرت دیده می‌شوند و تنها در برخی نقاط کمی رطوبت در دیواره طبقات حس می‌شود. امروزه اثری از باغ و تراس قدیمی باقی نمانده ولی به تازگی تراسی جدید و یک باغ به مانند باغ روی بام کاخ آمر، در آن جایگزین شده است. با قایق‌ها می‌توان از زیر کاخ هم عبور کرد و لذت سفر به تاریخ را به نوعی به دست آورد.

باغ اصلی جال محل سال‌ها پیش از دست رفته است. طی سالیان گذشته دولت هند با انجام پروژه‌ای به نام جال ترنگ اقدام به بازسازی و مرمت جال محل کرد. در طی این بازسازی علاوه بر مرمت بخش‌های مختلف عمارت، یک بالکن و باغ جدید نیز برای آن طراحی و ساخته شد و سعی شد که تا حد امکان مشابه باغ اصلی جال محل باشد.

 درست در نقطه مقابل و رو به دریاچه مقبره‌ای ساخته شده از سنگ مرمر در میانه یک باغ به چشم می‌آید که ‌به وسیله پادشاه «جای سینگ دوم» بنا شده است. این بنا دارای ستون‌های مرتفع بسیار زیبا و حکاکی شده به ارتفاع ۲۰ متر از سطح زمین است که تاثیرگذاری آن را دو چندان می‌کند.

گردشگری در کاخ شناور جال محل

 برای رفتن به این کاخ زیبا باید از قایق سواری استفاده کرد این محل به طور دقیق در جایپور، دریاچه‌ی مانساگار قرار گرفته است و گردشگران زیادی هر ساله برای دیدن این کاخ روی آب سفر می‌کنند. این مکان حتی در فصل زمستان نیز دارای آب و هوایی معتدل و دلپذیر است. ماه‌های فروردین و اردیبهشت هم، زمان خوبی برای سفر کردن به این کاخ است اما  از اواخر بهار تا اوایل پاییز نیز در جایپور فصل باران نامیده می‌شود و زمان مناسبی برای بازدید از این کاخ باشکوه نیست. جال محل هر روز و از ساعت ۱۰ تا ۱۷ به روی بازدیدکنندگان باز است. بازدید از این بنا حداقل ۳ ساعت زمان می‌برد.

البته باغ اصلی این کاخ از بین رفته است و تنها بالکن‌ها و ساختمان اصلی باقی مانده است که آن نیز مورد بازسازی قرار گرفته است.

 قایق‌سازان قدیمی و سنتی هندوستان داری سبک خاصی برای ساخت قایق‌های چوبی به نام راجپوت بودند. قایقرانان، گردشگران را با قایق‌های چوبی منقوش با سبک آرام پارو زنی از ساحل به سمت کاخ می‌بردند. بازدید از این کاخ منحصربه‌فرد، قایق‌سواری روی دریاچه‌ی مان ساگار، آشنایی با تاریخ و معماری هندوستان، قدم زدن و تفرج در باغ جال محل را به همراه دارد.

می‌توانید، به تنهایی، به همراه دوستان یا به همراه خانواده از جال محل بازدید کنید. 

دریاچه مان ساگار

دریاچه در بخش شمالی شهر جایپور، مکانی در میان دو شهر باستانی امبر و جایپور (مرکز استان راجستان) واقع شده است. این دریاچه دارای مساحتی به اندازه ۳۰۰ هکتار است که از شمال، شرق و غرب به تپه‌های اراوالی و در جنوب به زمین‌های مسطح و غیر قابل سکنه‌ای منتهی می‌شود. قلعه‌ای به نام نهارگاره در تپه‌های اطراف موجود است (نهارگاه به معنی خانه ببرها است). این دریاچه مصنوعی در قرن ۱۶ میلادی با ساخت سدی در طول رودخانه «داربهوتی» به وجود آمده است. دریاچه‌ی مان ساگار با بیش از ۳۰۰ هکتار مساحت، زیستگاه بیش از ۱۵۰ گونه پرنده‌ی مهاجر و بومی است. از جمله: فلامینگو بزرگ، مرغابی شانه به سر، مرغابی کاکل‌دار بزرگ، مارش (نوعی مارماهی کوچک)، شاه ماهی، مرغ مگس‌خوار سینه قرمز، دم جنبانک خاکستری و غیره.

گیاهان موجود در منطقه عموما از نوع جنگل‌های گرمسیری و استوایی هستند که مساحت حدودی ۹ کیلومتر مربع را می‌پوشانند. همچنین جنگل محافظت شده‌ی کنار دریاچه شامل گونه‌های متفاوت حیات وحش از قبیل، آهوی کوهی، گربه وحشی جنگلی، کفتار راه‌راه، روباه هندی‌، روباه وحشی و پلنگ است.

مشکلات دریاچه مان ساگار

مکان دریاچه‌ی مان ساگار در طول قرن ۱۵ و پیش از آن یک آبگیر طبیعی (مرداب) بود. در سال ۱۵۹۶، زمانی که قحطی سختی در منطقه اتفاق افتاد، «حاکم آمر» تصمیم به ساخت سدی در منطقه به منظور مقابله با خشکسالی گرفت که سبب بروز مشکلات متعددی برای ساکنین شد. در ابتدا سد توسط خاک و سنگ کوارتز در قسمت شرقی دره و در میان دو تپه آمر و اماگاره ساخته شد. بعدها در قرن ۱۷ ساختار سد به سنگی تغییر یافت، در حال حاضر سد دارای ۳۰۰ متر طول و ۲۸/۵- ۳۴/۵ متر عرض است. این سد دارای سه دریچه برای تخلیه آب است که به منظور آبیاری زمین‌های کشاورزی در منطقه پایین سد استفاده می‌شود. با گذشت سال‌ها آبگیر پشت سد بزرگ و بزرگ‌تر شد و نام دریاچه‌ی مان ساگار به خود گرفت تا در قرن هجدهم به فرمان حاکم جایپور مکانی برای ساخت جال محل باشد.

این دریاچه به مدت چندین دهه آب مورد نیاز برای آشامیدن و آبیاری را برای ساکنان فراهم می‌کرد. همچنین محل زندگی گونه‌های زیادی از پرندگان نیز بود. اما در قرن اخیر این دریاچه محلی برای تخلیه زباله، فاضلاب و دیگر ضایعات صنعتی شده است. آب کثیف و بوی تعفن، بازدیدکنندگان را از این بنای تاریخی دور نگه داشته است. در سال ۲۰۰۴ یک کمپانی خصوصی اداره کل منطقه دریاچه را با هدف تبدیل آن به یک محل پر رفت‌وآمد و یک مقصد توریستی در دست گرفته است. در دهه گذشته این کمپانی مشغول پاکسازی دریاچه و بازگرداندن کاخ بوده و به نتایج مثبتی دست یافته است. کیفیت آب بهتر شده و پرندگان بازگشته‌اند. جال محل هنوز برای بازدید گردشگران باز نشده است اما می‌توانید از منظره کاخ با قایقرانی در دریاچه لذت ببرید.

اطلاعات لازم برای گردشکران

حمل و نقل

حمل و نقل عمومی

راه‌های معمول حمل و نقل در جایپور، تاکسی‌ها، موتورها، موتور سه‌چرخ‌ها، دوچرخه‌ها و کالسکه‌ها هستند. قیمت تاکسی در این شهر مناسب است. فقط قبل از کرایه کردن تاکسی یا کالسکه مسیر و مقدار کرایه را تعیین کنید. یکی از راحت‌ترین راه‌ها برای گشت و گذار در جایپور، کرایه کردن موتور است به شرطی که هنگام رانندگی بسیار احتیاط کنید. 

خودروی شخصی

رانندگی کردن در هندوستان یکی از آن کارهایی است که اغلب به دردسرش نمی‌ارزد؛ اما اگر قصد داشتید خودتان تا جال محل رانندگی کنید، کافی است در جهت شمال غرب و از طریق جاده‌ی امبر برانید، کمی بعد دریاچه‌ی مان ساگار و جال محل رویایی را خواهید دید.

هزینه‌های جانبی

هزینه‌ی ورود و بازدید از جال محل ۱۰۰ روپیه به ازای هر نفر است.

هتل و روستوران

در مجموعه‌ی جال محل رستوران‌ها و کافه‌های بسیار خوبی وجود دارد که با غذاها و نوشیدنی‌های مختلفی پذیرای گردشگران است. رستوران‌های پینکی سیتی، رینبو و شری شیام نیز در فاصله‌ی کمی از جال محل و در طول مسیر امبر قرار دارند.

در جایپور هتل‌های زیادی پذیرای مسافران و گردشگران هستند و شما می‌توانید به راحتی و با توجه به بودجه‌تان هتل مناسبی پیدا کنید. هتل‌های تریدند، لیک پالاس، ماهار هاولی، سنج و ملک محل، در نزدیکی جال محل و در ضلع غربی مسیر امبر واقع شده‌اند.

کشور پهناور هند که سرشار از جاذبه‌های گردشگری است همیشه مورد توجه گردشکران ایرانی بوده است،‌ بنابراین اگر به این شهر زیبا سفر کردید لذت دیدن کاخ شناور را از دست ندهید که بسیار جالب و دیدنی است.