پاسارگاد به عنوان یکی از مهمترین محوطههای باستانی ایران با نام کوروش بزرگ گره خورده است. این محوطه که طی قرنها مخزن اسرار دوره هخامنشی بوده و یکی از سرشناسترین شاهان این سلسله را در خود جای داده بود، فراز و نشیبهای زیادی در داشته است.
نخستین تصویر مستند از این محوطه ثبت در فهرست میراث جهانی مربوط به سفر خارجیها بوده است. در طراحیهای اوژن فلاندن که در دوره محمدشاه قاجار به ایران آمده، تصاویر ارزشمندی از بناها و محوطههای تاریخی ایران وجود دارد، یکی از مهمترین طراحیهای باقی مانده از این معمار و نقاش فرانسوی، آرامگاه کوروش کبیر را نشان میدهد.
در این تصاویر ستونهایی در روبرو مقبره دیده میشود که در دورههای بعدی دیگر در آن نقطه قرار نداشتند. این طراحی تاکنون به عنوان نخستین سند تصویری مستند و منطبق بر واقعیت تاریخی از آرامگاه کوروش شناسایی شده است.
قدیمیترین عکس از مقبره کوروش کبیر
قدیمیتری عکس مقبره کوروش کبیر که تا کنون شناسایی شده نیز نتیجه سفر یک خارجی دیگر است. لوییجی پشه، افسر نظامی اهل ناپل در زمان ناصرالدین شاه به ایران آمده بود و آلبوم عکس بسیار ارزشمندی از سفر خود بر جای گذاشته است.
در این آلبوم تصاویر متعددی از تخت جمشید و نقش رستم ثبت شده است. همچنین یک عکس ارزشمند از پاسارگاد نیز در این آلبوم وجود دارد.
با گستردهتر شدن استفاده از دوربین عکاسی در اواخر دوره قاجار تصاویر بیشتری از ایران آن دوره وجود دارد. یکی از عکسهای قدیمی دیگر مقبره کوروش بزرگ مربوط منتسب به سوروگین است.
این تصویر که نمای بازتری دارد، جزییات بیشتری از وضعیت مقبره در دوره قاجار نشان میدهد. هرچند این اسناد تنها بخش تصویری از تاریخی مقبره هستند اما روایتهایی مختلفی از وضعیت این مقبره در سفرنامههای پیش از این ثبت شده است.