بهترین سوغات مهاباد؛ از کلانه و گیوه تا صنایع دستی کردی
مهاباد، شهری تاریخی و زیبا در استان آذربایجان غربی است که علاوه بر طبیعت دل‌انگیز و فرهنگ اصیلش، به خاطر سوغات متنوع و منحصربهفرد نیز شناخته می‌شود. هر سوغات مهاباد از نان‌های محلی گرفته تا صنایع دستی چشم‌نواز، بخشی از هویت و فرهنگ این دیار را بازگو می‌کند. بسیاری از این محصولات با سوغات کردستان و دیگر شهرهای آذربایجان غربی مشترک‌اند؛ اما رنگ و بوی خاص مهاباد آن‌ها را متفاوت و به‌یادماندنی می‌سازد. اگر می‌خواهید بدانید سوغات مهاباد چیست، تا پایان همراه ما باشید.
نان کلانه
در مهاباد، نان کلانه یکی از نان‌های سنتی و محبوب است که در فرهنگ غذایی مردم کرد جایگاه ویژه‌ای دارد. این نان را به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین فست‌فودهای جهان و غذایی سریع و مغذی برای کارگران و مسافران تهیه می‌‌‌کردند. در مهاباد، نان کلانه با استفاده از آرد گندم، پیازچه یا پیچک، کره محلی و نمک تهیه می‌شود.
نان کلانه به‌صورت نازک و گرد پخته می‌شود و در سطح آن از مخلوط کره و سبزیجات معطر استفاده می‌کنند و به‌دلیل استفاده از مواد اولیه محلی و روش‌های پخت سنتی روی سنگ یا تنور، طعمی خاص و منحصربهفرد دارد. این نان فقط محدود به مهاباد نیست و در مناطق مختلف کردستان و شهرهای کردنشین نیز تهیه می‌شود.
نان کولیچه
نان کولیچه یکی از نان‌های سنتی و پرطرفدار مهاباد و دیگر مناطق کردنشین آذربایجان غربی است که به‌دلیل بافت نرم و طعم دلپذیرش جایگاه ویژه‌ای در سفره‌های محلی دارد. خمیر این نان از ترکیب مواد ساده‌ای مانند آرد، آب ولرم و خمیرمایه فوری تهیه می‌شود. خمیر را حدود دو ساعت استراحت می‌دهند؛ سپس به چونه‌های کوچک تقسیم و در روغن داغ سرخ می‌کنند.
این نان در خوراک محلی «کولیچه شورمزه» نقش اصلی دارد؛ غذایی ساده و خوشمزه که در آن نخود پخته و طعم‌دار شده را میان این نان قرار می‌دهند و مانند یک ساندویچ سنتی سرو می‌کنند.
قالی مهاباد
قالی مهاباد یکی از معروف‌ترین دست‌بافته‌های آذربایجان غربی است که به‌خاطر کیفیت بالا و طرح‌های چشم‌نوازش شناخته می‌شود و از سوغات مهاباد به شمار می‌رود. قالی‌بافان ماهر این شهر معمولا از پشم مرغوب و رنگ‌های طبیعی استفاده می‌کنند و همین باعث می‌شود فرش ایرانی در مهاباد دوام زیادی داشته باشند و سال‌ها زیبایی خود را حفظ کنند.
طرح‌های قالی مهاباد بیشتر شامل گل فرنگ، لچک ترنج، شاه عباس و زیرخاكی است که با رنگ‌های گرم و زنده مثل قرمز، لاکی، سرمه‌ای و کرم بافته می‌شوند. این فرش‌ها علاوه بر جنبه کاربردی، به‌خاطر زیبایی و اصالتشان به‌عنوان اثری هنری هم ارزشمند هستند و در بازارهای داخلی و خارجی طرفداران زیادی دارند.
گیوه کلاش
گیوه کلاش، یکی از صنایع دستی پرارزش مناطق کردنشین ایران و از سوغات مهاباد است. این کفش دست‌ساز از دو بخش رویه بافته‌شده با نخ و زیره‌ای سبک از چرم ساخته می‌شود. این ترکیب مواد اولیه باعث می‌شود کلاش هم نرم و خنک باشد و هم در محیط‌های کوهستانی و مسیرهای سخت از مقاومت خوبی برخوردار باشد.
گلیم بافی
گلیم بافی مهاباد، هنری اصیل و کهن است که با نقش‌ها و رنگ‌های منحصر به فرد خود، نه‌تنها بیانگر زندگی فرهنگی این منطقه است، بلکه به‌عنوان منبع درآمد بسیاری از خانواده‌ها نیز شناخته می‌شود. گلیم‌های تولیدی این شهرستان با ترکیب نخ‌های پشمی و رنگ‌های طبیعی گیاهی، جلوه‌ای چشم‌نواز و ماندگار دارند.
با وجود چالش‌هایی مانند کاهش تقاضا، افزایش هزینه‌های تولید و رقابت با محصولات ماشینی، گلیم بافی مهاباد همچنان جایگاه خود را حفظ کرده است. زنان و مردان هنرمند این منطقه، با دقت و حوصله، هنر سنتی خود را در کارگاه‌های خانگی یا کوچک به نمایش گذاشته‌اند.
چاروق دوزی
در مهاباد تولید انواع مصنوعات چرمی همچون چاروق (کفش سنتی کردی)، کیف‌های زنانه و مردانه و زین و یراق اسب رواج دارد. «چاروق» که در اصطلاح محلی به آن «کاله سنتی شمامه بندی مهاباد» میگویند، از گذشته یکی از پایپوشهای سنتی مناطق کردنشین بوده است. چاروق‌ها معمولا از چرم گاو ساخته می‌شوند و برای تزیین آن‌ها از منگوله‌های نخی و لبه‌دوزی با سیم نازک استفاده می‌شود.
در کنار چاروق، تولید کیف‌های چرمی زنانه بنددار نیز از صنایع دستی مهم مهاباد به‌شمار می‌رود. این کیف‌ها به‌خاطر اصالت، زیبایی و قیمت مناسب، خواستاران زیادی در بازارهای خارج از منطقه دارند. ابزار سنتی مورد استفاده برای این محصولات شامل کاردک، درفش، مشته، قالب چوبی و سوزن است که همچنان در کارگاه‌های چرمی مهاباد کاربرد دارند.
چاقوسازی
چاقوسازی یکی از صنایع دستی اصیل مهاباد است که توسط استادکاران ماهر مهابادی با استفاده از فولادهای مقاوم، انواع چاقوهای سفری، کاردهای آشپزخانه و... را تولید می‌شود. هرچند بیشتر این تولیدات جنبه مصرفی دارد؛ اما برخی نمونه‌ها نیز به‌صورت سفارشی و تزیینی ساخته می‌شوند. چاقوهای مهابادی به دلیل استحکام، ظرافت و برندگی بالا شهرت دارند.
این هنر سنتی به انرژی، دقت و مهارت زیادی نیاز دارد و فرآیند ساخت آن شامل حرارت‌دهی به فولاد، چکش‌کاری و شکل‌دهی دقیق تیغه است تا محصولی متوازن و کارآمد به دست آید. هرچند امروزه رونق چاقوسازی نسبت به گذشته کمتر شده، کیفیت بالای محصولات مهاباد همچنان حفظ شده است.
خراطی
خراطی یکی از قدیمی‌ترین و اصیل‌ترین هنرهای مرتبط با چوب است که در نتیجه تراش و شکل‌دهی به چوب در حال چرخش توسط دستگاه مخصوص صورت می‌گیرد. این محصولات از قندان و هاون گرفته تا تخته شطرنج را شامل می‌شود و از سوغات مهاباد به شمار می‌رود.
در مهاباد علاوه بر تخته‌نرد و شطرنج، محصولات دیگری نظیر عصا، پایه آباژور و ظروف مختلف نیز می‌سازند. این وسایل به‌عنوان سوغاتی مهاباد علاوه بر کارکرد روزمره، ظاهری زیبا و هنری دارند و بیانگر ذوق و خلاقیت مردم این دیار هستند.
سجاده بافی
مهاباد به‌عنوان یکی از قطب‌های تولید سجاده‌های دستباف در آذربایجان غربی شناخته می‌شود و بافندگان این شهر، با استفاده از نخ‌ها و رنگ‌های مرغوب، سجاده‌هایی با کیفیت بالا تولید می‌کنند. طرح‌های سجاده‌های مهاباد معمولا شامل نقوش هندسی و اسلیمی است که با دقت و ظرافت خاصی بافته می‌شوند. بافندگان ماهر این منطقه، با استفاده از تکنیک‌های سنتی، سجاده‌هایی تولید می‌کنند که علاوه بر زیبایی، دوام و کیفیت بالایی دارند.
اگر شما هم با دیگر سوغات مهاباد آشنایی دارید یا در خصوص هر یک از موارد ذکر شده اطلاعات جذاب دیگری در دست دارید، خوشحال می‌شویم، دانسته‌ها و تجربیات خود را با مخاطبان کجارو در میان بگذارید.
منبع عکس کاور: visitiran.ir؛ عکاس: نامشخص
سوالات متداول
سوغات مهاباد چیست؟
از سوغات مهاباد میتوان به محصولات خراطی، سجاده بافی، کلانه، چاروق، نان کولیچه، قالی، گلیم، گیوه و... اشاره کرد.
چاروق دوزی مهاباد چیست؟
«چاروق» که در اصطلاح محلی به آن «کاله سنتی شمامه بندی مهاباد» میگویند، از پایپوشهای زینتی زنان و مردان کرد بوده است.