مراسم چای ژاپنی؛ تلفیق فلسفه و زیبایی

مراسم چای ژاپنی معروف به «چادو» (chado) یا «سادو» (sado) از سنت‌های قدیمی کشور ژاپن است؛ در این مراسم، چای سبز ژاپنی را در چایخانه سنتی و روی تشک حصیری «تاتامی» (tatami) می‌نوشند. این مراسم فراتر از یک مراسم تشریفاتی برای سرو و نوشیدن چای محسوب می‌شود و هدف اصلی برگزاری آن، فاصله گرفتن از روزمرگی‌های زندگی و ایجاد فضایی صمیمی میان میزبان و میهمان است.  

امروزه مراسم چای ژاپنی، به یک سرگرمی لذت‌بخش تبدیل شده است؛ به‌همین منظور، در کشور ژاپن مکان‌هایی مانند باغ‌های سنتی، هتل‌ها و مراکز فرهنگی برای آشنایی گردشگران با این مراسم وجود دارند. شهر «کیوتو» (Kyoto) و «اوجی» (Uji) از بهترین مقاصد گردشگری کشور ژاپن، برای لذت بردن از مراسم چای به شمار می‌آیند.

با مراسم چای ژاپنی آشنا شوید:

• تاریخچه مراسم چای ژاپنی
• آداب و رسوم مراسم چای‌ ژاپنی
• در مراسم چای ژاپنی چه می‌گذرد؟
• فیلم مراسم چای ژاپنی

تاریخچه مراسم چای ژاپنی

«چای سبز ژاپنی» یا «چای ژاپنی ماچا» در قرن هشتم میلادی از چین به ژاپن، به‌عنوان یک نوشیدنی دارویی وارد شد. در آن زمان بیشتر کشیشان و طبقه مرفه جامعه چای را می‌نوشیدند؛ اما در دوران «موروماچی» (Muromachi)، در فاصله سال‌های ۱۳۳۳ تا ۱۵۷۳ میلادی، نوشیدن چای در بین همه طبقات اجتماعی رایج شد. در این دوره افراد مرفه جامعه نیز، مهمانی‌های نوشیدن چای برگزار می‌کردند و در طی این مراسم، میزبانان کاسه‌های چای نفیس خود را به نمایش می‌گذاشتند و دانش خود را در مورد چای به رخ می‌کشیدند.

_{منبع عکس: سایت chetor.com. عکاس: نامشخص}

در همان زمان‌ها بود که مهمانی‌های مراسم چای شکل ساده‌تری به خود گرفتند و با تکیه بر فلسفه «ذن» تجملات جای خود را به معنویت داد. مراسم چای خوری به‌شکل و شمایل امروزی هم، ریشه در این مجالس دارد. «سن نو ریکیو» (Sen no Rikyu)، متعلق به دوره ۱۵۲۲ تا ۱۵۹۱ میلادی، پدر روش مدرن مراسم چای نیز بر برگزاری این مراسم به‌صورت ساده تاکید داشت؛ تا جایی‌که بسیاری از مدارس امروزی مانند «اوموته‌سنکه» (Omotesenke) و «اوراسنکه» (Urasenke)، از آموزه‌های او برای آموزش مراسم چای استفاده می‌کنند.

آداب و رسوم مراسم چای‌ ژاپنی

«مراسم چای ژاپنی» (formal tea ceremony) به‌صورت رسمی و کامل، یک رویداد چند ساعته است؛ این مراسم با خوردن یک وعده غذایی «کایسکی» (kaiseki) شروع می‌شود، با نوشیدن یک کاسه چای سبز ژاپنی غلیظ ادامه می‌یابد و سرانجام با یک کاسه چای سبز ژاپنی رقیق به پایان می‌رسد؛ البته این روزها مراسم چای در قالب رویدادهای مختصر و صرفا برای لذت نوشیدن یک کاسه چای برگزار می‌شود.

_{منبع عکس: سایت japan-guide.com. عکاس: نامشخص}

قواعد مراسم چای بر اساس حرکات دقیق دست تعریف شده است؛ اما این امکان نیز وجود دارد که حرکات در مدارس مختلف تفاوت‌هایی با هم داشته باشند. گردشگران معمولا درباره جزئیات و قوانین برگزاری مراسم چای اطلاعات چندانی ندارند؛ اما آگاهی نسبت به نکات اساسی که در ادامه به آن اشاره می‌کنیم، می‌تواند به برگزاری مراسمی باشکوه‌تر کمک کند.

آداب لباس پوشیدن در مراسم چای

در مراسم چای از پوشیدن لباس‌های زننده و عطرهایی با رایحه تند که حواس بقیه را پرت می‌کند، اجتناب کنید. سعی کنید در این مراسم لباس‌های معمولی بپوشید و از جواهراتی که ممکن است به تجهیزات چای آسیب بزنند، استفاده نکنید.

_{منبع عکس: سایت different-level.com. عکاس: نامشخص}

بهترین لباس برای شرکت در مراسم چای ژاپنی، پوشش سنتی این کشور معروف به «کیمونو» است. در ضمن پیش از ورود به اتاق چای باید کفش‌های خود را دربیاورید.

محل برگزاری مراسم چای

در روش‌های سنتی، مراسم چای معمولا در یک باغ زیبا و آرام برگزار می‌شد؛ اما امروزه اکثر خانه‌ها فاقد باغ و فضای سبز هستند. در واقع مراسم چای باید در مکانی ساده، بی‌آلایش و آرامش‌بخش برگزار شود. در محل برگزاری این مراسم از گل‌هایی با رنگ‌های تند و رایحه‌های عمیق استفاده نکنید؛ زیرا باعث حواس‌پرتی افراد می‌شوند.

_{منبع عکس: سایت japan-guide.com. عکاس: نامشخص}

مسیر ورود به مکان مراسم چای با سنگ‌هایی در اشکال و اندازه‌های مختلف پوشیده شده است که به چایخانه منتهی می‌شوند. یک حوض سنگی هم در نزدیکی درب ورودی قرار دارد تا بازدیدکنندگان قبل از ورود به چایخانه دست‌های خود را در آن بشویند. فانوس سنگی زیبایی نیز در نزدیکی این حوض به چشم می‌خورد.

اتاق مخصوص برگزاری مراسم چای

این مراسم به‌طور سنتی در اتاقی برگزار می‌شود که دارای تشک حصیری معروف به «تاتامی» است. درب ورودی اتاق معمولا نسبت به قد افراد کوتاه‌تر است تا مهمانان هنگام ورود خم شوند؛ در واقع این کار نمادی از فروتنی و تعظیم است.

_{منبع عکس: سایت japan.travel. عکاس: نامشخص}

عناصر تزیینی در اتاق چای شامل یک طاقچه معروف به «توکونوما» (tokonoma) است که در آن طومارها را می‌آویزند یا گل‌های فصلی را قرار می‌دهند. مهمانان پس از ورود به‌ترتیب روی نزدیک‌ترین جایگاه به طاقچه می‌نشینند. در حالت ایدئال، مهمانان در وضعیت «سیزا» (seiza)، یعنی به‌صورت دو زانو، روی تاتامی می‌نشینند. بعد از اینکه مهمانان در جایگاه خود نشستند، قبل از شروع مراسم چای، مرسوم است که مهمانان یک بار دیگر تعظیم کنند.

در مراسم چای ژاپنی چه می‌گذرد؟

نحوه آماده‌سازی چای

در مراسم چای ژاپنی، میزبان معمولا چای را مقابل مهمانان آماده می‌کند. هر قطعه از تجهیزات مورد نیاز در این مراسم با دقت زیاد انتخاب می‌شوند و در مکان خاص خود قرار می‌گیرند.

_{منبع عکس: سایت japanobjects.com. عکاس: نامشخص}

تجهیزات اصلی مراسم چای ژاپنی شامل لیسک چای معروف به «چیسن» (chasen)، ظرف چای سبز پودر شده معروف به «ناتسومه» (natsume)، قاشق چای‌خوری معروف به «چاشاکو» (chashaku)، کاسه چای، ظرف یا بشقاب شیرینی، کتری و منقل است. 

آداب سرو چای با کاسه

یک شیرینی ژاپنی قبل از چای سرو می‌شود که البته باید قبل از نوشیدن چای، آن را میل کنید. کاسه چای روی کفپوش تاتامی مقابل‌تان گذاشته می‌شود، جلوی کاسه به‌سمت‌ شما قرار می‌گیرد. کاسه را باید با دست راست بردارید و روی کف دست چپ قرار دهید. با دست راست آن را در جهت عقربه‌های ساعت حدود ۹۰ درجه بچرخانید تا جلوی آن دیگر به‌سمت شما نباشد. چای را در چند جرعه بنوشید و کاسه را روی تاتامی قرار دهید. پس از اتمام چای نیز تعظیم و تشکر کنید.

_{منبع عکس: سایت japan-guide.com. عکاس: نامشخص}

در آخر مراسم و پس از اتمام چای، مهمان باید کاسه چای را برای قدردانی بلند کند. پس از اتمام کار هم کاسه را بچرخاند تا قسمت جلوی کاسه به‌سمت میزبان قرار گیرد. میزبان ممکن است بپرسد، آیا مهمانان یک دور دیگر چای میل می‌کنند؟

وقتی میزبان ظروف چای را شست و آن‌ها را به محل قبلی‌ پیش از شروع مراسم بازگرداند، مراسم چای خاتمه می‌یابد.

فیلم مراسم چای ژاپنی

شما هم اگر در مراسم چای ژاپنی را شرکت کرده‌اید یا اطلاعات دیگری در خصوص این مراسم دارید، خوشحال می‌شویم تجربه‌های و دانسته‌های خود را با مخاطبان کجارو در میان بگذارید.

_{منبع عکس کاور: سایت owlcation.com. عکاس: نامشخص}