شیطان تاسمانی؛ جنگجوی کوچک استرالیا

فاطمه عاطفی
فاطمه عاطفی یکشنبه، ۱۴ بهمن ۱۴۰۳ ساعت ۱۴:۰۶
شیطان تاسمانی؛ جنگجوی کوچک استرالیا

شیطان تاسمانی پستانداری کیسه‌دار است که در جنگل‌های جزیره تاسمانی واقع در جنوب شرقی کشور استرالیا زندگی می‌کند. 

شیطان تاسمانی تا ۵۰۰ سال قبل، در سراسر استرالیا قابل‌مشاهده بود؛ اما در سده ۱۸ میلادی و هم‌زمان با کشف استرالیا توسط اروپاییان، این جاندار، با سروصدا و جنب‌‌و‌‌جوش مختص به خود، توجه انسان‌ها را جلب کرد. از آنجایی که این موجودات به مزارع و مرغداری‌ها حمله می‌کردند و حیوانات رام‌شده را می‌خوردند، توسط بشر از میان رفتند و فقط تعداد اندکی در جزیره تاسمانی به بقا ادامه دادند. سال‌ها پس از آنکه انسان‌ها به‌عنوان بزرگ‌ترین دشمن این جانداران، دست به نابودی و حذفشان از کره زمین زدند، «رابرت مک‌کیمسون» آن را در دنیای انیمیشن خلق و به جهانیان معرفی کرد. انیمیشن «تاز» (Taz) را به‌خاطر می‌آورید؟ شیطان تاسمانی پر سر و صدایی که ۱۹۶۴ در کارتون‌های «لونی تونز» به‌عنوان شخصیتی محبوب، مورد توجه بود. حال بیایید به بررسی شخصیت تاز در دنیای واقعی بپردازیم.

با شیطان تاسمانی آشنا شوید:

معرفی شیطان تاسمانی

شیطان تاسمانی (Tasmanian devil) با نام علمی «Sarcophilus Harrisi» مانند دیگر ساکنان استرالیا از جمله کانگوروها، کوآلاها، گرگ‌های تاسمانی و غیره، از زمره کیسه‌داران است. هرچند این جانور بزرگ‌ترین کیسه‌دار گوشتخوار در جهان به حساب می‌آید، وزنش کمتر از ۱۰ کیلوگرم است و در قالب قیاس، جثه‌اش در نهایت اندازه یک سگ کوچک می‌تواند رشد کند. با اینکه این موجود قادر نیست بیش از ۹۰ سانتی‌متر قد بکشد، دم بلندش تا ۵۰ سانتی‌متر هم می‌رسد. شیطان تاسمانی می‌‌تواند با سرعت بالایی بدود و آرواره‌هایی بسیار محکم و کارآمد دارد. همچنین پنجه‌های این حیوان برای حفر خاک بسیار مناسب است.

پاها و پنجه های شیطان تاسمانی؛ منبع عکس: rewild.org عکاس: Lisa joeys

منبع عکس: سایت rewild.org عکاس: Lisa joeys

ویژگی‌های شیطان تاسمانی 

موهای بدن شیطان تاسمانی سیاه‌رنگ است و برخی از آنان، خطی سفید در جلوی سینه، زیر گردن و همچنین در پشت و بالاتر از دم دارند. این خط در تاریکی شب به آنان کمک می‌کند بزرگ‌جثه و ترسناک بنظر برسند و احتمال شکار شدنشان کاهش یابد. شیطان‌های تاسمانی سبیل‌های بسیار بلندی دارند که هم برای یافتن طعمه و موانع و خطرات در شب، کاربرد دارد و هم برای ارتباط گرفتن با هم‌نوعان هنگام تقسیم غذا، جفتگیری و دعوا در تاریکی از آن استفاده می‌کنند.

از دیگر ویژگی‌های ظاهری این حیوان، داشتن سری بزرگ است. این‌ جانور هم مانند اکثر گونه‌ها، نرها همواره جثه‌ای بزرگ‌تر از ماده‌ها دارند. به‌طور میانگین، طول سر و بدن در نرهای بالغ ۶۵ سانتی‌متر است؛ وزن‌شان هشت کیلوگرم است و در این قد و قواره، بلندای دم آن‌ها به ۲۶ سانتی‌متر می‌رسد. ماده‌های بالغ نیز به‌طور میانگین طول سر و بدن‌شان ۵۷ سانتی‌متر است؛ وزنی حدود ۶ کیلوگرم دارند و بلندای دم آن‌ها به ۲۴٫۵ سانتی‌متر می‌رسد.

برخلاف سایر کیسه‌داران، پاهای جلویی شیطان‌های تاسمانی بلندتر از پاهای پشتی‌شان است. این ویژگی آنان را قادر می‌سازد تا با سرعتی ۱۳ کیلومتر بر ساعت بدوند. پاهای جلویی آنان پنج انگشت بلند دارد که چهارتا از انگشت‌ها به‌سمت بیرون مایل‌اند و یکی از انگشت‌ها به‌سمت جلو است. با این حال، پنجه‌های آنان، مانند گربه‌ها توانایی جمع شدن ندارند؛ اما از چنان قدرتی برخوردارند که می‌توانند زمین را حفر کنند و از اجساد دفن‌شده در زیر خاک یا موش‌ها و جاندارانی که زیر زمین لانه می‌سازند، غذا به‌دست آورند.

دم قوی شیطان تاسمانی؛ منبع عکس: ویکی مدیا؛ عکاس:JJ Harrison

منبع عکس: ویکی مدیا؛ عکاس:JJ Harrison

از آنجایی که شیطان‌ها چربی بدن‌شان را در دم خود ذخیره می‌کنند، داشتن دم چاق، نشانه فربه بودن و تندرستی در آنان است. دم این کیسه‌داران توانایی خم شدن ندارد؛ اما نقش مهمی در اعمال حیاتی، رفتار اجتماعی، حفظ تعادل هنگام راه رفتن، بالا رفتن از درخت، فرار کردن یا دنبال طعمه دویدن دارد. همچنین در این عضو پرکاربرد بدن‌شان، غددی وجود دارد که با ترشح مایعی با بوی تند و قوی، به آنان راه بازگشت به خانه را نشان می‌دهد.

شیطان‌های تاسمانی فک بزرگ و بسیار قدرتمندی دارند. فشاری که فک آنان می‌تواند وارد کند، برابر با یک تن است و این عدد نسبت به جثه‌شان بسیار عجیب و استثنایی به نظر می‌رسد. با این توانایی، آن‌ها نه‌تنها می‌توانند قلم پای گاو، اسب و دیگر چهارپایان را خرد کنند، بلکه قادرند سیم‌های فلزی ضخیم را نیز ببرند و بدین صورت وارد مزارع و مرغداری‌ها شوند یا از قفس‌های باغ وحش و مناطق حفاظت شده بگریزند. قدرت زیاد آرواره‌های آنان بابت داشتن سری بزرگ‌تر از اندازه بدنشان است. این ویژگی در کفتارها و لاشخوران نیز وجود دارد. شیطان تاسمانی دارای ۴۲ دندان است که هرگز جایگزین نمی‌شوند؛ اما در تمام طول زندگی به‌سرعت رشد می‌کنند. فک پر قدرت‌ این جانوران می‌تواند تا ۸۰ درجه باز شود و دندان‌های نیش تیز و بزرگی دارند که هیچ مانعی در خوردن جانداران مُرده و زنده عظیم‌جثه باقی نمی‌گذارد.

پوزه شیطان تاسمانی؛ منبع عکس: rewild.org عکاس: Lisa joeys

منبع عکس: سایت rewild.org عکاس: Lisa joeys

شیطان‌های تاسمانی حس شنوایی و بویایی بسیار قوی دارند و می‌توانند بوها را از فاصله یک کیلومتری تشخیص دهند که این ویژگی در یافتن طعمه و گریز از شکار شدن، کمک قابل‌توجهی به آنان می‌کند. از آنجایی که آنان شکارچیانی شب‌رو هستند، بنظر می‌رسد بینایی‌شان در حالت سیاه و سفید بسیار خوب است و در دل تاریکی می‌توانند اجسام متحرک را ببینند.

شیطان‌های تاسمانی شکارچیان شب‌زی هستند و در تاریکی تا گرگ و میش صبح به جست‌وجوی غذا می‌پردازند. آن‌ها روزها را در بوته‌های انبوه یا سوراخ لانه‌هایشان استراحت می‌کنند تا از به دام افتادن توسط پرندگان شکاری در امان باشند. دمای بدن این موجودات ۳۷٫۴ تا ۳۸ درجه است و قادرند این میزان را در شرایطی که دمای محیط اطرافشان ۵ تا ۴۰ درجه باشد هم حفظ کنند. آنان در هوای گرم آب می‌نوشند و از آنجایی که بدن‌شان توانایی تعریق ندارد، از طریق له‌له زدن، خود را خنک می‌کنند.

برخلاف باور عموم، شیطان‌های تاسمانی در برابر انسان‌ها رفتار تهاجمی نشان نمی‌دهند و هنگامی که به دام می‌افتند، ترجیح می‌دهند آرام و بی‌حرکت باشند و این خصلتشان به پژوهشگران کمک کرده است تا به مطالعه آن‌ها و آرواره‌هایشان بپردازند؛ با این حال، این موجودات هیچ علاقه‌ای به برقراری ارتباط با انسان‌ها ندارند. عمده نزاع شیطان‌های تاسمانی بر سر غذا و جفت است. آنان گردن هم‌نوع رقیب‌شان را گاز می‌گیرند و نزاع‌های شدید میان آنان می‌تواند منجر به تلف شدن شیطان ضعیف‌تر شود؛ البته همیشه قبل از شروع جنگ دو طرف غرش‌های تهدید‌آمیزی تولید می‌کنند که گاهی باعث عقب‌نشینی یکی از آنان شود.

در این‌گونه جانوری، ماده‌ها پناهگاهی در تنه درختان، حفره‌ها و غارها برای خود پیدا می‌کنند تا فرزندان‌شان را در امنیت شیر دهند و به بلوغ برسانند.

شیطان تاسمانی و توله اش؛ منبع عکس: rewild.org عکاس: Lisa joeys

منبع عکس: سایت rewild.org عکاس: Lisa joeys

رژیم غذایی شیطان تاسمانی

شیطان تاسمانی با وزن پنج کیلوگرم، ۱۶۰ کیلوکالری انرژی در روز مصرف می‌کند و به‌طور میانگین، در هرروز نزدیک به ۱۵ درصد وزن بدن‌ش غذا می‌خورد. این‌ جانور، گوشتخوار است و اغلب از مردار و لاشه جانوران تغذیه می‌کند. رژیم غذایی آن‌ها وابسته به پروتئین است و از گیاهان، حشرات، تخم و نوزاد موجودات مختلف، قورباغه، کانگورو، پرندگان، ماهی‌ها، خزندگان، پستان‌داران اهلی مانند گوسفندان و... تغذیه می‌کند. شیطان تاسمانی با اینکه تنوع غذایی بالایی دارد، ترجیح می‌دهد تا جای ممکن دست به شکار نزند و از خوردن لاشه ماهی‌ها و جاندارانی که امواج دریا به ساحل آورده‌اند، اجساد دفن‌شده در زیر خاک، شکار نیم‌خورده دیگر حیوانات گوشتخوار و... غذا به‌دست آورد.

شیطان‌های تاسمانی گاهی نزدیک به نیم ساعت، کاملا بی‌حرکت می‌نشینند تا با کمین کردن، غذای روزشان را بیابند. همچمین اگر مجبور به شکار خوراک‌شان شوند، به‌دنبال خرگوش‌ها و جانوران زخمی و بیمار می‌افتند تا در به دام انداختن طعمه، انرژی کمتری صرف کنند. آن‌ها پس از به‌دست آوردن غذا از این طریق، تمام اجزای بدن صیدشان از جمله گوشت و پوست و استخوان‌ها را می‌خورند. از آنجایی که بویایی خوبی دارند و در هنگام غذا خوردن سر و صدای زیادی تولید می‌کنند، هم‌نوعان‌شان جذب و دشمنان‌شان دفع می‌شوند. لاشه یک گاو می‌تواند ضیافت مفصلی برای ۲۲ شیطان تاسمانی بر پا کند.

شیطان تاسمانی در طبیعت استرالیا؛ منبع عکس: rewild.org عکاس: Lisa joeys

منبع عکس: سایت rewild.org عکاس: Lisa joeys

صدای شیاطین جزیره تاسمان

شیطان‌های تاسمانی توانایی تولید صداهای گوناگون و بسیار بلندی را دارند که به‌عنوان ابزار رفع تهدید و وسیله‌ای برای برقراری ارتباط با هم‌نوع و جفت‌شان محسوب می‌شود. درمجموع ۱۱ نوع صدا توسط شیطان‌ها تولید می‌شود و آنان می‌توانند تقریبا تمام صداهایی که در طیف تولید صدای کیسه‌داران قرار دارد را تولید کنند. عوعو کردن، خرناس کشیدن، غرغر، فش‌فش، نالیدن، جیغ زدن، غرش، و ترق‌ترق کردن با دست از جمله صداهای ایجاد شده توسط آن‌ها است. به‌علاوه، این ساکنان خشن جزیره تاسمان، در صورتی که مهاجم یا خطری نزدیکشان شود، با کوبیدن پاهایشان روی زمین، صداهای هشداردهنده درمی‌آورند تا خطر را از خود برانند.

سرطان شیطان تاسمانی

در سال ۱۹۹۶ تعداد شیطان‌هایی که در تاسمانی زندگی می‌کردند، بیش از ۱۵۰,۰۰۰ قلاده تخمین زده شد‌. تا سال ۲۰۰۷، این تعداد به ۱۰ تا ۲۵ هزار کاهش پیدا کرد. علت کاهش جمعیت این‌گونه، شیوع سرطانی مسری با عنوان «سرطان صورتی شیطان تاسمانی» (Tasmanian Devil Facial Tumour Disease) بود که باعث ایجاد تومورهایی در صورت حیوان می‌شد و توانایی او برای غذا و آب خوردن را مختل می‌کرد و در نتیجه جانور از گرسنگی و تشنگی، تلف می‌شد. منشا این بیماری ناشناخته است؛ اما گمان می‌رود بر اثر جهش ژنتیکی در یک نمونه، پدید آمده باشد. این سرطان از طریق گاز گرفتن به سایر هم‌نوعان مننقل می‌شود؛ رفتاری که در زمان دعوا بر سر غذا، قلمرو و جفت رایج است.

سرطان شیطان تاسمانی؛ منبع عکس: ویکی مدیا؛ عکاس: Menna Jones

سرطان صورتی شیطان تاسمانی؛ منبع عکس: ویکی مدیا؛ عکاس: Menna Jones

توده سرطان برای اولین بار در سال ۱۹۹۶ در این حیوانات دیده شد و از آن پس به سرعت در میان این‌گونه گسترش پیدا کرد. هرچند بیشترین قربانیان این بیماری نرها هستند، ماده‌ها و توله‌ها نیز می‌توانند مبتلا شوند. در سال ۲۰۰۸، این جانور در فهرست گونه‌های در معرض خطر انقراض کره زمین قرار گرفت. این رخداد باعث شد اندیشمندان، جمعیت سالم آنان را قرنطینه کنند، در اسارت نگاه‌دارند یا به جزیره مجاور انتقال دهند.

در سال ۲۰۲۰ مقامات حیات‌وحش استرالیا، ۳۰ حیوان سالم را در منطقه‌ای محافظت شده در حیات وحش نیو ساوت ولز، یکی از ایالت‌های شرقی استرالیا نگهداری کردند. یکی دیگر از سیاست‌های دولت استرالیا برای نجات این‌گونه از خطر انقراض، سیاستی بود که چین برای حفظ پانداهایش اعمال کرد. بدین صورت که چند جفت از شیطان تاسمانی را به باغ وحش‌ها و مناطق حفاظت‌شده سایر نقاط جهان واگذار کرد تا احتمال باقی ماندن و تکثیر آن بیشتر شود.

همچنین از طریق فروش عروسک تاز، شخصیت ساخته شده از شیطان تاسمانی در دنیای انیمیشن‌ها، برای معرفی و شناخته شدن این جاندار در سایر کشورها و جمع‌آوری کمک‌های مالی و غیر نقدی برای بهبود بیماری تومور صورتی، اقدام به عمل آورد.

تلاش زیست محیطی برای نجات شیطان تاسمانی از خطر انقراض؛ منبع عکس: rewild.org عکاس: Lisa joeys

تلاش زیست محیطی برای نجات شیطان تاسمانی از خطر انقراض؛ منبع عکس: سایت rewild.org عکاس: Lisa joeys

تولید مثل شیطان تاسمانی

ماده‌هایشیطان تاسمانی، نخستین بارداری خود را در سال دوم زندگی‌شان تجربه می‌کنند، فاصله میان زایمان‌هایشان یک سال است و هر بار به‌طور معمول چهار فرزند دنیا می‌آورند؛ اما مشخص نیست نرها از چه سالی قابلیت جفت‌گیری دارند و تا چه سنی می‌توانند زاد و ولد داشته باشند. جفت‌گیری شیطان تاسمانی فقط در اردیبهشت و خرداد صورت می‌گیرد و در خارج از این برهه، نرها قابلیت باروری ندارند. هرچند ماده و نر برای جفت‌گیری ۱۲ تا ۷۲ ساعت در لانه‌ای مشترک زندگی می‌کنند؛ اما ماده‌های این جانداران در هر سال با چند نر آمیزش دارند و به‌صورت تک‌همسری اقدام به تولید مثل نمی‌کنند. نرها برای جلب توجه ماده مورد نظرشان، با یک دیگر می‌جنگند و این نزاع‌ها منجر به زخم و جراحت در نواحی سر و گردن و همچنین انتقال تومور صورتی از نر آلوده به نر مجروح می‌شود.

بچه شیطان تاسمانی؛ منبع عکس: rewild.org عکاس: Lisa joeys

منبع عکس: سایت rewild.org عکاس: Lisa joeys

ماده در هنگام زایمان ایستاده قرار می‌گیرد و ۲۰ تا ۳۰ جنین را از رحمش خارج می‌کند. جنین‌ها برای ادامه بقا باید به کیسه مادر برسند و پستان‌های مادر را در دهان بگیرند. آنان همچنین باید به مادر خود بچسبند تا از کیسه به بیرون پرت نشوند. شیطان ماده چهار پستان در کیسه خود دارد و سالی یکبار می‌تواند سه تا چهار نوزادش را در کیسه‌اش پرورش دهد. در این چرخه تولید مثل، تعداد فرزندانی که ماده دنیا می‌آیند، تقریبا دو برابر فرزندان نر است. آنان پنج ماه در کیسه مادر باقی می‌ماند تا مراحل رشد خود را به دور از شکار شدن یا تلف شدن از سرما و عوامل محیطی دیگر، پشت سر بگذارند. پس از خروج از کیسه، سه ماه در لانه مادر می‌ماند تا به‌اندازه کافی قوی شوند و از پس زندگی در طبیعت برآیند. طول عمر شیطان‌های تاسمانی در محیط طبیعی ۶ سال و در شرایط محافظت‌شده هشت سال است.

بچه شیطان تاسمانی؛ منبع عکس: rewild.org عکاس: Lisa joeys

 منبع عکس: سایت rewild.org عکاس: Lisa joeys

آیا قبلا نام شیطان تاسمانی را شنیده بودید یا از نزدیک با آن‌ها مواجه شده‌اید؟ اگر اطلاعاتی در مورد این‌ جانور دارید، با ما و دیگر کاربران کجارو به اشتراک بگذارید.

عکس کاور: بچه‌های شیطان تاسمانی؛ منبع: سایت rewild.org؛ عکاس: Lisa joeys

پرسش‌های متداول

شیطان تاسمانی چیست؟

شیطان تاسمانی کیسه‌دار گوشتخواری است که در استرالیا زندگی می‌کند و یک شکارچی شب‌رو است. از این جانور به‌عنوان بزرگ‌ترین کیسه‌دار گوشتخوار در جهان یاد می‌شود.

سرطان شیطان تاسمانی چیست؟

سرطان شیطان تاسمانی تومورهای ناشناخته‌ای روی صورت و گردن شیطان تاسمانی است که موجب از کار افتادن آرواره‌های حیوان شده و باعث تلف شدن او از شدت گرسنگی و تشنگی می‌شود.

مطالب مرتبط:

دیدگاه