سوغات کرمانشاه چیست؟

نسخه اولیه این مقاله در تاریخ ۱۳۹۷/۰۲/۳۰ منتشر شده و در تاریخ ۱۳۹۹/۱۲/۲۴ به‌روزرسانی شده است.

استان کرمانشاه از شمال به استان کردستان، از جنوب به استان لرستان و ایلام، از شرق به استان همدان و از غرب به کشور عراق محدود می‌شود و مرکز آن، شهر کرمانشاه است. طبق اسناد تاریخی به جامانده، کرمانشاه از نخستین مراکز تمدن بشری است و برخلاف سایر بخش‌های ایران که به‌طور مقطعی محل سکونت انسان‌ها بوده‌اند، این منطقه بدون وقفه در دوره‌های مختلف تاریخی مورد سکونت قرار گرفته است. همچنین، چون بر سر شاه‌راه‌های ارتباطی مهمی مثل جاده‌ شاهی و جاده‌ ابریشم قرار داشته، همواره حائز اهمیت بوده است.

این استان به‌دلیل تنوع آب‌و‌هوایی و همین طور به‌دلیل در اختیار داشتن جاذبه‌های فرهنگی و تاریخی فراوان، همواره یکی از مقاصد گردشگری محبوب در ایران بوده است. در این استان وجود بیش از ۳۰۰۰ اثر تاریخی برآورد شده که ۷۱۶ مورد آن به ثبت ملی و یک اثر به ثبت جهانی رسیده است. از میان جاهای دیدنی استان کرمانشاه، طاق بستان در کرمانشاه، طاق گرا، معبد آناهیتا در کنگاور و... را می‌توان نام برد.

تهیه‌ سوغات یکی از بخش‌های جدانشدنی از سفر است. در کرمانشاه نیز سوغات متنوعی از جمله انواع صنایع دستی و شیرینی‌ها وجود دارد که می‌توانید برای آشنایان خود به‌عنوان سوغات و یادگار سفر تهیه کنید. در ادامه با چند مورد از آن‌ها آشنا می‌شویم.

هیچ کسی نیست که تعریف شیرینی نان برنجی کرمانشاه را نشنیده باشد و آن را امتحان نکرده باشد. البته این شیرینی در گوشه و کنار ایران تهیه می‌شود اما نان برنجی کرمانشاه، عطر و طعم دیگری دارد و در میان گردشگران کاملا شناخته‌شده و محبوب است. نان برنجی که از بهترین سوغات ایران به شمار می‌رود، در انواع ساده و زعفرانی پخته می‌شود.

نان شکری هم نوع دیگری از همین شیرینی است که به‌جای آرد برنج در تهیه‌ آن از آرد گندم استفاده می‌شود. قدمت و سابقه‌ نان برنجی در کرمانشاه به ۱۵۰ سال پیش و زمان حکومت قاجار بازمی‌گردد و از ۱۵۰ سال پیش به بعد یکی از سوغات معروف کرمانشاه است. در سال ۱۳۹۱ در هفتمین شورای سیاست‌گذاری ثبت آثار معنوی در شهر شاهرود، چند اثر از کرمانشاه ثبت ملی شد که نان برنجی یکی از آن‌ها بود. پخت نان برنجی نسل به نسل در کرمانشاه آموزش داده می‌شود و پیشکسوتان خمیرگیر همواره با وضو کار خود را آغاز می‌کنند.

یوخه یا کاک، نوعی شیرینی سنتی ایران است که علاوه بر کرمانشاه در مناطق دیگری مانند شیراز نیز تهیه می‌شود. این شیرینی از ورقه‌های بسیار نازک خمیر تهیه می‌شود و بسیار سبک، خوشمزه و پرانرژی است. در تهیه‌ آن از آرد گندم، شکر یا پودر قند، تخم‌مرغ، دارچین، روغن، هل و آب استفاده می‌کنند و برای تزیین، روی آن پودر پسته، پودر نارگیل یا خلال بادام می‌ریزند.

پرونده‌ طرز تهیه‌ شیرینی محلی «کاک» کرمانشاهی در جریان برگزاری هفتمین اجلاس سراسری شورای سیاستگذاری ثبت آثار معنوی کشور به فهرست میراث معنوی ایرانیان افزوده شد.

یکی از سوغاتی‌های لذیذ کرمانشاه، نان خرمایی است. نان خرمایی، در زبان محلی کرمانشاه به نان خانقی معروف است و آن را می‌توانید از کارگاه‌ها و مغازه‌های نان برنجی تهیه کنید.

یکی دیگر از سوغاتی‌های ارزشمند و شناخته‌شده‌ کرمانشاه، روغن حیوانی یا روغن کرمانشاهی است وشهرت بسیاری در ایران پیدا کرده است.روغن حیوانی یا به زبان کرمانشاهی «رون دان» فرآورده‌ای است که از شیر گوسفند و گاو تهیه می‌شود. روغن حیوانی به این صورت به دست می‌آید که از شیر گاو و گوسفند ابتدا ماست و سپس دوغ درست می‌کنند و از دوغ به دست آمده روغن می‌گیرند. روغن حیوانی به این دلیل که از شیر گرفته می‌شود تمام خواص شیر را دارد و غذا را بسیار خوش‌طعم و خوش‌عطر و لذیذ می‌کند.

دستبافته‌هایی مانند قالی و گلیم و جاجیم در گوشه و کنار ایران بافته می‌شوند. تفاوت اصلی آن‌ها معمولا در طرح و نقشه‌‌ آن‌ها و حتی رنگ‌هایی است که بافندگان با مهارت و ذوق و سلیقه‌ خود در بافت آن‌ها استفاده می‌کنند.

گلیم‌بافی از دیگر هنرها و صنایع دستی این خطه است که در کارگاه‌های خانگی و بیشتر در هرسین کرمانشاه تولید می‌شود. نقوش گلیم‌های کرمانشاه عبارت‌اند از چشمه نظامی و‌ ‌نقوش ترکیبی درخت و لانه‌ گنجشک، مرغابی، مار، عروسک، قیچی، خطوط افقی، عمودی‌، نقش قرقره، راه‌راه، پنجه گربه، قاچ خربزه، گل مشرفی، گل ترمه و سوزنی.

جاجیم دست بافته‌ای از پشم است که به‌عنوان بالاپوشی گرم استفاده می‌شود و بیشتر خانواده‌های عشایری و روستایی آن را می‌بافند. مرغوب‌ترین جاجیم این منطقه را از اورامانات و ثلاث می‌توان تهیه کرد.

موج یا رختخواب‌پیچ نوعی پارچه از پشم است. موج‌بافی یکی از صنایع دستی کرمانشاه است که از آن برای تهیه‌ روانداز، سجاده، رختخواب‌پیچ، رو‌کرسی، پرده و… استفاده می‌کنند. طرح این بافته‌ها بیشتر چهارخانه، سیاه و سفید، تخت قرمز، شطرنجی و کشکولی است.

البته هنر موج‌بافی امروزه رونق گذشته را ندارد و تنها به‌صورت سفارشی بافته می‌شود. خرید این دست‌بافته‌ها به‌عنوان سوغات می‌تواند موجب رونق دوباره‌ این هنرها و همچنین رونق اقتصادی و جذب بیشتر گردشگر در منطقه شود.

گیوه، پاپوش سنتی ایران، در شهرها و استان‌های مختلف کشور از جمله در استان‌های فارس، چهارمحال و بختیاری، اصفهان، همدان و مرکزی تولید می‌شود. کرمانشاه نیز یکی از مراکزی است که گیوه در آن تولید می‌شود. حتی امروزه هم بسیاری از قدیمی‌ها گیوه را به خاطر سبکی و خنکی به کفش‌های دیگر ترجیح می‌دهند.

برای تولید گیوه از نخ قالی، نخ ابریشم و کفی مناسب استفاده می‌شود. در کرمانشاه، هنرمندان گیوه‌باف، پنج نوع گیوه تولید می‌کنند؛ گیوه‌ زیرپارچه‌ای، گیوه‌ تخت آجیده، گیوه‌ تخت چرمی، گیوه‌ تخت لاستیکی و گیوه‌ رویه ابریشمی.

از میان سایر صنایع دستی و سوغات کرمانشاه می‌توان به مواردی چون شیرینی بژی، ابزاهایی فلزی چون ابزار زین و یراق، ابزار و وسایل کار و شکار، چاقو، کارد، قندشکن، قفل و کلید و… که اهالی روستای کرند، در کارگاه‌های خود تولید می‌کنند، انواع آلات موسیقی چون دف، سه‌تار، تنبور و دیوان و جانماز و تسبیح اشاره کرد. نظرها و تجربیات خود را در خصوص سفر به کرمانشاه با ما و سایر کاربران کجاروبه اشتراک بگذارید.