ایوان تخت مرمر، منظر شاهان قاجار به کاخ گلستان

کاخ گلستان قدیمی‌ترین کاخ تهران است که هر قسمت آن در دوره‌ای از تاریخ ساخته شده است. هرکدام از این قسمت‌های که کاخ‌ها و ایوان‌هایی با جاذبه‌های خود را دارند. یکی از جالب‌ و دیدنی‌ترین بخش‌های کاخ گلستان، ایوان تخت مرمر است. در این گزارش با این قسمت از کاخ گلستان و خصوصیات تخت مرمر بیشتر آشنا می‌شویم. با تصاویر اختصاصی کجارو از کاخ گلستان همراه باشید.

فتحعلی شاه به سبب محفوظ نبودن ایوان تخت مرمر و دشواری جابه‌جایی تخت طاووس، دستور داد تختی بسازند که همیشه در وسط ایوان قرار داشته باشد. این تخت به تخت مرمر یا تخت سلیمانی مشهور شد.

در ایوان تخت مرمر هنرمندان ایرانی با ذوق فراوان هنرهای معماری، نقاشی، سنگ‌تراشی، کاشی‌کاری، گچ‌بری، آیینه‌کاری، خاتم‌سازی، منبت‌کاری و مشبک‌سازی را به کار گرفته‌اند تا در میانه کاخ گلستان فضایی زیبا و بدیع و ساختمانی ارزشمند را بنا کنند.

ایوان یا تخت مرمر جایگاهی بوده که مراسم سلام با حضور طبقه‌های مختلف مردم در مقابل آن برگزار می‌‌شده است. 

این ایوان از بناهای دوران زندیه است که در دوره قاجار، مراسم تاج‌گذاری شاهان در آن برگزار می‌شده است. به نظر می‌رسد که عمر بعضی از بخش‌های تخت مرمر که از بناهای دوره زندیه است، از بناهای دیگر کاخ گلستان بیشتر باشد.

در سال ۱۲۲۱ هجری قمری، فتحعلی‌ شاه قاجار، به حجاران و سنگ‌تراشان معروف اصفهانی امر کرد تا از سنگ مرمر زرد یزد تختی بسازند تا همیشه در وسط ایوان باقی بماند.

این تخت از ۶۵ قطعه مرمر بزرگ و کوچک تشکیل شده است. میرزا بابای شیرازی نقاش‌باشی آن را طراحی کرده و سرپرستی حجاری به عهده استاد محمد ابراهیم اصفهانی بوده است.

معماری و تزیینات این ایوان در دوره فتحعلی شاه و ناصرالدین شاه تغییرات زیادی کرد، تا به‌شکل امروزی در آمد.

این ایوان در دوره قاجار محل اجرای مراسم به تخت نشستن پادشاهان و برگزاری مراسم و اعیاد رسمی بود. آخرین مراسم رسمی که در این ایوان برگزار شد، تاج‌گذاری رضاخان در سال ۱۳۰۴ خورشیدی بود.

تخت مرمر از ۵ قطعه سنگ مرمر صاف به ضخامت ۱۲ سانتی‌متر که از زیر به یکدیگر وصل شده، ۷ قطعه سنگ در پله‌ها، ۲۱ قطعه سنگ در طارمی‌ها، پایه‌ها و ستون‌ها و ۲۱ قطعه در مجسمه‌های حامل تخت و ۱۲ قطعه سنگ مرمر در مجسمه‌های کوچک دور تخت ساخته شده و از چهار طرف بر دوش ۳ دیو و ۶ فرشته یا انسان قرار گرفته است.

در وسط دو پله در سطح عمودی پله‌ها، اژدها و در طرفین نخستین پله مجسمه ۲ شیر حجاری شده است.

دورتادور تخت دارای کتیبه‌هایی است که درون هر یک از آن‌ها یک بیت یا مصرع از دو قصیده فتحعلی خان صبا (ملک الشعراء) در مدح فتحعلی شاه و وصف تخت مرمر سروده شده و به قلم نستعلیق استاد مهدی تهرانی ملک الکتاب سلطانی نوشته شده است.

ستون زیبای ایوان تخت مرمر

دیو و شیر‌های محافظ تخت مرمر

ایوان تخت مرمر یکی از بناهایی است که دیدن آن را به‌شدت به شما پیشنهاد می‌کنیم! در این بنا انواع هنرهای ایرانی در بهترین شکل ممکن در کنار هم قرار گرفته‌اند.

آیا شما قبلا ایوان تخت مرمر را از نزدیک دیده‌اید؟ تجربه خود را با کجارو و خوانندگان ما در میان بگذارید.