سفر به خشک‌ترین نقطه زمین؛ اینجا قرن‌ها باران نباریده است!
«بیابان آتاکاما» (Atacama Desert) در شمال شیلی، یکی از خشک‌ترین و منحصربه‌فردترین نقاط زمین به‌شمار می‌رود. این بیابان بیش از ۹۶۵ کیلومتر در امتداد ساحل اقیانوس آرام در آمریکا گسترده شده است. بخش‌هایی از این بیابان به دلیل شرایط ویژه اقلیمی، حتی یک قطره باران هم به خود ندیده؛ این ویژگی، آتاکاما را به خشک‌ترین نقطه روی زمین و مکانی استثنایی برای پژوهش تبدیل کرده است. همراه ما باشید تا به کشف این شگفتی طبیعی بپردازیم (howstuffworks).
جغرافیای بیابان آتاکاما
بیابان آتاکاما بین اقیانوس آرام در غرب و «رشته‌کوه‌های آند» (Andes Mountains) در شرق واقع شده است. مرز شمالی این بیابان به جنوب کشور پرو می‌رسد. مرز جنوبی آن نیز تا «بندر آنتوفاگاستا» (Antofagasta) در شیلی ادامه پیدا می‌کند. این بیابان شامل «دشت نمکی آتاکاما» (Atacama Salt Flat)، «فلات تاماروگال» (Pampa del Tamarugal) و دو دره خشک مهم به نام‌های «دره ماه» (Valle de la Luna) و «دره مریخ» (Valle de Marte) می‌شود. دره مریخ را با نام «دره مرگ» نیز می‌شناسند. جالب است بدانید آتاکاما از نظر اقلیم و زمین‌شناسی به مریخ شباهت دارد. سطح این بیابان بایر، خشک و پوشیده از شن و سنگ است و پوشش گیاهی کمی دارد.
اقلیم بیابان آتاکاما
بیابان آتاکاما به دلیل خشکی بی‌سابقه‌اش مشهور است. ترکیب جریان هوای اقیانوس آرام با هوای گرم بیابان، رطوبت هوا را می‌گیرد و باعث خشکی منطقه می‌شود. ارتفاع زیاد رشته‌کوه‌های آند و وزش «بادهای پایین‌رو» نیز مانع ورود رطوبت به این منطقه می‌شوند. برخی بخش‌های آتاکاما قرن‌ها باران ندیده‌اند. بااین‌حال، در این منطقه دما همیشه بسیار بالا نیست؛ مثلا میانگین دمای هوا در تابستان در شهر آنتوفاگاستا حدود ۱۸ درجه سانتی‌گراد است. در سواحل بیابان آتاکاما، کنار اقیانوس آرام، «پدیده مه ساحلی» (camanchaca) اندکی رطوبت برای حیات گیاهی و جانوری این بیابان فراهم می‌کند.
پوشش گیاهی و جانوری بیابان آتاکاما
بیابان آتاکاما با وجود شرایط سخت، میزبان گونه‌های متنوعی از گیاهان و جانوران است. در سواحل و دره‌ها، کاکتوس‌ها، گیاهان گوشتی، گل‌ها و گیاهان دارویی دیده می‌شوند که با محیط خشک سازگار شده‌اند. این گیاهان نقشی اساسی در فراهم کردن شرایط مطلوب برای زندگی و تامین غذای جانوران بیابان از جمله روباه‌ها، پرندگان، جوندگان و خزندگان دارند. در بخش جنوبی بیابان، دشت نمک آتاکاما (Salar de Atacama) قرار دارد؛ جایی که میکروارگانیسم‌های منحصربه‌فردی در آب‌های شور آن زندگی می‌کنند. این میکروارگانیسم‌ها منبع غذایی فلامینگوهایی هستند که در تابستان به دشت نمکی آتاکاما می‌آیند و با حضور خود رنگی تازه به چشم‌انداز خشک منطقه می‌بخشند.
تاثیر فعالیت‌های انسانی بر بیابان آتاکاما
صحرای آتاکاما باوجود شرایط خشک و سخت، بیش از یک میلیون نفر جمعیت دارد. در سده نوزدهم و اوایل سده بیستم، ذخایر غنی نیترات این منطقه به‌‌صورت افراطی استخراج شد؛ اگرچه این کار رونق اقتصادی این منطقه را در پی داشت، در محیط زیست تخریب‌هایی به وجود آورد؛ این موضوع باعث بروز درگیری بین شیلی و بولیوی نیز شد که برای تصاحب منابع طبیعی این ناحیه رقابت می‌کردند. امروزه، آتاکاما به دلیل شرایط منحصربه‌فرد خود، مقصدی مهم برای دانشمندان و پژوهشگران سراسر جهان محسوب می‌شود و این بیابان مکانی عالی برای رصد آسمان به‌شمار می‌رود؛ چرا که فاقد آلودگی نوری و بارش باران است.
نظر شما در مورد بیابان آتاکاما چیست؟ آیا تمایل دارید سفر به این منطقه را تجربه کنید و از تماشای زیبای‌های آن مانند آسمان شب لذت ببرید؟ خوشحال می‌شویم نظرهای خود را با ما و همراهان کجارو به اشتراک بگذارید.
منبع عکس کاور: سایت nationalgeographic.com؛ عکاس: Giulio Ercolani (دره ماه؛ بیابان آتاکاما)
