چرا میدان نقش جهان یکی از زیباترین اماکن دیدنی اصفهان است؟

_{سلب‌ مسئولیت: تحریریه‌ کجارو در تهیه‌ این محتوای تبلیغاتی نقش نداشته و مسئولیتی در قبال صحت آن ندارد.}

شهر زیبا و باشکوه اصفهان از دیر باز به خاطر جاذبه های تاریخی و موقعیت خاص جغرافیایی مورد توجه همگان بخصوص امرا و حاکمان بوده است. سومین شهر بزرگ و پرجمعیت ایران که در طی سال های ۱۰۵۰ تا ۱۷۲۲ به عنوان پایتخت از سوی صفویان انتخاب شد. در تمام ادوار تاریخی از اصفهان به عنوان شهری با رونق و فراوانی یاد شده، بناهایی که در این شهر ساخته شده اند هر کدام بیانگر معماری غنی ایرانی است که طی دوره های مختلف با معماری های مقارن با خود ترکیب شده که علاوه بر ایجاد خلاقیت در ساخت بنا در ارتقا سبک های معماری ایرانی نیز بسیار موثر بوده است. از جمله آثار تاریخی شهر زیبای اصفهان می‌توان به منارجنبان، سی و سه پل، پل خواجو، میدان نقش جهان، کاخ چهل ستون، عمارت عالی قاپو و بسیاری بناها و سازه های ارزشمندی دیگر اشاره کرد.

اصفهان در هر فصلی از سال دارای زیبایی های خاصی است و بازدید از جاذبه های گردشگری و تاریخی آن می تواند بسیار لذت بخش باشد. اما در فصل بهار و ماه اردیبهشت اصفهان با آب و هوای فوق العاده و طبیعت زیبایی که دارد همانند تکه ای از بهشت است که در دل زمین جای گرفته است. از این رو پیشنهاد می کنیم که فصل بهار را برای سفر به اصفهان انتخاب نمایید. برای خرید بلیط هواپیما اصفهان یا اتوبوس آن می توانید به صورت حضوری به آژانس های مسافرتی سطح شهر مراجعه کنید و یا این کار را به صورت اینترنتی انجام دهید.

وب سایت های متعددی امروزه در زمینه ارائه انواع بلیط سفر وجود دارد که یکی از معروف‌ترین و معتبرترین آن ها وب سایت مستر بلیط است که خدمات ارزنده ای در رابطه با سفر ارائه می‌دهد.  برای خرید بلیط هواپیما مستر بلیط می توانید به وب‌سایت آن مراجعه کنید.

یکی دیگر از عواملی که بر اهمیت اصفهان می‌افزاید وجود زاینده رود در این شهر است که موجب ایجاد آبادانی و مهاجر پذیری بالای آن در ادوار گذشته است. در میان تمام آثار تاریخی و گرانبهایی که در اصفهان باشکوه دیده می‌شود، میدان نقش جهان از اهمیت ویژه ایی برخوردار است. زیرا در هیچ جای جهان چنین مجموعه ایی عظیم از آثار و ابنیه تاریخی یکجا گرد هم نیامده، و این نشان دهنده فرهنگ غنی و باشکوه ایران از ادوار گذشته تا به امروز است. علاوه بر این اصفهان و رشت دو شهری هستند که بنا بر فاکتورها و معیارهای سازمان یونسکو به عنوان شهرهای خلاق معرفی می‌شوند. شهرهای خلاق به شهرهایی گفته می شود که بر اساس نوآوری و توسعه پایدار شهری ساخته شده اند.  با ما همسفر باشید تا با این میدان تاریخی فرهنگی بیشتر آشنا شویم.

تاریخچه میدان نقش جهان

سالیان متمادی قبل از اینکه میدان نقش جهان ساخته شود، باغی بزرگ به نام نقش جهان وجود داشته که نام آن را برگرفته از شهر نخجوان در آذربایجان می‌دانند. در دوره تیموری در محلی که باغ قرار گرفته بود میدان کوچکی ساخته شد که به نام همان باغ یعنی نقش جهان خوانده می شد. این میدان در ابتدا ساختاری بسیار ساده و معمولی همچون سایر میادین داشت که بعد ها با روی کار آمدن سلسله صفویه با تحولات شگرفی روبرو شد.

در زمان صفویه به دلیل بروز مشکلاتی که میان ایران و عثمانی پدید آمد پایتخت ایران را از قزوین به اصفهان تغییر داد، و در سال ۱۰۱۱ طی فرمانی به شیخ بهایی اعلام کرد تا طرحی نوین برای شهر اصفهان طراحی کند و با هنرمندی دو تن از معماران بنام عصر صفوی به نام های استاد محمدرضا و استاد علی اکبر اصفهانی میدان به شکل امروزی طراحی و بنا شد.

مکانی که برای ساخت میدان در نظر گرفته شد در واقع باغ‌های دولتی بود که در زمان تیموریان احداث شده بود. این طراحی باید مانند پل ارتباطی بین بافت قدیمی و نوین شهر عمل می کرد. شاه عباس بجای تخریب بافت قدیمی شهر تصمیم گرفت تا در قسمت جنوبی و در موازات زاینده رود به ساخت و آبادانی بپردازد. میدان نقش جهان در قرن یازدهم هجری به عنوان بزرگترین محل تفریح و تفرج شاهان و شاهزادگان برای پرداختن به اموری همچون چوگان، رژه ارتش، آذین بندی مراسمات مذهبی و تعزیه و جشن های سلطنتی مورد استفاده قرار می گرفت. اولین جشنی که در این میدان برپا شد مربوط به بازگشت فاتحانه امام قلی خان از فرماندهان نظامی صفویه از فتح جزیره هرمز بود، که بسیار باشکوه و خیره کننده برگزار شد که طبق اسناد و نوشته های تاریخی میدان را با پنجاه هزار چراغ آذین بسته بودند و شاه طی چند روز جشن و پایکوبی به مردم صله پرداخت نموده است.  قدمت ساخت میدان به دورانی خیلی کهن تر از صفویه باز می گردد، اما در زمان شاه عباس به اوج شکوهش رسید و نمایی که اکنون از میدان می‌بینیم در واقع مدیون معماری بی نظیر عصر صفوی است. در سال ۱۳۵۸ سازمان یونسکو میدان نقش جهان را در فهرست آثار جهانی ثبت نمود و در سال ۱۳۱۳ در رده آثار ملی ایران قرار گرفت. در زمان حمله افغان‌ها به اصفهان بخش‌هایی از میدان نقش جهان تخریب شد که در دوره پهلوی اول و دوم کار مرمت و بازسازی میدان به نحوی شایسته انجام پذیرفت.

در زمان سلجوقیان قسمت هایی از میدان فعلی، میدان کوچکتری به نام کوشک وجود داشت که جایگاه اعدام محکومان و برگزاری جشن‌های آیینی همچون نوروز بوده است. عمارات دولتی و کاخ پادشاهان حکومت تیموریان و آق قویونلوها نیز در بخش مرکزی باغی که همجوار با میدان بود قرار داشت، همچنین در ضلع غربی میدان فعلی، کاخ عالی قاپو ساخته شد. در پیرامون میدان نقش جهان بناهای عظیم بسیاری دیگر همچون مسجد امام (شاه سابق)، مسجد شیخ لطف الله، عمارت عالی قاپو و سردر قیصریه ساخته شده اند که علاوه بر زیبایی بر شکوه میدان نیز می‌افزایند.

ساخت دکان‌های متفاوت در حوالی آن و روی آوردن تجار و بازاریان به ساخت تجارت خانه‌ها موجب شد که میدان بیش از پیش در کانون توجه قرار بگیرد. از آنجا که نقش جهان و تمامی مکان‌های اطرافش همگی از سابقه تاریخی و معماری ارزشمند ایرانی برخوردار هستند، بر میزان اهمیت و شکوه این میدان می‌افزاید.

میدان نقش جهان که به میدان شاه نیز معروف بود پس از پیروزی انقلاب اسلامی به میدان امام تغییر نام داد. با روی کار آمدن سلسله زندیه و تغییر پایتخت از اصفهان به شیراز، برای مدتی شهر اصفهان از کانون توجهات کنار رفت و به علت عدم رسیدگی به ابنیه تاریخی و خود میدان بسیاری از قسمت های آن و بناهای اطرافش فرسوده و تخریب شدند تا زمان حکومت پهلوی که مجددا با بازسازی و مرمت صورت گرفته میدان نقش جهان جان تازه‌ایی گرفت. امروزه نیز میدان همواره مورد بررسی و مرمت قرار می گیرد تا به عنوان نگینی بر تارک اصفهان بدرخشد.

شکوه معماری ایرانی

براساس کاوش‌های باستان شناسی می‌توان دریافت که معماری ایران به حدود هفت هزار سال پیش از میلاد بر می‌گردد. ویژگی های خاص این نوع از معماری با طراحی مناسب، پوشش دقیق فصلی، ایوان‌ها، محاسبات بدون نقص، ستون‌های اصلی و فرعی همگی به عنوان مهم‌ترین وجه تمایز آن با معماری سایر ملل می‌شود. معماری ایرانی پس از اسلام به خراسانی، رازی، آذری، اصفهانی و معاصر تقسیم می‌شود که مهم‌ترین آثار بدست آمده پس از اسلام از معماری اصفهانی که مقارن با سلسله های صفویه، افشار، زندیه و قاجاریه است، بهره برده‌اند.  

استادان ماهر و زبر دستی که نقشه ساخت میدان را طراحی نمودند از طرح‌های مورد استفاده در میدان‌های عتیق دوره آل بویه، میدان عالی قاپو قزوین و میدان حسن پادشاه در تبریز الهام گرفته‌اند. در این میدان تمام اصول نیازمندی شهری در نظر گرفته شده است مانند ساخت بافت تجاری در کنار بافت مسکونی که مردم به راحتی می‌توانستند در کنار زندگی روزمره خود به کسب و کار و تجارت نیز بپردازند، و یا ساخت مساجد زیبا و کاخ عالی قاپو محوریت حکومت و مذهب را در این میدان ایجاد می کرد.

ساخت عمارات و بناهای متعدد که از قسمت جنوبی میدان در امتداد زاینده رود ادامه پیدا می‌کرد فضایی بسیار وسیع را برای میدان به وجود می‌آورد که بعدها تخریب شد و فقط هشت بهشت و چهل ستون از آن به یادگار مانده است و در طی سال های معاصر از فضای میدان کاستند تا رسیدگی و مرمت بافت ها راحت تر صورت پذیرد. میدان نقش جهان با شکلی مستطیلی که دارد، آن را بسیار متمایز از سایر میادینی که نمایی دایره شکل دارند، می کند، و با عنوان دومین میدان بزرگ جهان در رده ی بهترین اماکن دیدنی دنیا قرار گرفته است.

در کنار زیبایی‌های چشمگیر میدان بزرگ نقش جهان عمارت، کاخ ها و مساجد باشکوهی با نمایی خیره کننده هر بیننده‌ایی را مسحور خود می‌کنند. در نوع معماری عهد صفویه ساختار به هم پیوسته ساختمان‌های اداری، کاخ‌های تشریفاتی، کارخانه‌ها، مطبخ‌ها، اصطبل‌ها، همگی علاوه بر نمایش شکوه پادشاهی موجب می‌شده که نظارت یکسان و همزمانی بر تمامی بناها و امور مربوط به آن ها را داشته باشند. این میدان به لحاظ وسعت پس از میدان سرخ مسکو در رده دوم جهان قرار دارد و پس از میدان " تیان آنمن " شهر پکن بزرگترین میدان جهان شناخته می‌شود.  

میدان نقش جهان مکانی برای برگزاری جشن سلطنتی

میدان نقش جهان از جمله میادینی است که کلیت طراحی آن علاوه بر جنبه نمایشی جنبه علمی و تحقیقی نیز داشته، و حضور همزمان حکومت و مردم در بافت میدان به خوبی بیانگر این موضوع است. وجود دولت خانه‌ها و کاخ‌های حکومتی برا اهمیت سیاسی میدان صحه می‌گذارد. براساس شواهد تاریخی این میدان برای حضور همیشگی مردم در تمام مراسمات آیینی و مذهبی به شمار می‌رفته است.

آیین‌های بیشماری همچون شاطر دوانی، آتش بازی، قپق اندازی نیز در کنار سایر برنامه‌های سلطنتی و مذهبی برگزار می‌شده، همچنین مراسمات غیر رسمی مانند حقه بازی، خیمه شب بازی و یا برگزاری بازار دست فروش‌ها و هنرنمایی لوطی‌ها در بخش‌های مختلف میدان طرفداران دخاص خود را داشته است. ورودی اصلی میدان از قیصریه به عنوان یکی از ورودی‌های شهر نوساخته عصر صفویه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده، که برای هر تازه واردی که از ورودی به میدان پا می‌گذاشته این تفکر را تداعی می‌کرده که معماری برپایه چهار رکن حکومت، مردم، تجارت و مذهب با محوریت دین پایه‌گذاری شده است.

در واقع حاکمان وقت با شیوه ایی بسیار هنرمندانه و زیرکانه ایدئولوژی خاص صفویان را به نمایش گزارده‌اند. شهر نوین باید به خوبی تمدن و جایگاه فرهنگی اسلامی و مردمی بودن حکومت را به تصویر می‌کشید. از همین رو ساختمان مسجد جامع به عنوان اصلی‌ترین بنا درست در مقابل ورودی قیصریه ساخته شد تا به محض ورود به میدان به عنوان اولین مکان به چشم بیاید.

علاوه بر این در وسط میدان حوض آب که در محوطه جلوخان قیصریه قرار گرفته به همراه میله‌های شمالی بازی چوگان و درختان چنار بلندی که در پیرامون محوطه خودنمایی می‌کنند، موجب می‌شود که هر فردی که از ورودی قیصریه به میدان پا بگذارد در نگاه اول بخش اعظمی از زیبایی‌ها و نمادهای میدان را ببیند، که این نوع طراحی در نوع خود بی نظیر و بسیار هوشمندانه است. این میدان با بناهای تاریخی که آن را احاطه کرده است، فضایی متفاوت در ساختار شهر سازی اصفهان ایجاد نموده است. فضای سبز داخل میدان با فواره ها و حوضی بزرگ و زیبا نمایی دلنشین را ایجاد می‌کند. برگزاری بازارچه‌های سنتی و صنایع دستی نیز جلوه ی خاصی به میدان بخشیده که معرف پیشینه تاریخی هنرهای دستی است.

در زمان حکومت شاه عباس صفوی و جانشینانش میدان نقش جهان به عنوان مکانی برای برگزاری جشن ها و آیین‌های مذهبی، سلطنتی و سنتی مورد استفاده قرار می‌گرفته است. برگزاری مراسم رژه سپاه شاهسون که گارد اختصاصی سلطنتی محسوب می‌شدند از شکوه و جذابیت خاصی برخوردار بوده و یا در قسمت دروازه سنگی همواره مسابقات چوگان با نظارت مستقیم شاه برگزار می‌شد.

در ایام محرم به خصوص ایام تاسوعا و عاشورا مراسم عزاداری با شور و حال خاصی برپا می‌شد که در بسیاری از موزه‌های مذهبی نقاشی‌هایی از مراسم به نمایش گذاشته شده‌اند. سبک معماری در دوره صفویه برپایه نمایش اقتدار امپراطوری از یک حکومت اسلامی است، که با قرار دادن بناهای خاص در مرکز شهرها بخصوص پایتخت سعی در جلب توجه بیشتر و بزرگتر جلوه دادن نمایه‌های مذهبی و سلطنتی داشته‌اند.

با تحولاتی که در زمان پهلوی مبنی بر ساخت جاده‌ها و خیابان‌ها در اطراف میدان صورت گرفت دسترسی سواره را نیز به میدان نقش جهان افزود. که با طراح خیابان‌ها و گذرها دو قسمت شمالی و جنوبی میدان را با وسایل نقلیه براحتی طی می‌کردند که بعدها طی سال‌های دهه هفتاد به منظور جلوگیری از فرسایش بافت میدان گذرگاه های بخش جنوبی مسدود شد و فقط به عنوان مسیر پیاده رو از آن استفاده می‌شود.

نقش جهان از دیدگاه تاریخ نگاران

یکی از مورخان و جهانگردانان فرانسوی طی سفری که در سال ۱۲۹۸ به اصفهان داشت به بازدید از میدان نقش جهان پرداخت. معماری میدان اورا بسیار تحت تاثیر قرار داد، او معتقد بود در هیچ تمدنی از زمان مدنیت انسان چنین بنای باشکوه و منحصر بفردی ساخته نشده است. در جایی دیگر پیترو دلاواله جهانگرد ایتالیایی می گوید:

سر تا سر میدان را عمارت‌های با شکوه با بناهای خیره کننده، که با تقارن و نظم خاصی و با کمترین فاصله نسبت به هم ساخته شده‌اند، فرا گرفته، غرفه‌ها و ایوان‌هایی که با تبحر خاصی هم سطح با خیابان ساخته شده است. نگاره‌ها و نقش ها و معماری هنرمندانه جذابیت این اثر تاریخی را دوچندان می‌کند.  شاردن فرانسوی بخش تجاری میدان را بسیار پسندیده و می‌گوید طراحی آن به نحوی صورت پذیرفته که گویی بزرگترین مرکز خرید و فروش جهان در این میدان بنا شده است.

عالی قاپو

کاخ عالی قاپو در قسمت ضلع غربی میدان نقش جهان با مساحتی حدود ۱۸۰۰ متر مربع و در ۶ طبقه و ارتفاع ۳۴ متر در سال  ۹۷۳ خورشیدی ساخته شده است. عالی قاپو در زبان ترکی به معنا درگاه یا دروازه بلند است، که در ورودی عمارت دولت خانه دوران صفوی بوده، در ابتدا با معماری ساده که بیشتر فضاهای نظامی را تداعی می‌کرد ساخته شده و در زمان شاه عباس اول طبقات و در زمان شاه عباس دوم ایوان‌ها و ستون‌ها به آن اضافه شد.

راه پله‌های مارپیچ طبقات را به هم متصل کرده، و مینیاتورها و گچبری‌های بی‌نظیری که طبقات را تزئین کرده موجب شده تا ابن بنا در فهرست بهترین و نفیس ترین آثار دوره صفوی قرار بگیرد. معماری این عمارت در ۵ مرحله و طی ۷۰ تا ۱۰۰ سال به طول انجامید. درب اصلی کاخ توسط شاه عباس از نجف و حرم حضرت علی (ع) به ارمغان آورده شده که برخی معتقدند علت نام گذاری عالی قاپو نیز حرمت و عظمت این درب متبرک بوده است.

در جایی دیگر بیان شده که  نام این مکان از باب العالی عثمانیان گرفته شده، زنجیری بسیار بزرگ از درب کاخ آویزان بوده که مردم عادی برای  امان خواستن و یا عدالت خواهی به آن دخیل می‌بسته‌اند و کتیبه ایی که بر سردر ورودی نصب شده منقش به ۱۱۰ توپ جنگی است که در حروف ابجد نماد نام امام علی (ع) است. در قسمت داخلی بنا با کاشی کاری هفت رنگ و منقش به طرح‌هایی از قبیل گل، بته، شکارگاه، پرندگان و حیوانات مختلف و مینیاتورهای منحصر به فرد تزئین شده، و در کنار این تصاویر نقاشی هایی از آنژل و لوکار از نقاشان اروپایی بر دیواره بنا خودنمایی می‌کند.

طبقات کاخ با دو ردیف پله مارپیچ و یک ردیف پلکان زیگزاگی که به پله های شاهی معروف است و شامل ۹۴ پله است به هم مرتبط می‌شوند. در هر طبقه به جای پاگرد بالکن ساخته شده که نمایی تفاوت از سایر بناها را ایجاد نموده است. کاخ عالی قاپو درهایی به نام های چهار حوض، شاهی، حرمسرا، جبه خانه دارد که در ضلع های مختلف کاخ تعبیه شده‌اند. نکته بسیار جالب در ساخت کاخ که بسیار شگفت‌انگیز است، نماهای متفاوت بنا در ضلع های مختلف آن است. مثلا اگر از قسمت شرقی به بنا نگاه کنید آن را دو طبقه، از ضلع غربی پنج طبقه، از سمت راه پله ها هفت طبقه دیده می‌شود.

در سال ۱۰۵۳ در طبقه ی سوم بنا تالاری ساخته شد و با آینه کاری دیوار و سقف نمایی خیره کننده ایجاد کرده و به صورت بالکنی وسیع به داخل میدان نقش جهان مشرف است. این تالار محل پذیرایی از مهمانان ویژه شاه بوده که به راحتی می توانستند بازی چوگان، چراغانی، اتش بازی و نمایش های مناسبتی را به نظاره بنشینند. در طبقه ی آخر عمارت اتاقی وجود دارد که به تالار موسیقی یا اتاق صوت معروف است. گچبری‌های استفاده شده در اتاق به شیوه‌ایی کاملا ماهرانه طراحی شده که به اتاق خاصیت آکوستیک بخشیده به نحوی که موسیقی را بدون بازتاب صدا پخش می‌کند و این هنر معماری در نوع خود بنا بر زمان ساختش بسیار ویژه و منحصر به فرد بوده است. 

سردرقیصریه

سردر قیصریه یکی از بناهای تاریخی مربوط به عصر صفویه، که در قسمت ورودی بازار میدان نقش جهان قرار گرفته است. به دلیل اینکه این بنا به کاخ های شهر قیصریه شباهت زیادی داشته نام این بخش از میدان و بازار نقش جهان را قیصریه نهاده اند. سردر قیصریه در گذشته به صورت سه طبقه ساخته شد که طبقه ی سوم نقاره خانه شاهی بوده که ساعات مختلف روز را اعلام می کرده، اما بعدها این طبقه تخریب شد و بنای فعلی در دو طبقه پا برجاست.

سردر یک دروازه اصلی و چهار در فرعی دارد، یک حوض بزرگ در وسط عمارت قرار داشته که در سال ۱۳۴۰ به باغچه تبدیل شد. از جمله آثاری که در سردر قیصریه به چشم می خورد نقش‌هایی به قلم استاد رضا عباسی، ساعت موجود در قلعه پرتغالی ها در جزیره هرمز و ناقوس دیر هرمز که همگی پس از فتح جزیره هرمز به اصفهان منتقل شد، را می توان نام برد. 

بازار قیصریه

یکی از مشهورترین و بزرگترین بازار های تاریخی ایران بازار قیصریه است که در میدان نقش جهان اصفهان قرار دارد. این بازار در طی سده‌های دهم تا سیزدهم خورشیدی مصادف با حکومت های قاجار و صفویه ساخته شده است. راسته‌های فرعی و اصلی بازارشامل غرفه‌ها و حجره‌های متعددی است که در هر کدام بازاریان و تجار مشغول کسب و کار است. شما در واقع با بازدید از بازار قیصریه می‌توانید با یک تیر دو نشان بزنید. یعنی علاوه بر خرید و گشت و گذار از یکی از قدیمی‌ترین بازارهای سنتی اصفهان که در زمان خود از لحاظ اقتصادی بسیار مهم بوده است، دیدن کنید.

راسته‌های مختلف این بازار به ترتیب مخلص، مقصود بیگ، سماور سازها، شله، نیم آورد گلشن و هارونیه است. علاوه بر دکان‌ها و غرفه‌ها بناهای دیگری همچون مساجد و مدارس مذهبی به نام‌های نیماور، کاسه گران، جده کوچک و بزرگ، مسجد جارچی، مسجد ذوالفقار نیز ساخته شده‌اند. این بازار از ورودی سردر قیصریه شروع شده و پس از گذشتن از بازار چیت‌سازها در انتها به بازار دار‌الشفا می رسد. در زمان صفویه این بازار محل عرضه بهترین و مجلل ترین وسایل محسوب می‌شد، امروزه نیز حجره‌های شرکت‌های معروف تجاری، پارچه فروشی و فرش فروشی‌هایی با فرش‌های بی‌نظیر و مطرح به فعالیت مشغول هستند.

در کنار این بازار راسته‌های متعدد دیگری نیز وجود دارند که علاوه بر وسعت بخشیدن به بدنه بازار به جاذبه‌های گردشگری میدان نیز افزوده‌اند. از جمله این راسته ها بازار مسگر‌ها است که طنین دلنشین چکش قلم‌کاران اصفهانی نشان از سرزندگی و پویایی آن دارد. اگر قصد خرید سوغاتی برای عزیزان‌تان را دارید، بازار قیصریه بهترین جا برای خرید سوغاتی است. بهترین گزهای اصفهان و بهترین آثار صنایع دستی این شهر را می‌توان در بازار قیصریه تهیه کرد. اگر به ظروف سنتی و مسی علاقه‌مند هستید و یا سایر صنایع دستی می‌توانید از آن ها برای زیبایی منزل تان بهره برده و آن‌ها در این بازار بخرید.

مطبخ و زندان توحید خانه

یکی دیگر از بناهای متفاوت در میدان نقش جهان توحید خانه است که بنایی مخصوص به مطبخ شاهی و زندان کاخ است. توحید خانه به دستور شاه عباس صفوی در قسمت پشتی عمارت عالی قاپو ساخته، و از سوی طرفداران و دوستداران شاه در پنج شنبه‌شب‌ها مراسمی برای دعا و نیایش جهت سلامتی شاه برگزار می‌شده است و از آنجا که توحید خانه را محلی مقدس و مختص به عبادت می‌دانستند از ورود افراد با سلاح جلوگیری به عمل می‌آوردند. این محل به عنوان مکانی برای بست نشستن نیز مورد توجه بوده بدین صورت که افرادی را که به مجازاتی خاص محکوم می‌کردند به آنجا پناه برده و آنقدر از درگاه شاه طلب عفو می‌کردند تا بخشیده شوند و از مجازات‌شان صرف نظر شود. که با روی کار آمدن سلسله‌های قاجار و پهلوی این مکان اعتبار روحانی خود را از دست داد و به مطبخ و زندان تبدیل شد.

مسجد امام (شاه سابق)

مسجد امام به نام های دیگری همچون مسجد شاه، مسجد جامع عباسی و مسجد سلطانی نیز شهرت دارد، که پس از انقلاب اسلامی به مسجد امام معروف شد. یکی از مهمترین مساجد تاریخی ساخته شده در عهد صفوی که معماری ایرانی اسلامی خاص اش و با کاشیکاری‌ها و نجاری قرن یازدهم، آن را به شاهکاری بی بدیل تبدیل کرده است. مسجد شاه در سال ۱۳۱۰ به ثبت مجموع آثار ملی در آمد و به عنوان ملحقات میدان نقش جهان نیز در فهرست جهانی یونسکو قرار گرفت.

سال ساخت مسجد را ۱۰۲۰ به فرمان شاه عباس اول می‌دانند که انگیزه خود را در ساخت مسجد وقف آن برای جد بزرگش شاه طهماسب بیان نموده است. بنای مسجد بر پایه معماری شاهانه و در فضایی وسیع طراحی شده، مناره‌های سر به فلک کشیده‌اش بر شکوه مسجد می‌افزاید. دالان‌ها، طاقچه‌ها، مقرنس‌ها و کتیبه‌های سفید در کنار کاشی‌های الوان آراستگی بی‌نظیری را به بنا بخشیده است. تمامی دیوارها با نقش‌های گل و بوته به طرز شگفت‌انگیزی تزیین شده و صحن داخل مسجد کاملا به صورت یکنواخت و بدون هیچ ایجاد وجه تمایزی ساخته شده، گویی که زمان برپایی نماز هیچ مقام و منصب و جایگاهی برای افراد وجود نداشته و همگی یکسان و و در یک مرتبه قرار دارند.

مسجد شیخ لطف الله

یکی دیگر از مساجد تاریخی که در ضلع شرقی میدان نقش جهان واقع شده مسجد شیخ لطف الله است. سال ساخت مسجد را سال های ۱۶۰۲ تا ۱۶۱۹ میلادی ثبت کرده‌اند. شاهکار معماری و کاشیکاری قرن یازدهم هجری را می توان در ساخت این مسجد به خوبی دید. مسجد به فرمان شاه عباس بزرگ توسط دستان هنرمند استاد محمدرضا اصفهانی در طول ۱۸ سال بنا شد. این مسجد در ضلع شرقی میدان نقش جهان درست در نقطه مقابل عمارت عالی قاپو و در جوار مسجد شاه قرار گرفته است. شیخ لطف الله جبل عاملی یکی از علمای بزرگ عهد صفویه و همچنین پدر زن شاه عباس بود که مسجد را برای یادبود او به نامش ثبت کرده‌اند. که در زمان حیاتش به تدریس دروس فقه و برگزاری جلسات مذهبی در مسجد می‌پرداخت.

کاشی کاری مسجد از داخل تماما به صورت معرق کار شده و کتیبه‌هایی که با خط ثلث نوشته شده‌اند از آثار علیرضا تبریزی عباسی بر دیواره های مسجد جلوه می‌کند. مسجد فاقد مناره، شبستان و صحن ورودی است، گویی که جنبه مدرسه‌ایی بنا بر مسجد بودنش ارجحیت یافته که آن را در بین سایر مساجد متمایز می‌کند. طاووسی در قسمت مرکزی داخل گنبد مسجد طراحی شده که پرهای آن به وسیله نور وارد شده از فراز طاق‌ها تکمیل می‌شود، که نشان از ذوق و خلاقیت بالای معماران و طراحان بنا دارد. در دیوارهای بیرونی مسجد آیات متفاوتی از قرآن نوشته شده که در طول روز و با چرخش تشعشعات خورشید در هر ساعت نور به یکی از آیات می‌تابد و به طور واضحی جلوه‌گر می‌شود. نبوغ کاشی کاران عصر صفویه در نوع خود ستودنی و بی‌مثال است. از دیگر عجایب ساخت این مسجد می‌توان به طراحی و رنگ بندی خاص گنبد مدور با نقش‌های اسلیمی اشاره کرد که با تغییر زاویه نور خورشید در طول روز، رنگ کاشی ها نیز تغییر می‌کند بدین صورت که در صبح‌ها به رنگ خاکی، ظهرها به رنگ صورتی و در زمان غروب به رنگ خاکستری در می‌آیند. گرداگرد گنبد با ۱۶ پنجره به شکل مشبک و به هم پیوسته روشنایی فضای داخل مسجد تامین می‌شود، چون پنجره‌ها به صورت مدور قرار گرفته‌اند در تمام طول روز خورشید هر بار از یک پنجره به داخل مسجد می‌تابد.

اولین مکان بازی چوگان در جهان

چوگان از جمله ورزش‌های کهن ایران بشمار می‌رود، که به خاطر محبوبیتی که در بین پادشاهان داشته به بازی شاهان معروف است. چوگان در اصل نام چوبی است که در گذشته های دور به عنوان سلاح جنگی در دست سواران سپاه قرار داشته و با حرکات نمایشی تبحر خود را در زمینه کاربرد آن و کنترل اسب نان می‌دادند. بعد ها که این مانور کهن نظامی به صورت بازی و ورزش در آمد نام چوگان را به خود اختصاص داد.

تاریخچه این بازی به ۶۰۰ سال پیش از میلاد باز می‌گردد، که بازی خاص شاهان هخامنشی بوده و به منظور پرورش شاهزادگان و آشنایی آنان با قواعد جنگی برنامه‌ریزی شده است. در زمان فتح هند توسط داریوش اول چوگان در سرزمین هند نیز شناخته و رواج پیدا کرد. طی سال‌های پس از هخامنشیان چوگان به مرور کم رنگ شد تا زمان حکومت صفویان دوباره به این ورزش کهن پرداخته و آن را احیا نمودند. امروزه نیز این ورزش در جهان بسیار رواج یافته و سالانه مسابقات بزرگی نیز برگزار می‌شود.

ستون های سنگی و کوتاه معروف به دروازه های چوگان در ضلع شمالی جنوبی میدان به چشم می‌خورد. این دروازه‌ها به عنوان نخستین دروازه بازی چوگان در جهان به شمار می‌روند. مساحت میدان چوگان حدود ۸۳۵۰۰ متر مربع از بزرگترین و شاخص‌ترین مراکز برگزاری بازی چوگان محسوب می‌شود. حفظ این آثار تاریخی نشان از قدمت بازی چوگان در میان ایرانیان داشته و با معرفی پیشینه تاریخی آن به نسل‌های معاصر در جهت ترویج سنت‌ها گام بر می‌دارد.

برج جهان نما

برج جهان نما یکی از الحاقات معاصر به میدان است، که توسط شهرداری اصفهان در کنار میدان نقش جهان به منظور مرکزی تجاری فرهنگی ساخته شد. کاروانسرای تاریخی " تحدید" که بخشی از مجموعه تاریخی چهار باغ به شمار می‌رفت در سال ۱۳۷۵ تخریب و بجای آن برج جهان نما احداث شد. از آنجا که مکان‌های تاریخی نباید به لحاظ ساختاری بنایی به آنها اضافه شود، ساخت همین برج یونسکو را بر آن داشت تا میدان تاریخی نقش جهان را از فهرست آثار تاریخی خود حذف کند و طی مذاکرات پی در پی که با سازمان یونسکو انجام پذیرفت نهایتا قرار براین شد که برخی از طبقات برج تخریب شود تا به نمای تاریخی میدان آسیبی وارد نشود.

جاذبه های تفریحی میدان نقش جهان

از آنجا که میدان نقش جهان از شهرت بسیار زیادی در بین آثار تاریخی و جاذبه‌های گردشگری ایران برخوردار است، سالانه جمع کثیری برای بازدید از این مکان ارزشمند به اصفهان سفر می‌کنند. وسعت میدان به قدری است که در گوشه گوشه آن می توان از انواع تفریحات و سرگرمی ها بهره برد. در قسمت‌هایی از میدان بخش‌های متنوعی برای جذب گردشگر و سپری کردن اوقاتی خاطره انگیز در نظر گرفته شده است. یکی از این تفریحات لذت بخش کالسکه‌سواری در محوطه میدان است، کالسکه‌های رنگارنگ با اسب‌هایی که با مهارت خاصی تزئین شده‌اند، جلوه بسیار دلنشینی به میدان بخشیده است.

صدای سم اسب‌ها و چرخ کالسکه بر مسیر سنگ فرش شما را به گذشته‌های دورتاریخی می برد. کالسکه سواری از دیر باز به عنوان یکی از مشاغل سنتی اصفهان شناخته می شود که امروزه شکلی جدید و فانتزی در جهت گردشگری پیدا کرده است.

در قسمتی دیگر عکاس‌خانه‌ها و یا عکاسی‌های سیار به شما امکان می‌دهد که در فضای تاریخی و با معماری با شکوه ایرانی بهترین خاطرات را ثبت کنید. آنقدر این میدان بناهای زیبا و تاریخی دارد که دست شما را در انتخاب یک لوکیشن مناسب جهت عکاسی باز می‌گذارد.

گشت و گذار در بازار نیز بخش جدا نشدنی از هر سفر است، وجود بازارها متعدد در اطراف میدان نقش جهان علاوه بر ایجاد یک مرکز تجاری فوق العاده، شما را در انتخاب و خرید آسان یاری می کند.

قهوه خانه هایی در اطراف میدان نقش جهان به چشم می‌خورند که در گذشته به عنوان محلی برای گذران وقت شاعران، هنرمندان، درباریان و گاها مردم عادی استفاده می‌شده، در برخی از این قهوه‌خانه‌ها پرده‌های نقالی برپا می‌شده و مرشد یا نقال با بازگو کردن داستان‌های شاهنامه نقش بسزایی در سرگرم کردن مشتریان قهوه خانه داشت‌ اند. در حال حاظر از این قهوه‌خانه‌ها به عنوان موزه‌های نمایش ابزار نقالی و نگهداری بساط چای و قهوه در گذشته بهره گرفته می‌شود.

موقعیت جغرافیایی میدان نقش جهان

میدان نقش جهان در شمال شهر اصفهان و در مرکزیت مجمعه بناهای دولت خانه صفوی قرار گرفته است. قسمت شرقی میدان خیابان حافظ و در قسمت غربی خیابان سپه قرار دارد. که خیابان سپه به چهارباغ عباسی می‌رسد و عمود بر رودخانه زاینده رود بوده و در قسمت جنوبی به میدان امام علی یا همان میدان عتیق که مشرف به تمام بازارهای دور میدان است، متصل است. به طور کلی میدان نقش جهان از هر لحاظی بسیار غنی بوده است. اگر قصد سفر به این شهر را به تهیه بلیط اتوبوس اصفهان را دارید، پیشنهاد می‌کنیم که اگر می‌خواهید از تمامی قسمت‌های نقش جهان و جاذبه‌های اطرافش دیدن کنید، یک برنامه‌ریزی درست داشته باشید.