آیا ایران آفتاب پرست دارد؟

آفتاب پرست (Chameleon) گونه‌ای از خزندگان و از معروف‌ترین خزندگان است که به‌واسطه تغییر رنگ منطبق با شرایط محیطی، مورد توجه افراد مختلفی از مردم عادی تا محققان و کارشناسان محیط زیست قرار دارد. چشم‌های برجسته،‌ بدن پهن، پوست پولک مانند، دم باریک و بلند و زبان بزرگ چسبنده، از مهم‌ترین مشخصات ظاهری این حیوان به شمار می‌آید. چشم‌های بیرون‌زده و برجسته آفتاب ‌پرست به‌گونه‌ای طراحی شده که هریک به‌طور مستقل کارایی دارد و از این جهت، این خزنده می‌تواند جهت‌های مختلف را هم‌زمان تماشا کند. به عبارت دیگر، چشم‌های متمایز آفتاب‌ پرست، از توانایی دید ۳۶۰ درجه برخوردار است و او می‌تواند هر دو جهت خود را در یک زمان ببیند. بر این اساس، آفتاب ‌پرست‌ها از دید بسیار خوب و وسیعی برخوردار هستند و حتی حشرات کوچک را از فاصله دور مشاهده و شکار می‌کنند.

تغییر رنگ آفتاب پرست‌ها از جمله دلایل علاقه انسان‌ها به این موجود است و عموم مردم عقیده دارند که این موجودات با تغییر رنگ استتار می‌کنند و به‌نوعی خود را از آسیب‌های محیطی در امان نگه می‌دارند. با این حال و برخلاف باور عمومی، استتار تنها دلیل تغییر رنگ آفتاب پرست‌ها نیست. نور، دما، خلق و خو و ارسال پیام به جنس مخالف نیز از دیگر دلایل تغییر رنگ این جانور به حساب می‌آید. از این جهت و بنا بر نظر کارشناسان، تغییر رنگ در آفتاب پرست‌ها را می‌توان نوعی روش برقراری ارتباط و به عبارت دیگر، بخشی از زبان بدن و ارتباط غیرکلامی این موجود برشمرد.

تاکنون حدود ۱۸۰ نوع آفتاب ‌پرست در دنیا مشاهده شده است که حدود نیمی از آن‌ها در سواحل شرقی آفریقا و جزیره ماداگاسکار زندگی می‌کنند. در واقع، ماداگاسکار را سرزمین آفتاب ‌پرست‌ها می‌دانند که بیش از ۱۰۰ گونه از این جاندار را در خود جای داده است. با این حال، جمعیت آفتاب ‌پرست‌ها در انواع و گونه‌های مختلف از آفریقا تا جنوب اروپا و نیز جنوب آسیا پراکنده شده‌اند. در آمریکا نیز در مناطقی چون هاوایی، کالیفرنیا و فلوریدا، گونه‌هایی از آفتاب‌ پرست به چشم می‌خورد.

تفاوت گونه‌های مختلف این جانور در اندازه، رنگ پوست و ظاهر آن‌ها است و بر این اساس، انواع متفاوت آفتاب پرست را با اسامی مختلفی چون گردن پرده‌ای (Flap necked)، پلنگی (Panther)، سه شاخ (Jackson’s)، بادبانی (Sailfin) و... می‌شناسند.

زیستگاه آفتاب ‌پرست را مناطق گرم زمین معرفی می‌کنند و ازاین‌رو، برخی از انواع آن‌ها در جنگل‌های بارانی و برخی دیگر از گونه‌ها در مناطق بیابانی زندگی می‌کنند. در خاورمیانه و کشورهایی چون مراکش، الجزایر، تونس، لیبی، مصر، فلسطین، اردن، عربستان سعودی، یمن، ترکیه، لبنان، سوریه، عراق و ایران، جمعیت کم و گونه‌های محدودی از آفتاب پرست‌ها مشاهده می‌شود.

در ایران و در اطراف استان سیستان و بلوچستان به‌ویژه شهرستان خاش، خزندگانی چون سوسمار، مارمولک و آفتاب پرست، بیشتر به چشم می‌خورند. کلیر بلوچی (Caleer)، همان آفتاب پرست منطقه سیستان است که رنگ پوست سیاه، زرد و قهوه‌ای دارد. زیستگاه این جانور، معمولا در اطراف رودخانه‌های فصلی، چشمه‌سارها و بیابان‌های با پوشش گیاهی مناسب گزارش شده است.

زمانی که بارندگی در استان سیستان و بلوچستان اتفاق بیفتد (به‌ویژه در ماه‌های اسفند و فروردین) و سرسبزی و نشاط به دشت، بیابان و كوهستان‌های شهرستان خاش باز گردد، تعداد خزندگان و دوزیستان به‌ویژه انواع سوسمار و آفتاب پرست نیز در فصل بهار افزایش خواهد یافت. در برخی از نقاط ایران نیز آفتاب پرست را با نام «حربا» می‌شناسند.

_{منبع عکس: CB Reptile؛ عکاس: نامشخص}

_{منبع عکس: cloud 9 chameleons؛ عکاس: نامشخص}

_{منبع عکس: SurveyMonkey؛ عکاس: نامشخص}

_{منبع عکس: Reptiles Life؛ عکاس: نامشخص}

_{منبع عکس: reptilescove؛ عکاس: نامشخص}

_{منبع عکس: Reptiles Magazine ؛ عکاس: نامشخص}

_{منبع عکس: Reptile Direct؛ عکاس: نامشخص}

_{منبع عکس: Popular Mechanics؛ عکاس: نامشخص}

_{منبع عکس: Pinterest؛ عکاس: نامشخص}

_{منبع عکس: PetMD؛ عکاس: نامشخص}

_{منبع عکس: National Geographic؛ عکاس: نامشخص}

_{منبع عکس: Pender Veterinary Centre؛ عکاس: نامشخص}

_{منبع عکس: Live Science؛ عکاس: نامشخص}

_{منبع عکس: JSTOR Daily؛ عکاس: نامشخص}

_{منبع عکس: inaturalist؛ عکاس: نامشخص}

_{منبع عکس: Edunovations؛ عکاس: نامشخص}

_{منبع عکس: Dead Easy Pest Control؛ عکاس: نامشخص}

_{منبع عکس: Just Exotic Pets؛ عکاس: نامشخص}

_{منبع عکس: National Geographic Kids؛ عکاس: نامشخص}

_{منبع عکس: wikimedia؛ عکاس: نامشخص}

_{منبع عکس: CB Reptile؛ عکاس: نامشخص}

_{منبع عکس: animalia؛ عکاس: نامشخص}

_{منبع عکس: britannica؛ عکاس: نامشخص}

_{منبع عکس: Chameleon Academy؛ عکاس: نامشخص}

_{منبع عکس: A-Z Animals؛ عکاس: نامشخص}

_{منبع عکس: Whipsnade Zoo ؛ عکاس: نامشخص}

_{منبع عکس: Zilla ؛ عکاس: نامشخص}

_{منبع عکس: Animal Fact Guide ؛ عکاس: نامشخص}

_{منبع عکس: The Spruce Pets ؛ عکاس: نامشخص}

_{منبع عکس: Tails and Scales ؛ عکاس: نامشخص}

_{منبع عکس: yahoo ؛ عکاس: نامشخص}

تابه‌حال یک آفتاب پرست را از نزدیک دیده‌اید؟ در کدام مناطق ایران با این جانور روبه‌رو شده‌اید؟ لطفا کجارو و کاربران آن را از اطلاعات، تجربه‌ها و نظرات ارزشمند خود بهره‌مند سازید.

_{منبع عکس کاور: graygroupintl ؛ عکاس: نامشخص}