رشت و اصفهان، بهانه‌ ورود گردشگران به ایران

از ۱۱ سال پیش یونسکو در اقدامی جدید «شبکه شهرهای خلاق» را راه‌اندازی کرد، شهرهایی که بر اساس هفت معیار اصلی از سراسر جهان انتخاب و به فهرست «شبکه‌های شهرهای خلاق» افزوده می‌شوند و ایران نیز از امسال با ثبت دو شهر خود در این شبکه جای پای خود را ثابت کرد. «اصفهان» بر اساس معیار «صنایع دستی» و «رشت» با معیار «تنوع و سلیقه غذایی» امسال به فهرست اضافه شدند. عبدالمهدی مستکین،‌ مدیر گروه بخش فرهنگی کمیسیون ملی یونسکو در این زمینه توضیح داد:

ایجاد «شبکه شهرهای خلاق » یکی از برنامه‌های سازمان جهانی یونسکو و در چارچوب رویکرد توسعه پایدار است که از سال ۲۰۰۲ برنامه‌ریزی‌های آن آغاز و سال ۲۰۰۴ با تائید کشورهای عضو؛ نهائی و به تصویب رسید.‌

وی هدف یونسکو از تصویب شبکه «شهرهای خلاق» را معرفی «ایجاد خلاقیت» به‌عنوان موتور چالاکی و طراوت فرهنگی در شهرها بیان کرد و افزود:

از آن‌جایی که این رویکرد کاملا از طرف سازمان یونسکو مطالعه شد، از سال ۲۰۰۴ تا دسامبر ۲۰۱۵ (آذرماه ۱۳۹۴) ۱۱۶ شهر عضو این ساختار شدند.

به گفته‌ وی، هر شهری که کاندیدای عضویت در این شبکه باشد، باید دارای یکی از معیارهای هفت‌گانه یونسکو شامل «ادبیات»‌، «خوراک شناسی»،‌ «صنایع دستی»‌، «موسیقی»‌، «هنرهای رسانه‌ای»‌، «هنرهای مردمی» و «طراحی» باشد. معیارهایی که بیانگر روح حاکم بر فعالیت‌های آن شهر خاص است. او تاکید کرد:

هر شهر که نامزد شهرهای خلاق می‌شود، باید واجد یکی از این معیارها بوده و پرونده‌ای از معیار خاص آن توسط متخصصان جامع شهری با نگاه خلاق‌گرایانه و فرهنگی و نه صرفا کالبدی از شهر تهیه کرده و پس از تائید نهایی در یونسکوی دفتر تهران، به سازمان بین‌المللی یونسکو فرستاده شود.

مستکین اضافه کرد: ‌

یونسکو معتقد است که صرفا نباید به تجسم و جسمیت یک شهر فکر کرد، بلکه باید با پاسداشت و پاسداری از قومیت فرهنگی آن شهر که در قالب این معیارها مندرج شده، روحی دوباره به کالبد شهر کاندید شده بر اساس معیارش دمیده شود، تا راه آن معطوف به مسیر توسعه پایدار باشد.

رشت ۲۷۰ نوع تنوع غذایی دارد

مدیر گروه بخش فرهنگی کمیسیون ملی یونسکو با اشاره به این‌که ایران با ثبت دو شهر «رشت» و «اصفهان» برای نخستین‌بار به این شبکه راه یافته و حضور خود را در شبکه «شهرهای خلاق» به اثبات رسانده است، توضیح داد:

شهر «رشت» به‌دلیل داشتن حدود ۲۷۰ نوع غذا در بین شهرهای شمالی ایران و با داشتن تنوع بسیار عالی در معیار «تنوع و سلیقه غذایی» به‌عنوان شهر خلاق در حوزه‌ی غذا شناخته شد، ‌مهمترین بحث تنوع آن استفاده از غذاهای سبز است.

اصفهان پیشرو در شبکه‌های یونسکو

«مستکین» اصفهان را شهری دارای معیارهای مختلف فرهنگی دانست و افزود: این شهر یک‌بار دیگر در سال ۲۰۱۱ و قبل از کاندیدا شدن برای شهرهای خلاق به‌همراه دو شهر نیشابور و شیراز در «شبکه شهرهای معنوی جهان» قرار گرفته است. او تاکید کرد:

این پیشینه‌ی هنر محوری در اصفهان باعث شد تهیه پرونده شهر اصفهان در لیست شهرهای خلاق دنیا و دارای «هنرهای سنتی و صنایع دستی» به سرعت تهیه شود.

وظیفه‌ متولیان شهرهای خلاق در یونسکو

به گفته مدیر گروه بخش فرهنگی کمیسیون ملی یونسکو، شهرداری هر شهری که نامش در شبکه‌ی «شهرهای خلاق» ثبت می‌شود، باید یک دفتر با عنوان «دفتر شهر خلاق یونسکو» راه‌اندازی کند تا بتواند برنامه‌های محور خلاقانه‌اش ر ا در طول عضویت در این شبکه پیاده‌سازی کند. وی با تاکید بر این‌که عضویت هر شهر در این شبکه به‌طور دائم است و آن شهر باید بر اساس معیارهای یونسکو حرکت کند،‌ بیان کرد:

او افزود:

به‌عنوان مثال شهر «رشت» می‌تواند با دو منطقه دیگر در دنیا مانند «اسپانیا» و «ایتالیا» که شهر «خلاق غذا» نام گرفته‌اند، از نظر اطلاعات داد و ستد کند. در واقع مهمترین هدف این است که شهرهای خلاق در یک مختصات جغرافیایی فرهنگی با یکدیگر داد و ستد داشته باشند.

او امضای تفاهم‌نامه بین شهرهای خلاقی که با یکدیگر در یک وجه قرار می‌گیرند را از جمله اهداف مهم «شبکه شهرهای خلاق یونسکو» دانست و تاکید کرد:

در این شرایط شهرهای عضو می‌توانند به مرور به چنین واقعیتی دست پیدا کنند و با یکدیگر قراردادهایی در حوزه‌های مختلف مانند توسعه گردشگری و زیرساخت‌هایش منعقد کنند. همچنین بتوانند برنامه‌های عملی و اجرائی در سطح جهان و منطقه‌ای به سوی توسعه‌ی پایدار داشت باشند.

مستکین اظهار کرد:

توسعه پایدار ظرفیت نسل‌های پیشین را به‌صورت تمام و کمال حفاظت کرده و به نسل‌های بعدی منتقل می‌کند. بنابراین اگر نتوانیم در پروسه‌ی «شبکه‌ی شهرهای خلاق» انتقال دهنده توسعه پایدار باشیم، موفق عمل نکرده‌ایم.

«شیراز»، کاندیدای «شهر ادبیات»

وی همچنین از کاندیدا شدن شهر شیراز به‌عنوان «شهر ادبیات» در دوره‌ی بعدی انتخاب «شهرهای خلاق یونسکو» خبر داد و افزود:

نهایی شدن این نامزدی منوط به همکاری شهرداران شیراز است، چون معتقدیم باید نوع نگاه به شهرها از حالت سنتی خود خارج و شهرها در راستای عیارهای فرهنگی قدم بردارند تا بتوانند خود را احیا کرده و از گسترش بی‌رویه تخریب بافت‌های تاریخی جلوگیری کنند.

«شهر خلاق»، پایگاهی برای حضور گردشگران

او در ادامه با بیان این‌که با انتخاب و ثبت هر شهر به‌عنوان «شهر خلاق»، یک فضای خوب برای توسعه گردشگری در سطح بین‌المللی پیدا می‌کند،‌ افزود:‌

نام این شهرها در نقشه‌های یونسکو قرار می‌گیرد و تبدیل به پایگاهی برای حضور گردشگران به این شهرها می‌شوند. در واقع به‌عنوان بهترین شهرهای دنیا در حوزه‌های فرهنگی نام‌شان در یونسکو ثبت می‌شوند و یکی از مکان‌ها با عنوان توسعه صنعت گردشگری فرهنگی می‌شوند.

روند تهیه پرونده‌ی شهرهای خلاق

او در توضیح روند تهیه پرونده بیان کرد:

پرونده نخست باید در قالب یک پروپوزال از سوی شهرداری و نهادهای متولی و بخش فرهنگ و علوم اجتماعی یونسکو تهیه شود. در این راستا باید مقدمه و معیارهای قابل‌توجه ازسوی شهرداری مدنظر قرار گیرد و در پرونده اثبات شود که آن شهر فلان معیار را دارد. پس از آن پرونده در یونسکو بررسی و در صورتی که کاستی داشت باشد، تکمیل شده به کشور عودت داده می‌شود و نهایت در دسامبر (آذرماه) هر سال بررسی و نتیجه‌ی نهایی اعلام می‌شود.

وی با تاکید بر این‌که در دستور‌العمل «شهرهای خلاق» برای کشورها سهمیه تعداد شهر در نظر گرفته نشده افزود:

با این وجود تاکنون عرف روی یک تا دو شهر بوده است.

به گفته‌ او، فوریه (بهمن) هر سال یونسکو به کشورها اعلام می‌کند که شهرهای خود را برای حضور در این شبکه بررسی کنند،‌ پس از آن کشورها باید تا آوریل (فروردین) پرونده تهیه شده‌ی خود را به یونسکو ارسال کنند و در پایان پاسخ نهایی پس از انجام همه بررسی‌ها، دسامبر (آذر) اعلام می‌شود. او اظهار کرد:

در دسامبر امسال ۴۷ شهر از ۳۳ کشور درخواست عضویت داده بودند که پس از تایید آن‌ها، تعداد شهرهای خلاق به ۱۱۶ عدد رسید.

به گفته‌ ایرینا بوکووا، مدیرکل یونسکو ۴۷ شهر از میان ۳۳ کشوری که امسال شهر جدیدی را معرفی کرده بودند، ۲۲ شهر جدید به‌عنوان شهرهای جدید شبکه شهرهای خلاق یونسکو حضور داشتند. این شهرها تاکنون در لیست نبوده‌اند و از مناطق جغرافیایی کاملا متفاوت هستند. مدیرکل یونسکو در بیانیه‌ای درباره لیست شهرهای خلاق امسال گفت:

شبکه شهرهای خلاق یونسکو یک پتانسیل عظیم است تا نشان دهد فرهنگ تاثیر زیادی روی پیشرفت شهر ها دارد.

از جمله شهرهای عضو شبکه‌ی خلاق می‌توان به بغداد در حوزه ی «ادبیات»، «بلم» در برزیل ، «برگن» در نروژ، «بورگوس» و «دنیا» در حوزه «سلیقه در غذا»،‌ «آستین» آمریکا در حوزه «رسانه» و «جیپور» هند در حوزه «صنایع دستی» اشاره کرد. منبع: ایسنا