راهنمای خرید باتوم کوهنوردی؛ همراهی استوار در ماجراجویی

اگر تابه‌حال تجربه کوهنوردی یا طبیعت‌گردی در مسیرهای طولانی را داشته باشید، حتما متوجه اهمیت تعادل و کاهش فشار روی زانوهای خود شده‌اید. باتوم کوهنوردی یکی از تجهیزات ضروری برای حفظ پایداری، کاهش خستگی و جلوگیری از آسیب‌های احتمالی در مسیرهای دشوار است. این ابزار را با مواد مقاومی نظیر آلومینیوم یا فیبر کربن می‌سازند و دارای انواع مختلفی نظیر باتوم تلسکوپی، تاشو، آنتی شوک و... است.

انتخاب یک باتوم مناسب می‌تواند تجربه صعود و فرود را راحت‌تر و ایمن‌تر کند؛ اما چگونه می‌توان بهترین باتوم را متناسب با نیاز و شرایط مسیر انتخاب کرد؟ در این راهنما، به بررسی ویژگی‌های کلیدی یک باتوم ایدئال می‌پردازیم تا با خیال راحت، بهترین گزینه را برای ماجراجویی‌های خود انتخاب کنید.

باتوم کوهنوردی از جمله تجهیزات کوهنوردی است که با عنوان عصای کوهنوردی هم شناخته می‌شود، وسیله‌ای کمکی برای کوهنوردان و طبیعت‌گردان است که به حفظ تعادل، کاهش فشار روی مفاصل و بهبود پایداری در مسیرهای ناهموار کمک می‌کند. این ابزار معمولا از جنس آلومینیوم یا فیبر کربن و در دو نوع تاشو و غیر تاشو ساخته می‌شود و دارای بخش‌های قابل تنظیم برای تغییر طول متناسب با قد فرد و شیب مسیر است.

منبع عکس: سایت switchbacktravel.com. عکاس: نامشخص

باتوم‌های کوهنوردی در مسیرهای صعود و فرود بسیار مفید هستند؛ هنگام بالا رفتن باعث توزیع بهتر وزن بدن و کاهش فشار روی پاها می‌شوند و هنگام پایین آمدن از زانوها و کمر حمایت می‌کنند. همچنین، برخی از مدل‌ها دارای سیستم ضربه‌گیر برای جذب لرزش و کاهش خستگی دست‌ها هستند. این وسیله برای کوهنوردان، طبیعت‌گردان و مسافرانی که در مسیرهای طولانی پیاده‌روی می‌کنند، ابزاری ضروری به شمار می‌آید و تاثیر زیادی در کاهش خطر لغزش و افزایش کارایی حرکت دارد.

آشنایی با ویژگی‌های باتوم کوهنوردی به شما کمک می‌کند تا انتخابی بهتر و متناسب با نیازهای خود داشته باشید.

جنس بدنه: باتوم‌ها معمولا از آلومینیوم یا فیبر کربن ساخته می‌شوند. آلومینیوم مقاومت بالایی دارد و در برابر ضربه دوام خوبی نشان می‌دهد؛ اما وزن بیشتری نسبت به فیبر کربن دارد. در مقابل، فیبر کربن سبک‌تر است و لرزش‌ها را بهتر جذب می‌کند؛ اما ممکن است در برابر ضربه‌های ناگهانی شکننده‌تر باشد.

طول قابل تنظیم: بیشتر باتوم‌ها دارای مکانیزم تنظیم طول هستند که امکان تغییر اندازه آن‌ها را متناسب با شیب مسیر و قد کاربر فراهم می‌کند. برخی مدل‌ها به‌صورت تلسکوپی باز و بسته می‌شوند و دارای قفل‌های کلیپسی یا پیچی برای ثابت نگه‌داشتن طول موردنظر هستند. قفل کلیپسی سریع‌تر تنظیم می‌شود، در حالی که قفل پیچی استحکام بیشتری دارد.

منبع عکس: سایت switchbacktravel.com. عکاس: نامشخص

سیستم ضربه‌گیر: برخی از مدل‌های پیشرفته عصای کوهنوردی، مجهز به سیستم ضدشوک هستند که هنگام راه رفتن روی سطوح سخت، ضربه‌های واردشده به دست و آرنج را کاهش می‌دهد. این ویژگی برای افرادی که مسافت‌های طولانی را طی می‌کنند یا مشکلات مفصلی دارند، بسیار مفید است.

دسته ارگونومیک: طراحی دسته تاثیر زیادی در راحتی استفاده از باتوم دارد. دسته‌های فومی نرم و سبک هستند و به‌خوبی عرق دست را جذب می‌کنند. دسته‌های چوب‌پنبه‌ای (Cork) نیز تعریق را کنترل و از ایجاد تاول جلوگیری می‌کنند. دسته‌های لاستیکی دوام بالایی دارند و برای مسیرهای سرد مناسب هستند؛ اما ممکن است در هوای گرم باعث تعریق دست شوند.

منبع عکس: سایت switchbacktravel.com. عکاس: نامشخص

بند حمایتی مچ دست: بند تعبیه‌شده روی دسته باعث می‌شود که باتوم به‌طور تصادفی از دست نیفتد و فشار کمتری به دست‌ها وارد شود. برخی مدل‌ها دارای بندهای قابل تنظیم هستند.

نوک و سرپوش باتوم: نوک‌های کاربیدی یا فولادی برای افزایش چسبندگی روی سطوح سخت و سنگی طراحی شده‌اند. برای مسیرهای آسفالت یا شهری، سرپوش‌های لاستیکی روی نوک فلزی عصای کوهنوردی قرار می‌گیرند تا سر و صدای ضربه کاهش یابد. علاوه بر این، برخی مدل‌ها دارای گل‌ برف باتوم (صفحه پلاستیکی شبیه به گل، در نزدیکی نوک) هستند که از فرو رفتن باتوم در برف یا زمین نرم جلوگیری می‌کند. گل یخ از دیگر لوازم جانبی عصاهای کوهنوردی است که از ورود ناگهانی باتوم به داخل صخره، سنگ یا شکاف‌های یخ جلوگیری می‌کند.

وزن و قطر: وزن باتوم بر اساس جنس و طراحی آن متفاوت است. مدل‌های سبک‌تر برای مسیرهای طولانی راحت‌تر هستند؛ در حالی که مدل‌های تاشو فضای کمتری در کوله‌پشتی اشغال می‌کنند و برای سفرهای ماجراجویانه انتخاب بهتری به شمار می‌آیند. از نظر قطر هم باید گفت، عصاهای نازک‌تر، قدرت مانور بهتری دارند؛ ولی در مقابل عصاهای ضخیم‌تر ثبات بیشتری ارائه می‌دهند.

باتوم‌های کوهنوردی در مدل‌های مختلفی طراحی شده‌اند که هرکدام برای شرایط خاصی مناسب هستند. شناخت انواع آن‌ها به شما کمک می‌کند تا گزینه‌ای متناسب با نیاز خود انتخاب کنید.

باتوم‌های تلسکوپی از چندین بخش تشکیل شده‌اند که درون یکدیگر جمع می‌شوند و با استفاده از قفل‌های پیچی یا کلیپسی قابل تنظیم هستند. این مدل به‌دلیل قابلیت تغییر طول، برای مسیرهای مختلف و کوهنوردان با قدهای متفاوت مناسب است. از مزایای آن می‌توان به تنظیم سریع و حمل آسان اشاره کرد؛ اما ممکن است در طولانی‌مدت در برابر فشارهای شدید کمی فرسوده شوند.

منبع عکس: سایت trueprepper.com. عکاس: نامشخص

این مدل دارای طول ثابت است و امکان تنظیم اندازه در آن وجود ندارد. به‌دلیل نبود اتصالات متحرک، سبک‌تر و مقاوم‌تر از سایر مدل‌ها است. اغلب دوندگان کوهستان و اسکی‌بازان از این نوع باتوم استفاده می‌کنند؛ اما به‌دلیل عدم امکان تنظیم ارتفاع، برای همه افراد گزینه مناسبی محسوب نمی‌شود.

بخش‌های مختلف این نوع باتوم‌ها، تا می‌شوند و در کوله‌پشتی فضای کمی اشغال می‌کنند. طراحی آن‌ها سبک‌تر و فشرده‌تر از مدل‌های تلسکوپی است و بیشتر توسط کوهنوردان حرفه‌ای و دوندگان مسیرهای کوهستانی استفاده می‌شود. بااین‌حال، معمولا قابلیت تنظیم طول زیادی ندارند و نسبت به مدل‌های تلسکوپی دوام کمتری در برابر ضربات محکم دارند.

منبع عکس: سایت switchbacktravel.com. عکاس: نامشخص

برخی باتوم‌ها دارای روکش ضدآب هستند. این باتوم‌ها از زنگ‌زدگی و کاهش عملکرد در هوای مرطوب جلوگیری می‌کنند و برای کوهنوردی در محیط‌های پرچالش ایدئال هستند.

باتوم های توپی، دسته‌های بزرگ و توپ مانند دارند و برای حفظ تعادل بهتر در سفرهای طولانی یا در مناطق برفی کاربرد دارند.

باتوم‌های آنتی شوک مجهز به فنر داخلی هستند که هنگام برخورد با زمین، ضربه‌های وارده را جذب می‌کند. این ویژگی باعث کاهش فشار روی مفاصل و مچ دست می‌شود و برای کوهنوردان مبتدی یا افرادی که در مسیرهای سنگلاخی و طولانی حرکت می‌کنند، گزینه‌ای ایدئال است؛ البته این مدل‌ها معمولا کمی سنگین‌تر و گران‌تر از نمونه‌های معمولی هستند.

منبع عکس: سایت balisong.vn. عکاس: نامشخص

این نوع باتوم‌ها مخصوص مسیرهای برفی و یخی طراحی شده‌اند و معمولا دارای نوک‌های تقویت‌شده و گل‌ برف باتوم بزرگ‌تر هستند تا از فرو رفتن در برف جلوگیری کنند. برخی از مدل‌های حرفه‌ای دارای قابلیت ترکیب با تبر یخ هستند تا در صعودهای فنی کاربرد بیشتری داشته باشند.

انتخاب یک باتوم کوهنوردی باکیفیت تاثیر زیادی بر حفظ تعادل، کاهش فشار روی مفاصل و راحتی در مسیرهای طولانی دارد. برندهای معتبر در این حوزه محصولاتی با طراحی ارگونومیک، وزن سبک و دوام بالا ارائه می‌کنند که برای شرایط مختلف کوهنوردی مناسب هستند. در ادامه، برخی از بهترین برندهای تولیدکننده باتوم کوهنوردی را معرفی می‌کنیم.

منبع عکس: سایت thebigoutside.com. عکاس: نامشخص

• برند «بلک دایموند» (Black Diamond)، یکی از معتبرترین برندهای تجهیزات کوهنوردی است که باتوم‌های سبک، بادوام و مقاوم در برابر شرایط سخت تولید می‌کند. این برند انواع مدل‌های حرفه‌ای برای یخ‌نوردی، صخره‌نوردی و پیاده‌روی ارائه می‌دهد.
• برند «لکی» (Leki) ، برندی آلمانی است که به طراحی و تولید باتوم‌های کوهنوردی پیشرفته برای مسیرهای طولانی و صعودهای فنی می‌پردازد. باتوم‌های لکی از سیستم قفل چرخشی و قابلیت تنظیم سریع برخوردار هستند.
• برند «فورکلاز» (Forclaz)، از زیرمجموعه‌های شرکت دکاتلون است که تجهیزات باکیفیت کوهنوردی و کمپینگ را با قیمت مقرون‌به‌صرفه تولید می‌کند. باتوم‌های این برند برای کوهنوردان مبتدی و حرفه‌ای گزینه‌ای مناسب است.
• برند «مسترز» (Masters)، برندی ایتالیایی است که با بیش از ۴۰ سال سابقه، باتوم‌های سبک و ارگونومیک برای کوهنوردی و اسکی تولید می‌کند. محصولات این برند از کیفیت بالایی برخوردارند و در بین کوهنوردان حرفه‌ای محبوب هستند.
• برند «کله گاوی» یا «پکینیو» (Pekynew) برندی چینی است که تجهیزات متنوع کوهنوردی، از جمله باتوم‌های مقاوم و باکیفیت را تولید می‌کند. این برند به‌دلیل قیمت مناسب و کیفیت بالا مورد توجه کوهنوردان ایرانی قرار گرفته است.
• برند «اسنوهاک» (Snow Hawk)، برندی چینی است که در تولید تجهیزات کوهنوردی، طبیعت‌گردی و گردشگری فعالیت دارد. باتوم‌های این برند با کیفیت مناسب و قیمت اقتصادی در بازار موجود هستند.
• برند «اکسپوننت» (Exponent)، با تمرکز بر ارائه محصولات باکیفیت و مقرون‌به‌صرفه، باتوم‌های کوهنوردی بادوام و خوش‌قیمت تولید می‌کند.

در انتخاب یک باتوم کوهنوردی مناسب، عواملی مانند وزن، جنس بدنه، دسته، نوع قفل و قابلیت تنظیم ارتفاع اهمیت زیادی دارند. در جدول زیر، برخی از بهترین مدل‌های موجود در بازار را بررسی کرده‌ایم.

منبع عکس: سایت koohshid.com. عکاس: نامشخص

• اسنوهاک مدل ۳۱۴: جنس بدنه آلومینیوم، جنس دسته فوم آرگونومیک، ۲۳۵ گرم وزن و ۱۴۰ سانتی‌متر طول
• اکسپوننت مدل ABD-3-8009: جنس بدنه آلومینیوم، جنس دسته فوم مترکم، ۲۸۰ گرم وزن و ۱۳۵ سانتی‌متر طول
• اسنوهاک مدل STPS310: جنس بدنه آلومینیوم، جنس دسته چوب پنبه، با قبل گیره‌ای و ۳۵۶ گرم وزن و ۱۴۰ سانتی‌متر طول
• اسنوهاک مدل ۳۰۶: جنس بدنه آلومینیوم، جنس دسته فوم، ۲۲۰ گرم وزن و ۱۳۵ سانتی‌متر طول
• فورکلاز مدل MT100: جنس بدنه آلومینیوم، جنس دسته پلی‌پروپیلن و ۲۲۰ گرم وزن
• آنتی شوک مدل AS-01: جنس بدنه آلومینیوم، جنس دسته پلاستیک سخت و ۳۰۰ گرم وزن
• اتلی تک مدل Clips- Al 7075: جنس بدنه آلومینیوم، جنس دسته فوم، ۲۸۰ گرم وزن و ۱۳۵ سانتی‌متر طول
• اکسپوننت مدل ABD-3-8512: جنس بدنه آلومینیوم، جنس دسته فوم ضدتعریق، ۲۷۰ گرم وزن و ۱۳۵ سانتی‌متر طول
• آل نیکو مدل TREKKING IL MIGLIOR 666: جنس بدنه آلومینیوم، جنس دسته فوم و ۱۳۵ سانتی‌متر طول

انتخاب باتوم کوهنوردی مناسب، تاثیر زیادی بر راحتی، تعادل و کاهش فشار روی زانوها در مسیرهای سخت دارد. هنگام خرید این وسیله، به نکات زیر توجه کنید.

وزن و جنس بدنه باتوم کوهنوردی از اهمیت زیادی برخوردار است. آلومینیوم یک انتخاب رایج و مقرون‌به‌صرفه است و نسبت به مدل‌های فیبر کربن وزن بیشتر و قیمت مناسب‌تری دارند. در مقابل، باتوم‌های فیبر کربن قیمت بالاتری دارند؛ ولی برای استفاده در مسیرهای طولانی و پرشیب ایدئال‌اند.

دسته باتوم یکی از عوامل کلیدی در راحتی استفاده است. دسته فومی به‌دلیل وزن سبک، ضد تعریق بودن و راحتی دست هنگام استفاده طولانی‌مدت از رایج‌ترین انتخاب‌هاست؛ اما برای مسافت‌های طولانی، چوب پنبه به‌دلیل جذب رطوبت بهتر گزینه مناسب‌تری است. دسته‌های پلاستیکی نیز بهتر است در شرایط کوتاه‌مدت یا مسیرهای کمتر فنی استفاده شوند.

باتوم‌های کوهنوردی با قابلیت تنظیم ارتفاع به شما این امکان را می‌دهند که آن‌ها را متناسب با قد و نیاز خود تنظیم کنید. مدل‌های سه ‌تکه معمولا بهترین انتخاب برای تنظیم ارتفاع دقیق‌تر هستند و قابلیت جمع‌شدن راحت‌تری دارند.

منبع عکس: سایت switchbacktravel.com. عکاس: نامشخص

سیستم قفل باتوم به شما این امکان را می‌دهد که ارتفاع به‌راحتی تنظیم کنید و از ایمنی بالاتری برخوردار باشد. قفل کلیپسی، یکی از محکم‌ترین و مطمئن‌ترین سیستم‌های قفل است که در شرایط سخت، امنیت بیشتری را فراهم می‌کند. این سیستم به‌راحتی تنظیم می‌شود و نیازی به چرخاندن پیچ‌ها ندارد. قفل پیچی، سیستم ساده‌تری دارد که در مدل‌های سبک‌تر و کم‌هزینه‌تر استفاده می‌شود؛ اما در شرایط سخت ممکن است به‌دلیل فشار زیاد باز شود. قفل دکمه‌ای برای استفاده در شرایط ساده و بدون نیاز به تغییرات زیاد مناسب است و معمولا در مدل‌های ارزان‌تر مشاهده می‌شود.

سیستم آنتی شوک در باتوم‌های کوهنوردی برای کاهش فشار روی دست‌ها و زانوها در هنگام حرکت در مسیرهای سنگی یا شیب‌دار طراحی شده است. با وجود این سیستم، شما می‌توانید مدت زمان بیشتری بدون احساس خستگی یا درد در مفاصل از باتوم استفاده کنید.

نوک باتوم کوهنوردی (سخمه) نقش مهمی در عملکرد آن در انواع شرایط زمین دارد. نوک‌های ساخته شده از تنگستن یا کاربید از استحکام بالایی برخوردارند و برای استفاده در مسیرهای سنگی و سخت ایدئال هستند. برای مسیرهای برفی یا یخی، سخمه‌های تیتانال مناسب‌تر هستند؛ زیرا به‌خوبی در برف یا یخ می‌چسبند و از لغزش جلوگیری می‌کنند. در مسیرهای شهری یا صاف، می‌توان از سخمه‌های لاستیکی استفاده کرد تا از آسیب به سطح زمین جلوگیری کنید و صدای کمتری ایجاد شود.

لوازم جانبی باتوم کوهنوردی می‌تواند کارایی و راحتی استفاده از آن را بهبود بخشد. بست لاستیکی یکی از این لوازم است که معمولا در انتهای باتوم قرار می‌گیرد و از ایجاد صدا روی سطوح سخت جلوگیری می‌کند. همچنین، گل باتوم برای مسیرهای گل‌آلود یا برفی مورد استفاده قرار می‌گیرد و از فرو رفتن باتوم در زمین نرم جلوگیری می‌کند.

استفاده از باتوم کوهنوردی مزایای زیادی دارد که به افزایش ایمنی، راحتی و بهره‌وری در مسیرهای کوهنوردی کمک می‌کند. برخی از مهم‌ترین مزایا عبارت‌اند از:

منبع عکس: سایت switchbacktravel.com. عکاس: نامشخص

• هنگام صعود و به‌ویژه در فرود، باتوم‌ها فشار زیادی را از روی زانو و مچ پا کم می‌کنند و از آسیب‌های مفصلی جلوگیری می‌کنند.
• در مسیرهای لغزنده، سنگلاخی یا برفی، استفاده از باتوم باعث افزایش تعادل و کاهش احتمال زمین خوردن می‌شود.
• استفاده از دست‌ها برای تحمل بخشی از وزن بدن با عصای کوهنوردی، خستگی عضلات پا را کاهش می‌دهد و انرژی بیشتری برای پیمایش طولانی فراهم می‌کند.
• با توزیع بهتر نیرو در بدن، کوهنورد می‌تواند مسافت‌های بیشتری را با خستگی کمتر طی کند.
• در مسیرهای پر از موانع مانند رودخانه‌ها، برف‌گیرها و زمین‌های باتلاقی، باتوم به‌عنوان یک تکیه‌گاه مفید عمل می‌کند.
• استفاده درست از باتوم باعث حفظ تعادل و جلوگیری از خم شدن بیش از حد به جلو می‌شود که به کاهش کمردرد کمک می‌کند.
• در زمین‌های ناهموار، باتوم به‌عنوان یک ابزار پشتیبان مانع سر خوردن و افتادن می‌شود.
• می‌توان از باتوم برای بررسی عمق برف، گل یا شکاف‌های مسیر قبل از حرکت استفاده کرد.
• در مسیرهای طولانی، نگه داشتن دست‌ها در سطح پایین، ممکن است باعث تورم شود، اما استفاده از باتوم دست‌ها را در وضعیت طبیعی‌تری نگه می‌دارد.
• می‌توان از باتوم‌ها برای برپایی چادر، دفع حیوانات وحشی یا حتی به‌عنوان تکیه‌گاه در هنگام استراحت استفاده کرد.

برای بهره‌وری بیشتر و افزایش طول عمر عصای کوهنوردی، رعایت نکات زیر ضروری است.

منبع عکس: rei.com؛ عکاس: نامشخص

• در مسیرهای صاف، هنگام استفاده از عصای کوهنوردی، آرنج باید حدود ۹۰ درجه خم شود.
• در صعود، طول عصا را کمی کوتاه‌تر کنید.
• در فرود، طول عصا را بلندتر کنید تا فشار بر زانو کاهش یابد.
• بند مچی را طوری تنظیم کنید که فشار روی مچ دست کاهش یابد و نیازی به گرفتن محکم عصا نباشد.
• باتوم را نزدیک بدن و عمود بر سطح زمین قرار دهید تا تعادل بهتری داشته باشید.

• گل‌ و لای، شن و رطوبت را از روی بدنه و اتصالات پاک کنید تا از زنگ‌زدگی و فرسودگی جلوگیری شود.
• قبل از جمع کردن، تمام قسمت‌های باتوم را خشک کنید؛ زیرا رطوبت باعث خوردگی یا گیر کردن بخش‌های تلسکوپی می‌شود.
• قبل از هر صعود، بخش‌های تلسکوپی و قفل‌های پیچی یا فشاری را بررسی کنید تا محکم باشند.
• باتوم‌های کوهنوردی برای کمک به تعادل طراحی شده‌اند؛ اما نباید وزن کامل بدن را روی آن‌ها بیندازید.
• باتوم را در جای خشک و خنک نگه دارید و از قرار دادن آن در محیط‌های خیلی گرم یا سرد خودداری کنید.
• استفاده از یک باتوم ممکن است باعث عدم تعادل شود، بهتر است همیشه از جفت باتوم استفاده کنید.
• در مسیرهای سخت و سنگی، نوک باتوم را روی سطح ثابت قرار دهید تا از سر خوردن جلوگیری شود.
• هنگام استفاده از باتوم در گروه، فاصله مناسب را رعایت کنید تا به دیگران برخورد نکند.

منبع عکس: سایت switchbacktravel.com. عکاس: نامشخص

شما هم اگر تجربه خرید یا استفاده از باتوم کوهنوردی را دارید؛ خوشحال می‌شویم، تجربه‌های خود را در اختیار مخاطبان کجارو قرار دهید.

منبع عکس کاور: سایت nytimes.com. عکاس: نامشخص