از شهرهای شناور تا هتل‌های صخره‌ای؛ پروژه‌‌هایی که عربستان را متحول می‌کنند
چشم‌انداز ۲۰۳۰ عربستان سعودی نمایانگر موجی از ابرپروژه‌های بلندپروازانه است که شیوه همزیستی معماری، زیرساخت و هویت فرهنگی را دگرگون می‌کنند. این پروژه‌ها در سراسر کشور، نحوه تعامل مردم با فضا را تغییر می‌دهند و از شهرهایی با هوش مصنوعی گرفته تا سواحل الهام‌گرفته از میراث تاریخی را در بر می‌گیرند. تمام این پروژه‌های پیشگام، با تلفیق فرهنگ و نوآوری، مرزهای معماری را گسترش می‌دهند و آینده عربستان را بازتعریف می‌کنند. در ادامه با تعدادی از ابرپروژه‌های عربستان سعودی آشنا خواهیم شد (Parametric Architecture).
۱. سنداله
پروژه «سنداله» (Sindalah) در سال ۲۰۲۲ به ابتکار ولیعهد عربستان «محمد بن سلمان» معرفی شد؛ جزیره‌ای لوکس در منطقه «نئوم» (NEOM) که با بهره‌گیری از طبیعت بکر، فناوری پیشرفته و طراحی پایدار، تجربه‌ای متفاوت از گردشگری فوق‌لوکس را فراهم می‌کند. اقامت در قایق‌های تفریحی خصوصی و رستوران‌های لوکس، تنها بخشی از امکانات این پروژه هستند.
استفاده از فناوری‌های نوین معماری، گردشگری ساحلی را به سطحی تازه ارتقا می‌دهد و هم‌زمان به حفظ زیست‌بوم غنی دریای سرخ کمک می‌کند. در راستای اهداف چشم‌انداز ۲۰۳۰، سنداله شامل مجموعه‌ای از هتل‌های لوکس، اسکله، مناطق ساحلی و رستوران‌های متنوع خواهد بود.
۲. العلا
پروژه «العلا» (AlUla)، میراث تاریخی این واحه باستانی را به بازدیدکنندگان بین‌المللی معرفی می‌کند. این شهر که در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده، همچنان تا حد زیادی دست‌نخورده باقی مانده است. هدف پروژه، حفظ میراث کهن در کنار اجرای راهکارهای پایدار است.
معماران با ترکیب فناوری‌های نو، سلامت، باستان‌شناسی و طبیعت، تجربه‌ای ماندگار برای بازدیدکنندگان خلق می‌کنند. «ژان نوول» (Jean Nouvel)، معمار سرشناس فرانسوی، طرح ساخت هتلی زیرزمینی در دل صخره‌های العلا را نیز معرفی کرده است. همچنین برای جذب گردشگر بیشتر و ارتقای سطح زندگی ساکنان، سرمایه‌گذاری‌های هنگفتی برای توسعه زمین‌های اطراف، ساخت اقامتگاه‌های لوکس، موزه‌ها و موسسه‌های فرهنگی صورت گرفته است.
۳. روشن
«روشن» (ROSHN) که توسط صندوق سرمایه‌گذاری عمومی (PIF) عربستان آغاز شده، با هدف ساخت شهرهای هوشمند و تامین واحدهای مسکونی باکیفیت طراحی شده است. طراحی این پروژه بر سه اصل پایداری، برنامه‌ریزی شهری کارآمد و معماری مدرن استوار است تا کیفیت زندگی را ارتقا دهد.
در کنار مسکن، پروژه روشن بر توسعه زیرساخت‌های سبز، بیمارستان، مدرسه و مراکز لجستیکی نیز تمرکز دارد تا محیطی کامل برای زندگی فراهم شود. این پروژه همچنین به‌دنبال رشد اقتصادی از طریق اشتغال‌زایی و تقویت بخش خصوصی است. از دیگر بخش‌های مهم این طرح می‌توان به سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های ورزشی از جمله ساخت ورزشگاه روشن در ریاض و ورزشگاه آرامکو در الخبر اشاره کرد؛ دو مجموعه‌ای که میزبان رویدادهای جام جهانی فوتبال ۲۰۳۴ خواهند بود.
۴. صخره صحرا
پروژه «صخره صحرا» (Desert Rock) که به طراحی «استودیوی معماری اوپنهایم» (Oppenheim Architecture) اجرا شده است، رویکرد متفاوتی نسبت به مفهوم اقامتگاه‌های مدرن دارد. به‌جای ساختارهای پیچیده و متداول، این طرح با الهام از معماری صخره‌ای باستانی، بناهایی شاخص را در دل طبیعت ادغام می‌کند و نمونه‌ای از توسعه پایدار را به نمایش می‌گذارد.
در پروژه صخره صحرا، مجموعه‌ای از ویلاها و اتاق‌های هتل در دل سنگ‌ها تراشیده شده‌اند تا بازدیدکنندگان ضمن بهره‌بردن از چشم‌انداز طبیعی، در حفظ محیط‌زیست نیز مشارکت داشته باشند. سیستم‌های ذخیره و توزیع آب در سرتاسر پروژه نصب می‌شوند و مواد حفاری‌شده دوباره در زیرساخت پروژه به‌کار می‌روند؛ راهکاری که با اصول طراحی چرخه‌ای مطابقت دارد.
۵. الدرعیه
«الدرعیه» (Diriyah)، در نزدیکی ریاض، تجربه‌ای ۶۰۰ ساله از فرهنگ بومی را به گردشگران ارائه می‌دهد. طراحان این پروژه با تلفیق معماری سنتی نجدی (منطقه‌ای در عربستان) و مفاهیم مدرن شهرسازی، تلاش کرده‌اند محیطی پویا و قابل زیست ایجاد کنند.
طراحی پروژه الدرعیه به‌گونه‌ای است که بر پیاده‌محوری تاکید دارد و با تمرکز بر پایداری و بهره‌وری انرژی، شهری انسان‌محور می‌سازد. الدرعیه طیف گسترده‌ای از فعالیت‌ها مانند خرید، کار و تعامل فرهنگی را برای بازدیدکنندگان فراهم می‌کند و یکی از شاخص‌ترین پروژه‌های افق ۲۰۳۰ به‌شمار می‌رود.
۶. اوکساگون
«اوکساگون» (Oxagon)، بزرگ‌ترین مجموعه صنعتی شناور جهان به‌حساب می‌آید که طراحی آن توسط شرکتی دانمارکی انجام شده است. این بندر صنعتی که به شکل هشت‌ضلعی ساخته می‌شود، در جنوب کانال سوئز و در عمق دریای سرخ قرار دارد.
موقعیت استراتژیک اوکساگون در مسیر ۱۳ درصد از تجارت جهانی قرار گرفته و عربستان را به بازارهای جهانی پیوند می‌زند. پروژه که در سال ۲۰۲۱ آغاز شد، بندری یکپارچه با انرژی کاملا پاک را شامل می‌شود و در چارچوب اهداف پایدار نئوم طراحی شده است. تا سال ۲۰۳۰، اوکساگون پذیرای ۹۰,۰۰۰ نفر خواهد بود و به‌عنوان الگویی برای شهرهای صنعتی آینده در تقاطع سه قاره شناخته می‌شود؛ جایی که انسان، فناوری و طبیعت در کنار هم قرار می‌گیرند.
۷. هنر ریاض
پادشاه «سلمان بن عبدالعزیز» در سال ۲۰۱۹ پروژه «هنر ریاض» (Riyadh Art) را آغاز کرد که طرحی گسترده برای تبدیل پایتخت عربستان به یک گالری بدون دیوار محسوب می‌شود. در این طرح، نزدیک به ۱۰۰۰ اثر هنری در فضاهای عمومی مانند پارک‌ها، میدان‌ها، ایستگاه‌های مترو و محله‌های تاریخی نصب شده‌اند تا شهر به بومی زنده برای هنر تبدیل شود.
برنامه‌هایی چون «جریان شهری»، «رود پنهان»، «گوهرهای ریاض» و «هنر در مسیر»، طراحی شهری را با هویت فرهنگی پیوند می‌زنند. در این طرح، نور، مجسمه و منظر طبیعی با حرکت، محیط و جامعه تعامل می‌یابند. هنر ریاض با مشارکت هنرمندان بومی، تجربه‌های همه‌جانبه و اقتصاد خلاق را به قلب شهر می‌آورد و یکی از ارکان اصلی چشم‌انداز ۲۰۳۰ به‌شمار می‌رود.
۸. آمالا
آمالا (Amaala) از مقاصد تندرستی در جهان به شمار می‌رود که معماری آن از شفافیت دریای سرخ الهام گرفته است. در طراحی همه عناصر این پروژه، ارتباطی عمیق با هنر، سلامت و پایداری دیده می‌شود. تنها پنج درصد از زمین موردنظر برای ساخت‌وساز استفاده می‌شود تا اکوسیستم طبیعی پیرامون حفظ شود.
آمالا تجربه‌ای لوکس را در اختیار مهمانان قرار می‌دهد و از مراکز تندرستی و اقامتگاه‌های ساحلی گرفته تا فرصت‌های بومگردی و نمایشگاه‌های فرهنگی را در بر می‌گیرد. فاز نخست این پروژه در سال ۲۰۲۴ افتتاح شد و تا سال ۲۰۲۷ شامل ویلاهای خصوصی، باشگاه تفریحات دریایی و امکانات بیشتر خواهد بود. این پروژه برای فعالیت خود از انرژی‌های تجدیدپذیر استفاده می‌کند و با تلاش برای رسیدن به ردپای کربن صفر، هیچ‌گونه زباله‌ای برای دفن تولید نمی‌کند.
چشم‌انداز ۲۰۳۰ عربستان سعودی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ به نظر شما مسیری که عربستان سعودی طی می‌کند، تا چه میزان می‌تواند الگویی برای سایر کشورهای منطقه باشد؟ نظر و تجربه‌های خود را با ما و سایر کاربران کجارو به اشتراک بگذارید.
منبع عکس کاور: visitredsea.com| عکاس: نامشخص (صخره صحرا)
