دریای بی‌ساحل؛ شگفتی پنهان اقیانوس اطلس را بشناسید!
اقیانوس اطلس رازی را در خود پنهان کرده است؛ پهنه‌ای آرام از آب که با جریان‌های دریایی پرسرعت احاطه شده است و در حدود ۹۵۰ کیلومتری شرق فلوریدا قرار دارد؛ اما هرگز با خشکی تماس پیدا نمی‌کند. این پهنه به دریای «سارگاسو» (Sargasso) معروف است. دریانوردان سطح دریا را پوشیده از جلبک قهوه‌ای یا طلایی‌رنگی به نام «سارگاسوم» (Sargassum) توصیف می‌کنند که روی آب شناورند و با موج‌های ملایم جابه‌جا می‌شوند. میان این جلبک‌ها، زندگی میگوها، ماهی‌ها، خرچنگ‌های سفید چینی و حتی بچه لاک‌پشت‌های سرخ‌گوش در جریان است. به‌واسطه این حیات دریایی، دانشمندان توده‌های شناور دریای سارگاسو را با پهنای ۱۲۸۰ کیلومتر، «جزایر زیستگاهی» می‌نامند. در ادامه با این دریای شگفت‌انگیز و بی‌ساحل بیشتر آشنا خواهیم شد. (Earth)
دریای سارگاسو، موتور اقلیمی منحصربه‌فرد
مشاهدات طولانی‌مدت نشان می‌دهد که آرامش سطحی دریای سارگاسو، فعالیت‌های پنهانی بزرگی را در خود دارد. در تابستان، دمای سطح آب به حدود ۲۸ تا ۳۰ درجه سانتی‌گراد می‌رسد و در زمستان تا ۱۸ تا ۲۰ درجه سانتی‌گراد کاهش می‌یابد. این تغییرات فصلی باعث جابه‌جایی آب می‌شود؛ آب گرم و شور به سمت شمال رانده می‌شود و آب خنک‌تر به سمت جنوب بازمی‌گردد؛ چرخه‌ای که الگوهای آب‌وهوایی دو سوی اقیانوس اطلس را پایدار می‌کند. همچنین این آب‌ها دی‌اکسید کربن هوا را جذب کرده و در پوسته پلانکتون‌ها ذخیره می‌کنند که در نهایت به کف اقیانوس فرو می‌ریزد.
«نیکلاس بیتس» (Nicholas Bates)، اقیانوس‌شناس شیمیایی در موسسه علوم اقیانوسی برمودا، پس از دو سال نمونه‌برداری و کشف میزان جذب گرما توسط دریای سارگاسو، هشدار داد:
اقیانوس اکنون گرم‌ترین حالت خود را در میلیون‌ها سال گذشته تجربه می‌کند و این روند می‌تواند تعیین کند که کجا باران ببارد و کجا نه!
تهدیدهای انسانی دریای سارگاسو
«ژول ورن» (Jules Verne)، نویسنده مشهور فرانسوی، دریای سارگاسو را دریاچه‌ای کامل در قلب اقیانوس اطلس نامید؛ اما امروز این دریاچه زباله‌های چهار جریان بزرگ دریایی در کره‌زمین را که شامل جریان شمال اطلس، جریان قناری، جریان استوایی شمالی و جریان آنتیل می‌شود، در خود جمع می‌کند. دریای سارگاسو مانند چاهی عظیم، کیسه‌های پلاستیکی، درپوش بطری‌ها و ابزارهای صید رهاشده را با جریانی چرخان به سمت خود می‌کشد. برآوردها نشان می‌دهد در هر کیلومتر مربع، حدود ۲۰۰,۰۰۰ قطعه زباله پراکنده است که صدها کیلومتر امتداد دارد.
رصد تغییرات دریای سارگاسو در طول دهه‌ها
پژوهشگران از سال ۱۹۵۴ میلادی در نزدیکی برمودا، میزان دما، شوری، اکسیژن محلول و pH آب دریای سارگاسو را به‌صورت ماهانه ثبت کرده‌اند.براساس اندازه‌گیری ابزارها، آب دریا در زمستان کمی شورتر از تابستان است؛ این موضوع به دلیل وزش بادهای خشک است که رطوبت را از سطح آب می‌گیرند، در حالی که بارش باران در ماه‌های ژوئن و ژوئیه، شوری آب را کاهش می‌دهد.
از دهه ۱۹۸۰ میلادی، میانگین دما حدود یک درجه سانتی‌گراد افزایش یافته است؛ عددی کوچک که اثری بزرگ دارد. آب گرم‌تر مانع اختلاط عمودی می‌شود و اکسیژن و مواد مغذی لایه‌های عمیق را کاهش می‌دهد؛ در نتیجه رشد پلانکتون‌ها کمتر می‌شود.
نبرد دریای سارگاسو با گرمایش زمین
«کمیسیون دریای سارگاسو» (The Sargasso Sea Commission)، نهادی بین‌دولتی است که در سال ۲۰۱۴ تشکیل شد. این نهاد منطقه سارگاسو را «پناهگاه تنوع زیستی» می‌نامد و از کشورها می‌خواهد مسیر کشتی‌ها را طوری تنظیم کنند که از توده‌های متراکم جلبک فاصله بگیرند.
تعیین وضعیت منطقه حفاظت‌شده دریایی کار دشواری است؛ چون هیچ کشوری مالک این دریا نیست و اجرای قوانین در آب‌های آزاد هزینه‌بر است؛ با این حال، فعالان محیط زیست تاکید می‌کنند که اقداماتی ساده مانند جابه‌جایی مسیر نفتکش‌ها به‌اندازه ۸۰ کیلومتر یا ممنوعیت صید با قلاب‌های بلند در فصل اوج حضور لاک‌پشت‌ها، می‌تواند زیستگاه حیاتی سارگاسو را حفظ کند.
سیاست‌گذاری‌ها آهسته پیش می‌رود و تغییرات اقلیمی سریع رخ می‌دهند. به‌واسطه توفان‌های قدرتمند و تابستان‌های گرم‌تر، رشد جلبک سارگاسوم در کارائیب آن‌قدر زیاد شده است که هتل‌ها مجبورند با بولدوزر سواحل را پاک کنند. توده‌های اضافی در آب فرو می‌روند، پوسیده می‌شوند و گازهای گلخانه‌ای آزاد می‌کنند و به‌جای جذب کربن، خود به منبع تولید آن بدل می‌شوند.
اهمیت حفاظت از دریای سارگاسو
اگر دریای سارگاسو را از دست بدهیم، زادگاه آبزیان از «نیوفاندلند» (Newfoundland) تا خلیج مکزیک، به خطر می‌افتد؛ همچنین نهنگ‌های گوژپشت ممکن است در بهار به دریایی برسند که خالی از غذا است. مسیر توفان‌ها بر فراز اروپا ممکن است تغییر کند و اقیانوس اطلس، گرمای بیشتری از سیاره را ذخیره کند و بروز پدیده‌های جوی و جغرافیایی خطرناکی را تسریع کند که هنوز به‌خوبی نمی‌شناسیم.
دولت‌ها اکنون در حال بررسی معاهده‌ای برای محدود کردن ورود پلاستیک به دریا و گسترش مناطق ممنوعه صید در مسیرهای مهاجرتی مهم برای حیوانات و پرندگان آبزی هستند. شرکت‌های کشتیرانی نیز در حال آزمایش موتورهای کم‌صدا و تجهیزات تجزیه‌پذیرند. هیچ‌یک از این اقدامات به‌تنهایی دریای سارگاسو را نجات نمی‌دهد؛ اما در کنار هم می‌تواند این جنگل شناور را آن‌قدر حفظ کند که کره‌زمین و اقیانوس‌های آن، فرصت بازگشت به شرایط خنک‌تر را داشته باشند.
دریایی که در نقشه شاید لکه‌ای خالی به نظر برسد، قاره‌ها را به هم پیوند می‌دهد، به موجوداتی در نیمه دیگر جهان غذا می‌رساند و گزارشی زنده از تغییرات سیاره ارائه می‌کند. آب‌های آرام سارگاسو، آهسته سخن می‌گویند؛ اما پیامشان روشن است:
آرامش دریا را حفظ کنید؛ وگرنه آماده توفانی باشید که در پی آن می‌آید.
شما نیز اگر دغدغه‌مند بحران‌های زیست‌محیطی و گرمایش زمین هستید، نظر و دانسته‌های خود را با ما و سایر کاربران کجارو به اشتراک بگذارید.
منبع عکس کاور: earth.com | عکاس: نامشخص
