قدیمیترین کلیساهای جهان؛ روایت ایمان و معماری در گذر قرن‌ها
کلیساهای تاریخی جهان، همچون کتاب‌های سنگی هستند که فصل‌های پرماجرای تاریخ بشر را روایت می‌کنند. هر کدام از این سازه‌ها، بازتابی از هنر، ایمان و هویت فرهنگی مردمانی است که در دوره‌ای خاص زندگی کرده‌اند. برخی از آن‌ها با وجود گذر قرن‌ها و رویارویی با جنگ و ویرانی همچنان پابرجا مانده‌اند و برخی دیگر تنها در قالب بقایایی ارزشمند از گذشته در دسترس ما هستند. در این مطلب با قدیمی ترین کلیساهای جهان آشنا می‌شویم؛ پس با ما همراه شوید. (historyhit)
- کلیسای عقبه در اردن؛ از قدیمیترین کلیساهای جهان
- کلیسای جامع تریر آلمان؛ از شاخص ترین بناهای مذهبی اروپا
- کلیسای دورا اروپوس سوریه؛ اولین کلیسای خانگی جهان
- کلیسای سن میگل، قدیمیترین کلیسای کاتولیک ایالات متحده
- کلیسای بانوی ما مریم صهیون، قدیمیترین کلیسای فعال اتیوپی
- کلیسای سن پیتر، شاهکار بی‌رقیب معماری رنسانس در واتیکان
- کلیسای سن پیتر؛ بنایی تاریخی در دل کوه های ترکیه
- معبد پانتئون، از سازه‌های تاریخی ایتالیا
- کلیسای جامع اچمیادزین، قدیمیترین نماد مسیحیت در ارمنستان
کلیسای عقبه در اردن؛ از قدیمیترین کلیساهای جهان
«کلیسای عقبه» (Aqaba Church) از قدیمیترین کلیساهای جهان است و اگرچه امروز دیگر کاربری مذهبی ندارد؛ اما جایگاهی منحصربه‌فرد در تاریخ مسیحیت دارد. این بنا که در سال‌های ۲۹۳ تا ۳۰۳ میلادی ساخته ودر اواخر قرن چهارم میلادی بازسازی شد، بهعنوان اولین کلیسای اختصاصی مسیحیان در جهان شناخته میشود. زمین‌لرزه‌ای مهیب در سال ۳۶۳ میلادی، آن را به ویرانه‌ای تبدیل کرد. از آن زمان، بقایای کلیسا بیش از ۱۵ قرن زیر خاک مدفون ماند تا اینکه در سال ۱۹۹۸ باستان‌شناسان آن را از دل زمین بیرون آوردند.
کلیسای جامع تریر آلمان؛ از شاخص ترین بناهای مذهبی اروپا
«کلیسای جامع تریر» (Trier Cathedral) در آلمان متعلق به قرن چهارم میلادی، یکی از شاخص‌ترین بناهای مذهبی اروپا به شمار می‌رود. این کلیسا بارها بازسازی شده است؛ اما هنوز بخش‌هایی از بنای اولیه در ساختار امروزی دیده میشود و برج‌ها و گنبدهایش، آن را به یکی از مهم‌ترین جاهای دیدنی آلمان تبدیل کرده است. ردای مقدس نیز در این کلیسا نگهداری میشود و در مناسبت‌های خاص در معرض دید عموم قرار می‌گیرد. کلیسای جامع تریر به عنوان یکی از قدیمی ترین کلیساهای جهان و از آثار ثبت شده در یونسکو، همچنان محل برگزاری آیین‌های مذهبی فعال است.
کلیسای دورا اروپوس سوریه؛ اولین کلیسای خانگی جهان
«کلیسای دورا اروپوس» (Dura-Europos Church) در سوریه با قدمتی حدود ۲۳۵ میلادی قرار دارد. از آنجا که ساختار اولیه این بنا بهعنوان یک خانه بوده و بعدها به کلیسا تبدیل شده است، امروزه بهعنوان اولین «کلیسای خانگی» و از قدیمی ترین کلیساهای جهان شناخته میشود؛ البته دیگر محل برگزاری آیین‌های مذهبی نیست. بقایای کلیسا در دهه‌های ۱۹۲۰ و ۱۹۳۰ توسط باستان‌شناسان کشف شد. این کاوش‌ها همچنین چندین نقاشی دیواری را آشکار کرد که ظاهرا جزو اولین نقاشی‌های مسیحی کشف‌شده در جهان هستند.
کلیسای سن میگل، قدیمیترین کلیسای کاتولیک ایالات متحده
«کلیسای سن میگل» (San Miguel Chapel) در «نیومکزیکو»، بهعنوان قدیمیترین کلیسای کاتولیک در ایالات متحده شناخته میشود. این کلیسا بین سال‌های ۱۶۱۰ تا ۱۶۲۶ میلادی ساخته شد و در ابتدا محل عبادت کارگران و سربازان اسپانیایی بود که از مکزیک به نیومکزیکو آمده بودند. در طول تاریخ، کلیسا بارها بازسازی شد. برج ناقوس سه‌طبقه‌ای که در سال ۱۸۴۸ ساخته شده بود، در طوفانی در سال ۱۸۷۲ ویران شد؛ اما «زنگ سن خوزه» (San Jose Bell) سالم ماند و همچنان داخل کلیسا وجود دارد.
کلیسای بانوی ما مریم صهیون، قدیمیترین کلیسای فعال اتیوپی
«کلیسای بانوی ما مریم صهیون» (Church of Our Lady Mary of Zion)، قدیمیترین کلیسای فعال «اتیوپی» (Ethiopia)، متعلق به قرن چهارم میلادی است. این کلیسا در منطقه‌ای ساخته شد که مسیحیت را بهعنوان دین رسمی پذیرفته بودند و فعالیت مذهبی اش همچنان ادامه دارد. در این کلیسا «تابوت عهد» (Ark of the Covenant)، جعبه‌ای چوبی با روکش طلا حاوی لوح ده‌فرمان، نگهداری میشود؛ البته تنها نگهبان منصوب شده، اجازه بازدید از آن را دارد و به‌همین دلیل وجود آن را نمی‌توان به صراحت تایید کرد.
کلیسای سن پیتر، شاهکار بی‌رقیب معماری رنسانس در واتیکان
«کلیسای سن پیتر» (St. Peter’s Basilica) در «واتیکان» (Vatican) تا سال ۱۹۸۹ میلادی بزرگ‌ترین کلیسای جهان مسیحیت بود. بنای اولیه این کلیسا، حدود سال ۳۳۳ به فرمان امپراتور روم ساخته شد و در قرن پانزدهم، «پاپ نیکلاس پنجم» (Pope Nicholas V) دستور ساخت کلیسای جدیدی را صادر کرد. در این دوره، هنرمندان بزرگی مانند «میکل‌آنژ» (Michelangelo) معمار اصلی این بنا بودند و تندیس «پیتا» (Pieta) به عنوان تنها اثر امضاشده این هنرمند بزرگ رنسانس در آن قرار دارد.
کلیسای سن پیتر؛ بنایی تاریخی در دل کوه های ترکیه
«کلیسای سن پیتر» (Church of St. Peter) در «آنتاکیه» (Antakya) ترکیه یکی از خاص‌ترین و قدیمی ترین کلیساهای جهان است که در دل کوه تراشیده شده و قدمتش به اوایل مسیحیت بازمی‌گردد. برخی مورخان معتقدند، بخشی از این غار، حدود سال ۴۰ میلادی بهعنوان پناهگاهی برای عبادت مسیحیان اولیه ساخته شد. پس از فتح آنتاکیه به دست صلیبی‌ها در سال ۱۰۹۸، کلیسا گسترش یافت و بخش‌های جدیدی به آن افزوده شد. با این حال، کهن‌ترین بقایای موجود، شامل موزاییک‌های کف و دیوارنگاره‌هایی است که به قرن چهارم و پنجم میلادی تعلق دارند.
معبد پانتئون، از سازه‌های تاریخی ایتالیا
معبد «پانتئون» (Pantheon) در رم ایتالیا به‌خاطر گنبد عظیم بتنی‌اش شهرت دارد و از سازه‌های تاریخی دنیا محسوب می شود. پانتئون به‌دستور «مارکوس آگریپا» (Marcus Agrippa) بهعنوان معبدی برای خدایان رومی ساخته شد و نسخه کنونی آن به فرمان «امپراتور هادریان» (Emperor Hadrian) شکل گرفت. در قرن هفتم میلادی، این بنا به یک کلیسای مسیحی تغییر کاربری یافت و بعدها نیز به آرامگاه افرادی چون «رافائل» (Raphael)، نقاش رنسانس و چندین پادشاه ایتالیایی تبدیل شد. امروزه همچنان کلیسا فعال است و در آن مراسم مذهبی برگزار میشود.
کلیسای جامع اچمیادزین، قدیمیترین نماد مسیحیت در ارمنستان
«کلیسای جامع اچمیادزین» (Etchmiadzin Cathedral) در ارمنستان یکی از قدیمیترین کلیساهای مسیحی جهان است که بنای نخستین آن بین سال‌های ۳۰۱ تا ۳۰۳ میلادی ساخته شد و ساختمان امروزی آن پس از آسیب‌های ناشی از جنگ یا آتش‌سوزی بازسازی شد. این کلیسا به‌دلیل نوآوری‌های معماری و تاثیر بر گسترش معماری مسیحی در منطقه قفقاز اهمیت دارد و در میراث جهانی یونسکو ثبت شد.
اگر شما هم با دیگر کلیساهای باستانی جهان آشنایی دارید یا در خصوص هر یک از این مکان‌های معرفی شده، اطلاعات جذاب دیگری در دست دارید؛ خوشحال می‌شویم دانسته‌ها و تجربیات خود را در خصوص قدیمی ترین کلیساهای جهان، با مخاطبان کجارو در میان بگذارید.
منبع عکس کاور: st-peters-basilica-tickets.com؛ عکاس: نامشخص (کلیسای سن پیتر واتیکان)
سوالات متداول
قدیمی ترین کلیساهای جهان کدامند؟
از قدیمی ترین کلیساهای جهان میتوان به کلیسای عقبه اردن، کلیسای سن پیتر واتیکان، کلیسای جامع تریر آلمان، کلیسای سن میگل ایالات متحده، کلیسای سن پیتر ترکیه و... اشاره کرد.
قدیمیترین کلیسای کاتولیک آمریکا کدام است؟
«کلیسای سن میگل» در «نیومکزیکو»، بهعنوان قدیمیترین کلیسای کاتولیک در ایالات متحده شناخته میشود.