با آداب و رسوم مردم ارمنستان آشنا شوید

فرهنگ ارمنی بر پایه فرهنگ اقوام و طوایفی است که از دیرباز ساکن سرزمین کوهستانی ارمنستان بوده‌اند؛ لذا در تکوین و رشد این فرهنگ، اورارتوها نقش بسزا و بزرگی داشته است. بخش‌های زیادی از فرهنگ و آداب و رسوم کشور ارمنستان بر اساس جغرافیا، ادب و هنر و موسیقی ارمنی پایه‌گذاری شده ‌است.

در زمان سلطنت تیرداد سوم ملقب به کبیر، حادثه‌ای روی داد که برای همیشه روی زندگی مردم ارمنستان تاثیر گذاشت که گرویدن این ملت به آیین مسیحی بود. می‌توان این حادثه را به‌عنوان نقطه عطف تاریخ این ملت به حساب آورد و در واقع دنباله همه حوادث بعدی در رابطه با این حادثه بوده‌ است. از این گذشته، بعدها آشکار شد که مسیحیت برای ارمنستان نخست عامل تحول و سپس عامل حفظ و نگهداری خود شده ‌است. کلیسا در این کشور، نمادی از فرهنگ ملی به شمار می‌رود و فرقه‌های کاتولیک و پروتستان نیز طرفداران خودش را در میان مردم ارمنستان دارند. جالب است بدانید مردم ارمنستان اهمیت زیادی برای اموات خود قائل هستند و برگزاری مراسم هفت و چهل در این کشور نیز رواج دارد و به قبرستان‌ها به‌خوبی رسیدگی می‌شود.

رقص ارمنی، میراثی قدیمی، غنی و متنوع است که از هزاره پنجم تا سوم قبل از میلاد در مناطق بالاتر از ارمنستان و سرزمینی به نام آیرارات به جا مانده ‌است. در رقص ارمنی یک احساس شور، ظرافت و فصاحت خاصی وجود دارد.

مردم ارمنستان به‌خصوص در نواحی روستایی، مهمان‌نواز هستند و اغلب بازدیدکنندگان را برای صرف قهوه به خانه خود دعوت می‌کنند. هر چقدر هم که خانواده‌ای فقیر باشد، بهتر است با احترام دعوت او را بپذیرید. اگر برای شام به خانه‌ی یک ارمنی دعوت شده‌اید، آمادگی خوردن غذای زیادتر از حد معمول را داشته باشید زیرا امتحان کردن همه غذاها مودبانه تلقی می‌شود. از آنجا که میزبان مدت زمان زیادی را صرف طبخ و تهیه غذاها می‌کند، حتما یک هدیه کوچک نظیر یک جعبه شکلات یا گل (البته همیشه تعداد گل‌ها باید عدد فرد باشد زیرا عدد زوج برای قبرستان استفاده می‌شود) برای میزبان بیاورید.

ارمنی‌ها اغلب لباس رسمی می‌پوشند و وقتی به خانه یا تئاتر دعوت می‌شوند، با لباس رسمی می‌روند. مردم در طول تابستان، شلوارک هم می‌پوشند ولی خیلی رایج نیست. اگر به مناطق روستایی سفر می‌کنید، در جریان باشید که مردم محلی خیلی در مورد غریبه‌ها کنجکاو هستند و دوست دارند بدانند از کجا آمده‌اند، چه کاری می‌کنند و نظرشان درباره ارمنستان چیست. برقراری رابطه با مردم محلی کار دشواری نیست هر چند که زبان مانع بزرگی است، مگر آنکه زبان روسی یا ارمنی بدانید.

اکثر ارمنی‌ها عاشق این هستند که از آن‌ها عکس بگیرید؛ البته ادب حکم می‌کند که از قبل اجازه بگیرید. در کشور ارمنستان خیلی کم پیش می‌آید که مردم بی دلیل لبخند بزنند، مگر آنکه طرف مقابل‌شان را بشناسند یا موضوع خنده‌داری مطرح شود؛ پس اگر با چهره جدی آن‌ها مواجه شدید تعجب نکنید.

مردم ارمنستان هنگام گفتگو، اغلب فاصله خیلی کمی با هم دارند و در زمان صحبت‌های کاری، به‌اندازه طول یک دست با هم فاصله می‌گیرند. در این کشور هر چقدر افراد یکدیگر را بیشتر بشناسند، بیشتر با هم تماس بدنی دارند. اساسا تماس بدنی زنان و مردان (فارغ از نوع رابطه‌شان) بدون هرگونه احساسی است. به هر حال فقط وقتی تماس بدنی صورت می‌گیرد که دو نفر یکدیگر را بشناسند. پس اگر در طول مکالمه‌تان، طرف مقابل روی شانه شما زد، تعجب نکنید!

لباس‌های سنتی مردم ارمنستان، بسیار متنوع و رنگارنگ است. در پوشاک ارمنی چند رنگ متمایز وجود دارد که طبق نظر فیلسوف ارمنی سده چهاردهم گریگور تاتواتسی، این رنگ‌ها دارای معانی خاصی بوده و اوضاع سیاسی و اجتماعی ارمنستان را نشان می داده است. به‌عنوان مثال، رنگ مشکی بیانگر اوضاع سیاسی کشور، رنگ سفید بیانگر آب و پاکی، رنگ زرد بیانگر خاک، رنگ نارنجی بیانگر فروتنی، رنگ قرمز بیانگر رشادت و خون و رنگ آبی بیانگر عدالت است. رنگ‌های به‌کار رفته در لباس‌های سنتی ارمنی تا به امروز نیز در مناطق مختلف ارمنستان مشاهده می‌شود. اما هر بخش و روستا در ارمنستان، دارای لباس سنتی و رنگ‌های مختص به خود هستند.

در ارمنستان، مردها اکثر با دست دادن به یکدیگر، احوالپرسی می‌کنند و اگر طرفین با هم رابطه نزدیکی داشته باشند صورت طرف مقابل را یک‌بار می‌بوسند. اما اگر تازه به هم معرفی شده باشند، فقط به دست دادن اکتفا می‌کنند. زنان ارمنی معمولا یکدیگر را در آغوش گرفته و صورت هم را یک‌بار می‌بوسند. حتی اگر زنان برای بار اول با هم ملاقات کنند نیز زنان خیلی سنتی معولا صورت طرف مقابل را می‌بوسند. در مورد احوالپرسی بین زنان و مردان در این کشور باید بدانید که طبق رسم و همین طور در مناطق روستایی، زنان باید صبر کنند تا مرد دست خود را برای احوالپرسی دراز کند.

هنگام عبور از خیابان خیلی مراقب باشید زیرا راننده‌های ارمنی معمولا توجهی به قوانین نمی‌کنند و عابران پیاده به این امر عادت دارند. اگرچه در این کشور پوششی خاص برای زنان و مردان تعریف نشده است، اما لازم است که در طول اقامت در خاک ارمنستان پوششی موجه و مناسب را انتخاب کنید. پس تا حد ممکن از لباس‌های مناسب استفاده کنید و با عامه‌ی مردم هماهنگ باشید. در این صورت می‌توانید بدون جلب توجه، آزادانه در شهر قدم بزنید و از تک‌تک لحظه‌های خود لذت ببرید.

ترجیحا معادل ارمنی یا روسی برخی لغات یا اصطلاحات را بدانید چراکه کمتر کسی در ارمنستان به زبان انگلیسی مسلط است و آشنایی با برخی لغات ارمنی در طول سفر به نفع شما خواهد بود. به‌طور حتم شما به‌عنوان یک گردشگر در شهر جلب توجه خواهید کرد و محلی‌ها ممکن است با نگاه‌های عجیب و خیره شما را تماشا کنند. اما مادامی که رفتار و برخورد شما متعادل و مناسب باشد، مشکلی شما را تهدید نخواهد کرد. در هر صورت با احترام به سنت‌ها و فرهنگ مردم می‌توانید حسی خودمانی و صمیمی در سفر به ارمنستان داشته باشید.