نکات غواصی؛ راهنمای کاربردی برای ماجراجویی در اعماق دریا

فاطمه ساعدی
فاطمه ساعدی دوشنبه، ۱۰ دی ۱۴۰۳ ساعت ۱۴:۰۶
نکات غواصی؛ راهنمای کاربردی برای ماجراجویی در اعماق دریا

نکات غواصی در موسسه‌های آموزشی شامل مباحث تئوری مثل آشنایی با تجهیزات و قوانین غواصی و دریا و مهارت‌های عملی می‌شود.

غواصی دریچه‌ای رو به دنیای شگفت‌انگیز زیر آب است؛ به همین خاطر، بسیاری از افراد علاقه‌مند هستند که غواصی را تجربه کنند. برای اینکه بتوانید بدون خطر دنیای دریاها و اقیانوس‌ها را کشف کنید، باید نکات غواصی را تحت نظر سازمان‌های معتبر و مربی‌های حرفه‌ای فرا بگیرید و از سلامت جسمی و روحی برخوردار باشید. در دوره‌های آموزشی علاوه بر مباحث تئوری، مهارت‌های عملی نیز آموزش داده می‌شوند. نکته مهم در غواصی این است که افراد همواره مطابق با میزان مهارت و توانایی خود در غواصی، زیر آب بروند.

 با نکات غواصی آشنا شویم:

گذراندن دوره‌های آموزشی

مهم ترین نکته در غواصی، فراگیری آموزش‌ اصولی و صحیح  است. آموزش نادرست می‌تواند خطرات جدی مثل بیماری‌های تنفسی و برداشت فشار را در پی داشته باشد. به همین خاطر علاقه‌مندان به غواصی باید حتما دوره‌های غواصی را در سازمان‌های معتبر سپری کنند. لازم است که این سازما‌ن‌ها در کارنامه خود مجوزهای بین‌المللی و ملی داشته باشند و مربی‌های با تجربه و حرفه‌ای را به کار بگیرند. برخی از ویژگی‌های مربی متخصص عبارت‌اند از آشنایی با دانش تئوری غواصی، قوانین حقوقی مربوط به غواصی و دریا، تجهیزات غواصی و زبان انگلیسی، برخورداری از گواهینامه‌های بین‌المللی، سلامت روحی و جسمی و فن بیان قوی.

آموزش غواصی. منبع: وب سایت hamanasi.com؛ عکاس: نامشخص

منبع عکس: وب‌سایت hamanasi.com؛ عکاس: نامشخص

دوره‌های آموزش غواصی در سازمان‌های مختلف معمولا شامل دانش تئوری، مهارت‌های عملی و نکات ایمنی در غواصی می‌شود. یکی از معروف‌ترین دوره‌های‌غواصی، دوره آب‌های آزاد «پدی» (PADI) است. قبل از ثبت نام در دوره‌ها، حتما نظرات سایر غواص‌ها را در مورد سازمان مورد نظر بخوانید و قیمت دوره‌ها را با یکدیگر مقایسه کنید. توجه داشته باشید که گاهی اوقات ارزان بودن دوره‌ها به معنی کیفیت پایین آموزش و تجهیزات سازمان است.

انواع غواصی شامل غواصی آزاد، اسکوبا، تغذیه از سطح و اشباع می‌شود

جهت ثبت نام در دوره‌ها باید بدانید غواصی انواع مختلفی دارد که آن‌ها عبارت‌اند از غواصی آزاد، غواصی اسکوبا، غواصی با تغذیه از سطح و غواصی اشباع. در غواصی آزاد فرد بدون دستگاه زیر آب می‌رود و دقایقی تنها با اکسیژن موجود در ریه‌های خود، غواصی می‌کند. در غواصی اسکوبا غواص دستگاهی مملو از گاز تنفسی را به‌همراه دارد و به کمک آن نفس می‌کشد. غواصی با تغذیه از سطح به‌نوعی از غواصی می‌گویند که غواص اکسیژن مورد نظر خود را از طریق شلنگی به نام بند ناف تامین می‌کند. این شلنگ معمولا به کشتی‌هایی در سطح آب یا اتاقک‌هایی زیر آب متصل است. غواصی اشباع نیز در انجام کارهای صنعتی مثل ساخت‌وساز در زیر آب کاربرد دارد.

شرایط سنی برای غواصی

افراد بزرگسال به شرط سلامت جسمانی، می‌توانند تا سن ۸۰ سالگی به انجام فعالیت مهیج غواصی بپردازند. در مورد سن کودکان نیز هر کشور و سازمانی قوانین مربوط به خود را دارد. برای مثال در آمریکا سن مجاز برای غواصی ۱۴ سالگی و در استرالیا ۱۵ سالگی است. از نظر سازمان PADI کودکان هشت ساله می‌توانند در استخر غواصی کنند. در ایران نیز موسسه‌ها کودکان را در سنین مختلف مثل ۱۰ و ۱۴ سال، برای ثبت نام پذیرش می‌کنند. بااین‌وجود، پزشکان متخصص معتقد هستند که افراد برای غواصی باید حداقل ۱۶ سال سن داشته باشند.

غواصی کودکان. منبع: وب سایت diveiac.com؛ عکاس: نامشخص

منبع عکس: وب‌سایت diveiac.com؛ عکاس: نامشخص

بررسی سلامت جسمی و روحی

برای شروع غواصی، نزد پزشک بروید و از سلامت جسمی و روحی خود مطمئن شوید. در واقع با بررسی پزشک، متوجه خواهید شد که بدن و ذهن شما توانایی غواصی را دارد یا خیر. معمولا پزشک برای بررسی سلامت جسمی، آزمایش‌های قلبی، تنفسی و فشار خون تجویز می‌کند. درصورتی که برای غواصی استرس دارید، از روانشناس یا روانپزشک و مربی خود کمک بگیرید.

مشاهده موجودات زیر آب در غواصی. منبع: وب سایت wallpapers.com؛ عکاس: نامشخص

منبع عکس: وب‌سایت wallpapers.com؛ عکاس: نامشخص

برای اینکه قدرت بدنی خوبی جهت غواصی داشته باشید، ورزش را در برنامه روزانه خود بگنجانید. توصیه می‌شود که حداقل ۶ هفته قبل از انجام غواصی، شدت و میزان سختی تمرینات خود را کم‌کم افزایش دهید.

برنامه‌ریزی برای غواصی

غواصی نوعی سفر است و به همین خاطر به برنامه‌ریزی نیاز دارد؛ به‌عنوان مثال قبل از انجام غواصی باید میزان هوای مورد نیاز، مقصد مورد نظر در آب، مدت زمان غواصی و مسیر غواصی را مشخص کنید. توصیه می‌شود در مناطقی به غواصی بپردازید که صیادان، کشتی‌ها و قایق‌ها در آن‌ها رفت‌ و آمد ندارند. همچنین قبل از غواصی باید عواملی مثل دمای آب، جریان دریایی، وضعیت جزر و مد و آب‌وهوا را مورد بررسی قرار دهید. در نهایت فرایند غواصی را دقیقا طبق برنامه‌ریزی پیش ببرید تا از بروز خطر جلوگیری کنید.

تماشای دنیای زیرآب در غواصی. منبع: وب سایت sundive.com؛ عکاس: نامشخص

منبع عکس: وب‌سایت sundive.com؛ عکاس: نامشخص

وارسی تجهیزات

قبل از انجام غواصی، مطمئن شوید که تجهیزات شما سالم و با کیفیت هستند. در واقع تجهیزات نقش بسیاری مهمی در سلامت شما در حین غواصی دارند و کوچک‌ترین نقص در آن‌ها، می‌تواند خطرات بزرگی در پی داشته باشد. سلامت تجهیزات غواصی مثل سیلندر، رگلاتور، فین‌ها، ماسک و... باید سه بار بررسی شود. دفعه اول غواص، مرتبه دوم همراه غواص و در نهایت مدرس یا کمک مدرس باید سلامت تجهیزات را چک کند.

بررسی سالم بودن تجهیزات غواصی. منبع: وب سایت social-diving.com؛ عکاس: نامشخص

منبع عکس: وب‌سایت social-diving.com؛ عکاس: نامشخص

آگاهی از میزان توانایی

برای غواصی بی‌گدار به آب نزنید! در واقع ابتدا شرایط جسمی و روحی، مهارت عملی و دانش خود را بسنجید و طبق همان شرایط اقدام به غواصی کنید؛ به‌عنوان مثال اگر تازه‌کار هستید، به نقاط عمیق نروید و در آب‌وهوای نامساعد غواصی نکنید یا اگر بعد از مدت‌ها غواصی را شروع کرده‌اید، در شرایط آسان و عمق کم به غواصی بپردازید. نکته مهم در غواصی آگاهی از میزان توانایی‌های خود است.

غواصی برای تماشای گیاهان دریایی. منبع: وب سایت padi.com؛ عکاس: نامشخص

منبع عکس: وب‌سایت padi.com؛ عکاس: نامشخص

حبس نکردن نفس

متخصصان غواصی توصیه می‌کنند که افراد در حین غواصی اسکوبا، نفس خود را حبس نکنند. حبس نفس زیر آب، باعث افزایش حجم ریه می‌شود. این موضوع نیز می‌تواند مشکلاتی مثل درد قفسه سینه، آمبولی شریانی، پارگی دیواره داخلی ریه و بی‌خوابی را در پی داشته باشد.

تمرین غواصی کودکان در استخر. منبع: وب سایت aquaventures.com.au؛ عکاس: نامشخص

منبع عکس: وب‌سایت aquaventures.com.au؛ عکاس: نامشخص

رعایت نکات ایمنی

در حین غواصی نکات ایمنی مثل «شناوری خنثی» (Buoyancy Control)، وضعیت فشار روی گوش و میزان اکسیژن باید مورد بررسی قرار بگیرند. در واقع فرد باید به شناوری خنثی دست یابد. منظور از شناوری خنثی این است که فرد بتواند در آب تعادل داشته باشد و به‌صورت غیرارادی در آب بالا و پایین نرود. برای شناوری خنثی معمولا غواص‌ها از وزنه‌های قابل تنظیم و جلیقه‌های شناوری بهره می‌گیرند. همچنین درصورت عدم توجه وضعیت فشار روی گوش، خطراتی مثل درد، گرفتگی یا آسیب دیدگی گوش میانی، غواص را تهدید خواهند کرد.

دوره های آموزشی غواصی. منبع: وب سایت adrenalinsnorkeldive.rezdy.com؛ عکاس: نامشخص

منبع عکس: وب‌سایت adrenalinsnorkeldive.rezdy.com؛ عکاس: نامشخص

غواصی همراه با گروه

توصیه می‌شود که افراد گروهی غواصی کنند. وقتی با گروه همراه هستید، امنیت بیشتری دارید و درصورت بروز شرایط اضطراری دیگران به کمک شما خواهند آمد. بهتر است قبل از صعود علائم خاصی را بین خود مشخص کنید تا از طریق آن‌ها متوجه وضعیت دوستان خود شوید. غواصی گروهی علاوه بر تامین امنیت، لذت غواصی را نیز دو چندان می‌کند. اگر در حین غواصی به هر دلیلی دوستان خود را گم کردید، سریع به سطح آب برگردید.

غواصی همراه با گروه. منبع: وب سایت disneyworld.disney.go.com؛ عکاس: نامشخص

منبع عکس: وب‌سایت disneyworld.disney.go.com؛ عکاس: نامشخص

هیدراته ماندن بدن

غواصی می‌تواند منجربه کم آبی بدن شود. کم آبی نیز مشکلاتی مثل خستگی، گرفتگی عضلات و در نتیجه اختلال در فرایند غواصی را در پی خواهد داشت. همچنین گاهی اوقات کم‌آبی باعث بروز بیماری رفع فشار می‌شود. به همین خاطر غواص‌ها باید قبل و بعد از غواصی به میزان کافی آب بنوشند؛ اما نوشیدن کافئین و الکل قبل از غواصی ممنوع است. در واقع این نوشیدنی‌ها ادرار را افزایش می‌دهند و بدن را کم آب می‌کنند.

نوشیدن آب قبل و بعد از غواصی. منبع: وب سایت yucatandivecrew.com؛ عکاس: نامشخص

منبع عکس: وب‌سایت yucatandivecrew.com؛ عکاس: نامشخص

متعادل بودن سرعت نزول و صعود

سرعت صعود (بازگشت به سطح آب) و نزول (رفتن به زیر آب) باید کنترل شده باشد و غواص نباید با سرعتی بیش از حد مجاز، به سطح آب برگردد یا به اعماق آب برود؛ چراکه این کار باعث بروز عارضه‌های جسمی می‌شود. به گفته متخصصان، سرعت نزول باید حداکثر ۲۰ متر در دقیقه باشد. سرعت صعود غواص نیز نباید بیش از ۱۸ متر در دقیقه باشد. معمولا غواص‌ها برای بررسی سرعت صعود از کامپیوتر غواصی بهره می‌گیرند. اگر کامپیوتر غواصی ندارید باید از دیمند خود کمک بگیرید و سرعت کوچک‌ترین حباب خارج شده از دیمند را مبنای خود قرار دهید. در واقع سرعت صعود شما باید نسبت به سرعت کوچک‌ترین حباب خارج شده از دیمند، کمتر باشد.

آماده شدن برای نزول در غواصی. منبع: وب سایت getmyboat.com؛ عکاس: نامشخص

منبع عکس: وب‌سایت getmyboat.com؛ عکاس: نامشخص

ایستگاه برداشت فشار

در حین غواصی نیتروژن به بدن ورود پیدا می‌کند. درصورتی‌که غواص صعود پرسرعتی داشته باشد، نیتروژن‌ها در بافت بدن حباب ایجاد می‌کنند و باعث بروز مشکلات پوستی، تنفسی و درد مفاصل می‌شوند. از‌این‌رو غواص باید در زمان صعود توقفی کوتاه در حدود سه تا پنج دقیقه در عمق ۴٫۵ متری یا کمتر، داشته باشد. غواصی در عمق زیادتر و مدت زمان طولانی‌تر، نیازمند توقف بیشتری است. به‌صورت کلی مدت زمان توقف با توجه به عمق آب و مدت زمان غواصی تعیین می‌شود. با این توقف کوتاه در هنگام صعود، نیتروژن‌ها به‌آرامی از  بدن خارج می‌شوند. به این توقف، ایستگاه برداشت فشار یا «سیفتی استاپ» (Safety Stop) می‌گویند.

توقف در آب در حین صعود. منبع: وب سایت scuba.com؛ عکاس: نامشخص

منبع عکس: وب‌سایت scuba.com؛ عکاس: نامشخص

موانع غواصی

جهت حفظ سلامت خود باید در برخی از شرایط از غواصی اجتناب کنید؛ این شرایط عبارت‌اند از خستگی، بروز عارضه در گوش، حلق، بینی و سینوس‌ها، درد مفاصل یا دندان، احساس سوزش یا خارش در پوست، سوزن سوزن شدن بدن، خارش گلو، سرفه و ابتلا به بیماری‌های عفونی و مسری. توصیه می‌شود از غواصی در شب و آب‌و‌هوای طوفانی نیز بپرهیزید. همچنین درصورتی که غذای زیادی خورده‌اید یا کمتر از ۱۲ ساعت به پرواز شما مانده است، غواصی نکنید. از دیگر مواردی که مانع غواصی می‌شوند می‌توان به نداشتن بیمه و همراه، نقص در تجهیزات و آگاهی نداشتن از محل غواصی اشاره کرد.

غواصی در میان ماهی ها. منبع: وب سایت wallpapers.com؛ عکاس: نامشخص

منبع عکس: وب‌سایت wallpapers.com؛ عکاس: نامشخص

بهترین مکان برای غواصی

از بهترین مناطق غواصی در دنیا می‌توان به خلیج «بایرون» (Byron) در «نیو ساوت ولز» (New South Wales)، «دهب» (Dahab) در مصر و شهر ساحلی «پورت ویلا» (Port Vila) در «جمهوری وانواتو» (Vanuatu) اشاره کرد. در ایران نیز بهترین مکان‌ها برای غواصی جزیره کیش، جزیره قشم و بندر چابهار هستند:

  • کیش: سایت غواصی کلبه هور،  سایت غواصی کشتی یونانی، سایت غواصی ساترن کرک، سایت غواصی سمبارون، سایت غواصی بیگ کورال
  • قشم: سایت غواصی جزیره ناز،‌ سایت غواصی باغ مرجانی، سایت غواصی زیتون، سایت غواصی کشتی سوخته لارک، سایت غواصی دره ستاره‌ها
  • چابهار: سایت غواصی کلبه چابهار، سایت غواصی کاهری، سایت غواصی انبار نفت، سایت غواصی علوم دریایی

غواصی در کیش. منبع: وب سایت tourism.kish.ir؛ عکاس: نامشخص

منبع عکس: وب‌سایت tourism.kish.ir؛ عکاس: نامشخص

مدیریت بحران در غواصی

توصیه می‌شود غواص‌ها دوره‌های مربوط به «سی‌پی‌آر» (CPR) و کمک‌های اولیه مخصوص غواصان را سپری کنند تا در شرایط بحرانی بتوانند هم‌گروهی خود را نجات دهند؛ البته اگر غواصی دچار صدمه شد، در وهله اول باید با اورژانس تماس گرفته شود.

شرایط بحرانی در غواصی. منبع: وب سایت dan.org؛ عکاس: نامشخص

منبع عکس: وب‌سایت dan.org؛ عکاس: نامشخص

درصورت بروز حادثه، پس از تماس با اورژانس، با رعایت احتیاط فرد آسیب دیده را از آب بیرون بیاورید و روی او پتو بگذارید تا گرم شود. با حفظ خون‌سردی به‌آرامی به بدن غواص ضربه بزنید و با او صحبت کنید؛ اگر واکنشی نشان نداد، نوبت به بررسی تنفس و نبض وی می‌رسد. برای بررسی نفس به بالا و پایین شدن قفسه سینه فرد توجه کنید. جهت وارسی نبض نیز دو انگشت خود را روی گردن شخص قرار دهید. اگر غواص نفس نمی‌کشید و نبض نداشت، باید عملیات احیای قلبی ریوی را شروع کنید؛ این کار را درصورتی انجام دهید که مهارت کافی داشته باشید. همچنین به فرد اکسیژن برسانید. فرایند احیا و اکسیژن‌رسانی را تا زمان رسیدن پرسنل فوریت‌های پزشکی ادامه دهید.

اکسیژن رسانی به غواص آسیب دیده. منبع: وب سایت dansa.org؛ عکاس: نامشخص

منبع عکس: وب‌سایت dansa.org؛ عکاس: نامشخص

 آیا شما تاکنون غواصی را به‌صورت تفریحی یا حرفه‌ای، تجربه کرده‌اید؟ خوشحال می‌شویم نظرها و تجربه‌های خود را با ما و همراهان کجارو به اشتراک بگذارید.

منبع عکس کاور: ویکی‌مدیا؛ عکاس: Buena Ventura

پرسش‌های متداول

شرایط سنی برای غواصی چگونه است؟

افراد بزرگسال به شرط سلامت جسمانی، می‌توانند تا سن ۸۰ سالگی به غواصی بپردازند. در مورد سن کودکان نیز هر کشور و سازمانی قوانین مربوط به خود را دارد. در ایران موسسه‌ها کودکان را در سنین مختلف مثل ۱۰ و ۱۴ سال، برای ثبت نام پذیرش می‌کنند. 

ایستگاه برداشت فشار چیست؟

غواص باید در زمان صعود توقفی کوتاه در حدود سه تا پنج دقیقه در عمق ۴٫۵ متری یا کمتر، داشته باشد. با این توقف کوتاه در هنگام صعود، نیتروژن‌ها به‌آرامی از بدن خارج می‌شوند. به این توقف، ایستگاه برداشت فشار می‌گویند.

مطالب مرتبط:

دیدگاه