روزشمار: ۷ دی؛ درگذشت «گوستاو ایفل» مهندس ساختمان، معمار و طراح برج ایفل و برج آزادی

گوستاو ایفل با وجود اینکه بیشتر زمان خود را نزد مادر بزرگش سپری می‌کرد، اما رابطه بسیار گرم و نزدیکی با مادر خود داشت. مادر گوستاو فرد بسیار باهوشی بود و با راه انداختن تجارت زغال درآمد بسیار خوبی داشت، آن‌قدر موفق بود که سال ۱۹۴۳ با فروش شرکتی که تاسیس کرده بود خود را بازنشست کرد، تا به خانواده خود نزدیک باشد. گوستاو ایفل به تحصیل علاقه‌ای نداشت و معمولا سرکلاس درس کمترین نمرات را می‌گرفت. وی در آن دوران اعتقاد داشت که مدرسه وقت تلف کردن است. اما دو سال آخر دبیرستان یکی از معلم‌هایش تاثیر عمیقی بر وی گذاشت و گوستاو ایفل به‌شدت به ادبیات و تاریخ علاقه‌مند شد و با جدیت به مطالعه پرداخت و توانست از دبیرستان فارغ‌التحصیل شود. در این میان عموی گوستاو که مخترع تجهیزات فرایندهای شیمیایی بود، تاثیر زیادی روی او گذاشت و به مهندسی علاقه‌مند شد. گوستاو ایفل سال ۱۸۵۵ توانست در رشته مهندسی شیمی فارغ‌التحصیل شود با وجود اینکه شهرت و آینده وی در مسیر دیگری رقم خورد.

پس از فارغ‌التحصیلی گوستاو قصد داشت در کارگاه عمویش به کار مشغول شود، اما با مخالفت شدید خانواده روبه‌رو شد. گوستاو کارش را به‌عنوان دستیار نزد برادر ناتنی خود آغاز کرد در حالی که دستمزدی دریافت نمی‌کرد و بعد از چندین ماه کار بدون حقوق نزد یک مهندس راه‌آهن رفت و در آنجا به‌عنوان منشی مشغول به کار شد و این اولین کار با دستمزد وی بود.

اما شرکت جدید بعد از مدتی ورشکست شد ولی آن مهندس راه‌آهن که صاحب شرکت نیز بود، گوستاو را برای کار در یک شرکت بزرگ معرفی کرد و گوستاو ایفل در آنجا مشغول به کار شد و توانست با شگفتی تمام یک پل فلزی را برای راه‌آهن آلمان طراحی کند و بسازد که موجب جهش بزرگی در کار شد. بعد از گذشت چند وقت به وی پیشنهاد کار در چند کارخانه بزرگ داده شد و گوستاو پیشنهاد کار به‌عنوان رئیس مرکز طراحی و تحقیقات را پذیرفت.

گوستاو حرفه خود را با کار کردن روی پروژه پل بزرگ‌راه‌آهن «بوردو» در جنوب غربی فرانسه آغاز کرد. در سال ۱۸۵۶ گوستاو ایفل اولین ماموریت بزرگ مهندسی خود را دریافت کرد. ایفل در سن ۲۶ سالگی پل فلزی راه‌آهن روی رودخانه «گارون» در بوردو را به‌تنهایی به دست گرفت. کنترل تمام پروژه به دست ایفل داده شده بود. استفاده از هوای فشرده برای ساختن پایه‌های پل، کاربردی نوین از این فناوری در فرانسه بود. تمایل او برای نظارت نزدیک از تمامی مراحل کار نیز از قبل در این پروژه مشخص بود. زمانی که کار پل در سال ۱۸۶۰ به اتمام رسید، کارگران آن‌قدر به خاطر مشارکت شخص ایفل در کار خشنود و سپاسگزار بودند که به او مدالی اعطا کردند.

بعدها او در حومه شهر پاریس در اواخر سال ۱۸۶۶ شرکت خود را تاسیس کرد. بیشتر درآمد ایفل از ساخت پل‌های کوچکی که معمولاً به آسیا و اروپای شرقی صادر می‌شد، به دست می‌آمد. هم‌زمان با ساخت پل‌های بسیار، در میان سال‌های ۱۸۶۷ تا ۱۸۶۹، گوستاو، چهار پل بزرگ روی دره رود در جنوب فرانسه ساخت. یکی از آن‌ها به‌طور مشخص پلی روی رودخانه سیکول بود.

در دهه ۱۸۷۰ ایفل به‌شکل فزاینده‌ای پروژه‌های جاه‌طلبانه و بلندپروازانه‌ای را قبول کرد که بیشتر آن‌ها در خارج از فرانسه بودند. یکی از نمونه‌های نادر از کارهای او در زندگی حرفه‌ای‌اش، «ایستگاه مرکزی قطار» در بوداپست به نمایندگی راه‌آهن ملی اتریش است. این ایستگاه جنبه تاریخی و یادمان دارد.

برای مناقصه پروژه «پونته دونا ماریای یک»، پلی روی رودخانه «دورو» در «اوپورتو»، ایفل به‌خاطر اینکه در طراحی او از مواد استفاده بهینه‌تری می‌شد، در نهایت توانست قیمت کمتری پیشنهاد دهد و بر چندین کمپانی بزرگ چیره شود. ایفل دوباره تمام مراحل کار را در ساخت پل دونو، شخصاً نظارت کرد، پلی که در آن زمان بزرگترین پل غیرمعلق در جهان بود. طراحی آن بعدها در بسیاری از سازه‌های ساخت ایفل تکرار شد. مهم‌ترین آن‌ها پل راه‌آهن «گارابیت»، روی رودخانه «ترویر»، در جنوب کلرمونت-فراند است که در سال ۱۸۸۴ به اتمام رسید.

پس از کار کردن روی چندین پروژه مختلف دیگر، گوستاو از خود به‌عنوان یک «سازنده»، متخصص سازه‌های فلزی نام برد. به‌زودی از او به‌عنوان «جادوگر فلز» نام برده شد!

گوستاو ایفل در سال ۱۸۸۵ میلادی، پروژه جدیدی را شروع کرد. بانویی نسبتاً بزرگ با نام «مجسمه آزادی» که قرار بود به‌عنوان هدیه از طرف مردم فرانسه به آمریکا، به‌عنوان نمادی از دوستی بین‌المللی داده شود. ایفل یکی از بزرگترین ایده‌پردازها در پس پروژه بانوی آزادی، به‌همراه «اوت بارتولدی» و «ریچارد ام هانت» بود. ایفل اسکلت آهنی داخل مجسمه آزادی را طراحی کرد. او همچنین نظارت جای‌گذاری مجسمه را نیز بر عهده گرفت. او محاسبه کرد چقدر فشار روی هر اتصال قرار خواهد گرفت و اینکه چگونه وزن مجسمه را پخش کند و برای سرهم کردن قطعات مختلف بانوی بزرگ دستورالعملی تهیه کرد تا ایمنی و عمر مجسمه را به حداکثر برساند. ایفل تمام این کارها را بسیار اقتصادی انجام داد به‌گونه‌ای که کسی تا به امروز روش بهتری ارائه نداده است. گوستاو ایفل فهم منحصربه‌فرد و بی‌سابقه‌ای از ریاضی و علوم داشت و از تمام توانایی‌هایش استفاده کامل را برد.

در طول عمر خود و در طی ساخت مجسمه آزادی، او دنیا را برای سازه‌ها و آسمان‌خراش‌های مدرن آماده کرد. احتمالاً یکی از بزگترین ساختمان‌های ساخت ایفل که ما می‌شناسیم، همانی است که نام خود او را بر خود دارد؛ «برج ایفل». برج ایفل برای نمایشگاه جهانی پاریس در سال ۱۸۸۹ برای بزرگداشت یکصدمین سالگرد انقلاب فرانسه برگزار ساخته شده بود.

از بین ۷۰۰ طرح پیشنهادی که در مسابقه طراحی به ثبت رسیده بود، طرح گوستاو ایفل به اتفاق آرا انتخاب شد. ساختن برج بزرگ در اول ژوئیه سال ۱۸۸۷ شروع شد. طراحی بسیار دقیق و ساختمان برج به هیچ اصلاحی احتیاج نداشت. گوستاو ایفل توانایی قابل‌توجه خود را در ریاضیات و علوم در برج ایفل به نمایش گذاشت. او فاصله بین دو میلیون و پانصد هزار میخ پرچ به کار رفته در برج را تا یک واحد میلیمتری برای فشارهای باد در تمام ارتفاعات اندازه‌گیری کرد تا برج بتواند در برابر همه آن‌ها ایستادگی کند. همچنین محاسبات منحنی شاه تیر اصلی را انجام داد تا کشش و فشار باد به نیروهای درهم فشردگی تبدیل شود تا باد، زیربنای برج را تحت تأثیر قرار ندهد. این روش‌ها الهام‌بخش معماران و مهندسان اَبَرآسمان‌خراش‌های معاصر همانند برج‌های مرکز تجارت جهانی بودند. همراه با موفقیت‌های بسیار ایفل، او چند ناکامی بزرگ نیز داشت. شرکت کانال پاناما که ایفل را برای ساختن ده قفل مامور کرده بود، در سال ۱۸۸۹ دچار ورشکستگی اقتصادی شد. نقشه‌های به‌خصوص او برای یک خط آهن زیرزمینی کم‌هزینه برای پاریس که در سال ۱۸۹۰ ارائه شدند، همانند نقشه تقریباً ماجراجویانه او در همان سال، برای احداث یک تونل زیر دریایی از میان کانال انگلیس، نادیده گرفته شدند.

او در خلال سال‌های طولانی حرفه خود، هزاران سازه دیگر را در سراسر دنیا به اتمام رساند.

در سال‌های آخر عمر، ایفل خود را وقف مطالعات نظری در زمینه مقاومت باد، علم هواشناسی و آیرودینامیک کرد و به کرات برج ایفل را محل آزمایش‌های خود قرار داد. در سال ۱۹۱۲ او یک لابراتوار تجربی در «اوتِی» تاسیس کرد؛ جایی که او تا سال ۱۹۲۰ درآن به ادامه کار مشغول شد. گوستاو ایفل در نهایت در ۲۷ دسامبر سال ۱۹۲۳ در سن ۹۱ سالگی در عمارت مسکونی خود در «رو رابوله» پاریس درگذشت. گوستاو ایفل یکی از با نفوذترین معماران زمان خودش بود. کارهای او انقلابی در زمینه روشی که ساختمان‌ها ساخته می‌شدند، ایجاد کرد و راه را به‌سمت قراردادهای مدرن رهنمون شد. طراحی‌های ایفل تأثیر بسزایی بر جنبه‌های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی دنیا داشت. سازه‌های او به‌عنوان کارهای هنری همراه باجنبه‌های کاربردی دیده می‌شوند. کارهای او روی مجسمه آزادی، برج ایفل و کانال پاناما، موجب شد تا نام او برای همیشه در یاد مانده شود. گوستاو ایفل نه‌تنها یک معمار عالی بود، بلکه یک طراح و یک محقق بزرگ نیز بود. تحقیقات بسیاری از مباحثی که امروزه در زمینه آیرودینامیک یاد داده می‌شوند، به‌وسیله خود ایفل انجام شده‌اند. هرچند که گوستاو چند ناکامی بزرگ در اواخر حرفه خویش داشت، با فراهم آوردن چنین کارهای بزرگ هنری برای ما آن‌ها را جبران کرده است. برای تمام این‌ها، ما باید همیشه به نام «گوستاو ایفل» احترام و ارزش بگذاریم.

• روزی كه كار ساختن «ايا صوفيه» تكميل شد. (۵۳۷ میلادی)
• روز نهضت سوادآموزی
• روز قانون اساسی در کشور کره شمالی