اسرار استون هنج پس از سال‌‌ها تحقیق کم کم آشکار شد

این منطقه‎ی جنوبی از انگلستان برای مردم باستان فرصتی عالی ازنظر مسکن‌سازی به شمار می‌رفت چراکه نزدیک زمین‌های شکار و همچنین یک چشمه بود. طبق گفته‌ی دیوید ژاکس استاد باستان‌شناس دانشگاه باکینگ‌هام، از به هم فشرده شدن گل در اینجا دیوارهایی به وجود آورده‌اند. در همین نزدیکی با فروکردن تیرهایی در سوراخ‌هایی روی زمین و برپایی سقفی از پوست حیوانات یا نی خانه ساخته‌اند. به گفته‌ی وی این نوع خانه یکی از ابتدایی‌ترین خانه‌ها در انگلستان است. ماه گذشته در حفاری‌های اخیر در مکانی به نام بلیک مید، این استاد و تیم وی گودالی به طول ۱۲ متر، پهنای ۷ متر و عمق یک متر برای بررسی این سازه و اطراف آن حفر کرده‌اند. این گروه، اجاقی با تکه‌های سنگ چخماق، تکه‌های استخوان، ورقه‌های سنگی برای تهیه‌ی پیکان و ابزار برنده و همچنین غلاف‌هایی از خاک سرخ که احتمالا به‌عنوان رنگ به کار می‌رفته، پیدا کردند. دکتر ژاکس با این تصور که زندگی پویایی در سال ۴۳۰۰ پیش از میلاد در اینجا جریان داشته، معتقد است، شور و هیجانی در اینجا حس می‌شود «در اینجا مردمی درست مانند ما فعالیت و زندگی می‌کردند، بچه‌ها و دغدغه‌هایی در اینجا وجود داشته است.» حدودا در فاصله‌ای ۱.۵ کیلومتری از استون‌ هنج! ازنظر این باستان‌شناس، این خانه نیز بخشی از داستان استون‌ هنج است، حتی اگر ساکنین بلیک مید این سازه‌های سنگی عظیم را ندیده باشند. سرگذشت استون‌ هنج درزمانی حدود بیش از یک هزاره بعد، آغاز شد. از نظر وی، بلیک مید به گسترش جامعه‌ی شکارچی-گردآورنده کمک کرد که بعد به کشاورز تبدیل شدند و استون‌ هنج و دیگر بناهای پیشاتاریخی را در حومه‌های انگلیس ساختند. از نظر آقای ژاکس این داستان، فصل اول سرگذشت استون‌ هنج است.

آوه بری که در فاصله‌‌ی ۳۰ کیلومتری استون هنج قرار دارد ُ گودالی بزرگتر بوده که از جنس سنگ هایی مشابه استون هنج به نام سارسن ساخته شده است. سنگ ها در منطقه آوه بری به صورت مدور چیده شده اما مانند استون هنج ساختاری جمعی ندارند.

سرگذشت مرموز استون‌ هنج نسل‌های متمادی را شیفته‌ی خود کرده است. باستان‌شناسان طی سالیان بسیار تمامی صخره‌ها را ثبت و از محل قرارگیری آن‌ها معانی مختلفی را تفسیر  -ترتیب مشخصی برای طلوع نیمه‌ی تابستان و غروب در نیمه‌ی زمستان- و استخوان‌های حیوانات و انسان‌هایی که در آنجا مدفون بوده را مطالعه کرده‌اند. همچنین دیگر یادمان‌ها نیز توسط باستان‌شناسان - اتاق‌های دفن، یک تپه‌ی گچی با ارتفاع ۴۰ متری به نام سیلبری هیل و بسیاری دیگر از ساختارهای مدور - بررسی شده‌اند. مطالعه‌ی هوایی در سال ۱۹۲۵ حلقه‌هایی از الوار را در فاصله‌ی دو مایلی استون‌ هنج نشان داد که آن‌ها را وود هنج نامیدند. مدیر موسسه اکتشافات باستان‌شناسی و باستان‌شناسی مجازی لودویگ بولتزمان در وین عنوان می‌کند: این یادمان سنگی نمادین است، اما این مسئله تنها جزئی از تمام داستان استون‌ هنج است. اکتشافات دهه‌ی اخیر که برخی با کمک تکنولوژی مدرن مانند رادار نفوذ به زمین انجام شده، اطلاعات بیشتری از مردمی که این یادمان عظیم برایشان بااهمیت و معنادار بوده آشکار کرد.  

تمرکز باستانشناسان بر یادمان های بزرگ است، چراکه حفاری تمام منطقه سبب آسیب منظره خواهد شد. البته تکنولوژی رادار نفوذ به زمین امکان بررسی گسترده را فراهم کرده است.

جلوه‌گاه آثار تاریخی

داستان بریتانیا با پایان آخرین عصر یخبندان آغاز می‌شود. در بریتانیای سرد و خالی از سکنه با آب‌های یخ‌زده‌ی اقیانوس‌های پیرامون به‌صورت یخچال‌، سطح دریا پایین و بریتانیا به اروپا متصل بود. با گرم شدن کره‌ی زمین سطح آب تا جایی بالا آمد که باعث جدایی این دو سرزمین شد و اکنون اقیانوس نقش مانع این دو خشکی را ایفا می‌کند. حدود سال ۳۸۰۰ قبل از میلاد اولین اثر عظیم تاریخی پدید آمد- تپه‌های مستطیلی که بانام ماهور شناخته شده و نقش محل دفن را داشتند. حدود ۳۵۰۰ سال قبل از میلاد، گودالی خندق مانند با طول حدود ۳ کیلومتر و پهنای ۹۰ متر در نزدیکی محل استون هنج حفر شده بود که اکنون بانام Cursus Stonehenge شناخته می‌شود. (Cursus کلمه‌ای لاتین به معنای مسیر مسابقه است؛ ازنظر کاشف در قرن هجدهم، این مسیر مسابقه متعلق به رومیان بوده است) اولین پایه‌ی خود استون‌ هنج یک حفره‌ی مدور بود که در حدود ۲۹۰۰ سال قبل از میلاد حفاری شده و در آن حلقه‌هایی از الوار برپا شده است. حدود چهارصد سال بعد، یعنی ۲۵۰۰ سال قبل از میلاد، حفر گودال به‌صورت خندق به‌وفور دیده می‌شد، این گودال‌ها henge نام داشتند (ویژگی henge  توصیف‌گر صخره‎ یا الوار عمود نیست، بلکه خندقی مدور است که با تل‌های بلند خاک احاطه شده است. در این صورت استون هنج امروزی حقیقتا یک گودال نیست). در فاصله‌ی حدود ۳۰ کیلومتری از استون هنج، روستای آوه بری (Aveburry) قرار دارد که در آن ۳ حلقه سنگی با بیشترین فاصله از مرکز یعنی حدود ۳۰۰ متر دیده شده و تا حدی بزرگ است که روستای آوه بری در این تل جای گرفته است؛ در مرکز آن یک محل اجتماع به نام Red Lion وجود دارد که حدود ۴ قرن پیش کشف شد. در فاصله‌ای نزدیک‌تر به استون‌ هنج، دورینگتون والز (Durrington Walls) قرار گرفته که سازه‌ای مدور در شرق با حدود ۱۶۰۰ متر قطر است.  

در ماه سپتامبر باستان‌شناسان به کمک رادار، ۹۰ تکه سنگ مدفون به صورت قائم را در دورینگتون والز کشف کردند، سازه‌ای مدور در فاصله ۳ کیلومتری استون هنج، این طرح مصنوعی از چیدمان احتمالی سنگ‌ها است.

مایکل پارکر پیرسون از کالج دانشگاه لندن خانه‌ای را در منطقه‌ی دورینگتون والز و همچنین ریور اون  (River Avon) حفاری نموده است؛ وی این فرضیه را مطرح می‌کند که سازندگان بخش اصلی استون هنج ۲۶۰۰ سال پیش از میلاد در اینجا می‌زیستند. سنگ‌های عظیمی که هرکدام حدود ۴۰ تن وزن داشتند، تا اینجا حرکت داده شده و کنده‌کاری شدند. ازنظر وی سنگ‌های کوچک‌تر کات کبود که هرکدام ۲ تن وزن دارند طی مرحله ابتدایی ساخت از کوهستان پرسلی (Preseli) در ولز به استون هنج آورده شده و سپس سنگ‌های بزرگ‌تر با غلتک به آنجا آورده شده‌اند. ازآنجایی‌که بریتانیایی‌ها در ابتدا زبان مکتوب نداشتند، ساده‌ترین سؤال- یعنی چرا اصلا استون هنج ساخته شد – هنوز بی‌جواب مانده است. ازنظر دکتر پارکر پیرسون، دورینگتون والز سرزمینی بود که مردم در آن زندگی می‌کردند و الوارهای وود هنج نماد آن هستند، درحالی‌که استون هنج سرزمین مرده‌ها بود. وی همچنین معتقد است بریتانیایی‌ها در محل دورینگتون والز برای برپایی جشن گرد هم می‌آمدند و سپس برای تکریم نیاکان خود به استون هنج می‌رفتند. ماه گذشته در مجله‌ی Antiquity دکتر پارکر پیرسون و همکاران وی بقایای اسید چربی را که درون ظروف پخت غذا شناسایی کرده بودند، توصیف نمودند: «ما منوی غذایی‌شان را کشف کردیم»؛ گوشت خوک و گاو، که آب پز و گریل شده است، به همراه مغز فندق، انواع توت و سیب. سبک غذایی آن‌ها عموما متشکل از مقادیر زیادی گوشت است.

تعداد زیادی ابزار برنده و سر پیکان در بلیک مید کشف شد

مردم از دور و نزدیک برای شرکت در جشن به اینجا می‌آمدند. بررسی دندان‌های کشف‌شده‌ی گاو، ایزوتوپ‌های متفاوتی از استرونتیوم را نشان داد که بسته به مواد معدنی محلی در آب‌ها، متغیر بوده و نشان می‌دهد حیوانات در جایی دیگر پرورش داده شده و به دورینگتون والز آورده می‌شدند. تیموتی دارویل، باستان‌شناسی از دانشگاه پورتموث که در سال ۲۰۰۸ در استون‌ هنج حفاری انجام داده بود، با اشاره به سنگ‌های کات کبود که ازنظر وی تا مرحله‌ی دوم یعنی حدود ۲۵۰۰ سال قبل از میلاد به این یادمان افزوده نشده بودند و در افسانه‌ها دارای قدرت شفا هستند، نظری متفاوت درباره‌ی وجود استون هنج دارد. این سنگ‌ها اهمیت خاصی دارند. دکتر دارویل معتقد است شاید اهمیت آن‌ها کاملا روشن نشده باشد!

کاوش در گذشته

شاید چیزی بیش از این اطلاعات در زیر این خاک‌ها مدفون شده باشد. «فرض ما بر این است که این خرده اطلاعاتی که در دست داریم، بسیار مهم و بخشی از یک داستان بزرگ‌تر باشند» وینسنت گافنی از دانشگاه برادفورد چنین عنوان می‌کند، «باید هنوز ببینیم حقیقتا چه اتفاقی در آنجا افتاده است». ایده‌ی استفاده از رادار نفوذ به زمین و مغناطیس‌سنج برای نفوذ به زمین بدون حفاری به چندین دهه قبل بازمی‌گردد. در سال‌های اخیر، تجهیزات –به‌ویژه رایانه برای تحلیل داده- به‌اندازه‌ای ارزان و سهل‌الوصول شده اند که در باستان‌شناسی کاربرد گسترده پیدا کنند. دکتر نوباور با همکاری دکتر گافنی ۱۲ کیلومترمربع در اطراف استون‌ هنج و دورینگتون والز را موردمطالعه قرار دادند. ازنظر دکتر گافنی این بررسی مانند این بود که ارتشی در این زمین به فعالیت پرداخته‌اند. در ماه سپتامبر، ادعایی جالب مطرح شد: در تپه‌های اطراف دورینگتون والز حدود ۹۰ ستون سنگی وجود دارد که برخی  تا حدود ۴/۵ متر ارتفاع دارند. از نظر دکتر گافنی این رقم در اصل ۲۰۰ ستون می‌تواند باشد یعنی چیزی حدود دو برابر استون هنج. بدین‌صورت مقیاس عظیم این سازه را درک خواهید نمود. اگر حقیقت داشته باشد، این مسئله تمایزی که دکتر پارکر پیرسون بین دورینگتون والز به‌عنوان محل زندگی و استون هنج سرزمین مردگان ایجاد می‌کند را زیر سؤال خواهد برد. البته وی به صحت این یافته‌ها که در مجلات تخصصی داوری همتا نشده‌اند اطمینان ندارد. دکتر گافنی همچنین عنوان کرد که یک دهه پیش برخی از این مناطق را حفاری نموده و محل قرارگیری تیرهایی را پیدا کرده که با سیمان و گچ پوشانده شده بودند. به گفته‌ی وی بازتاب رادار در برخورد با بلوک‌های گچی بازگشت داشته است؛ و متوجه شدیم این بلوک‌ها حقیقتا سنگ نیستند. وی و دکتر گافنی تفاسیر متفاوت خود را به بحث می‎گذارند. وی عنوان می‌کند، در سال آینده برای حل کردن همیشگی این تناقض‌ها دوباره حفاری می‌کنیم.

در وود هنج، تیرهای بتنی در محل مشخص شده‌ی تنه‌های چوبی قرار داشتند.

مکانی اسرارآمیز

اینکه استون هنج چگونه به مکانی تا این حد ارزشمند تبدیل شد هنوز مشخص نیست. عجیب‌ترین و مرموزترین شواهد دقیقا در خود محل استون هنج قرار دارند – سه حفره‌ی بزرگی که تیرهایی از الوار توتم مانند را در خود جای‌داده‌اند. زغال و استخوان‌های پیداشده به تاریخی بین ۷ هزار تا ۸ هزار سال پیش از میلاد بازمی‌گردند. « سؤالی مطرح می‌شود که آیا این مکان توسط انسان‌هایی در گذشته‌ی بسیار دور حتی پیش از استون هنج، مقدس بوده است؟»، ازنظر دکتر پارکر «این سؤالی است که روزی به آن پاسخ خواهیم داد». [ca

ption id="attachment_35597" align="alignnone" width="750"] پژوهشگران درحال بررسی بقایای خانه برای پیدا کردن آثار دستی

این محل‌های قرارگیری تیرهای چوبی از هر چیزی در این مکان غیر از منطقه بلیک مید و یک حفره‌ی دیگر که به‌تازگی سن آن مشخص شده بسیار قدیمی‌تر هستند. دکتر ژاکس عنوان می‌کند که استخوان‌های موجود در آنجا – که عمدتا از گاومیش کوهان‌دار، از اجداد بزرگ گاوهای امروزی و همچنین گوزن قرمز و گراز وحشی هستند – به تاریخ ۷۵۰۰ سال پیش از میلاد بازگشته و هم‌پوشانی زمانی با حفره‌های استون‌ هنج دارد. ارتباط بین این دو در آینده مشخص خواهد شد اما به نظر می‌رسد اینجا جایی باشد که سازندگان استون هنج می‌زیستند. در محل چشمه ابزارهای تهیه‌شده با سنگ چخماق و استخوان‌های دور ریخته شده بسیار است. دکتر ژاکس همچنین فرضی مبنی بر برگزاری جشن‌ها در بلیک مید پیش از دورینگتون والز را مطرح می‌کند.

سنگ‌های ظاهرا جادویی در چشمه که ظاهری طبیعی دارند اما چند ساعت پس از خروج از چشمه به رنگ صورتی درخشان تغییر پیدا می کنند.

این چشمه که هیچ‌گاه یخ نمی‌زند و از آب‌های زیرزمینی تغذیه می‌شود نیز به‌نوعی جادویی در نظر گرفته می‌شود. چندین سال پیش، یکی از داوطلبان، سنگی با ظاهر جالب‌توجه از چشمه پیدا کرد و در جیب خود گذاشت. این سنگ چند ساعت بعد به رنگ صورتی درخشان تغییر رنگ داد – واکنش خزه‌های روی سنگ به اکسیژن موجود در هوا. جلبک‌ها تنها در شرایط معین نیمه سایه رشد می‌کنند و به نظر می‌رسد در طی ۹۵۰۰ سال گذشته این وضعیت تغییر نکرده باشد. «کم‌کم داریم متوجه می‌شویم که اینجا مکان بخصوصی بوده که اتفاقات عجیبی نیز در آن رخ می‌دهد.» وی امیدوار است حفاری‌ها برای نه‌تنها پیدا کردن خانه بلکه تا پیدا کردن یک روستا گسترش یابد. پس از پایان مرحله‌ی اصلی ساخت استون هنج در حدود ۲۴۰۰ سال پیش از میلاد، این یادمان تغییر پیدا کرد اما دیگر دوره‌ی ساخت یادمان‌های عظیم به پایان رسیده بود. ازنظر دکتر پارکر پیرسون این مسئله نشان می‌دهد چگونه دنیا و سبک زندگی مردم در آن زمان از اساس تغییر کرده است. افراد جدیدی از اروپا عبور کرده و ابزار فلزسازی و برنز را با خود به فرهنگ عصر سنگی آوردند. این تغییر بسیار جالب‌توجه است، چراکه  استون هنج- از این حیث که یک اثر سنگی  است- دیگر وداع با عصر سنگی محسوب می‌شود. منبع:‌ Nytimes