راز لوح ۳۵۰۰ ساله فاش شد؛ قدیمیترین نقشه جهان مثل جیپیاس کار میکند!
به نقل از نشنالجئوگرافیک؛ برای دههها، باستانشناسان یک لوح گلی ۳۵۰۰ ساله را صرفا یک طرح ابتدایی و نادقیق میدانستند. اما تحقیقات جدید پرده از حقیقتی شگفتانگیز برداشته است: این قطعه سفالی که کمی بزرگتر از کف دست یک انسان بالغ است، در واقع یک نقشه دقیق و مقیاسبندی شده از شهر باستانی «نیپور» (Nippur) در بینالنهرین است که میتواند قدیمیترین طرح مهندسی شهری جهان باشد. این لوح که در جریان کاوشهای سال ۱۸۹۹ در عراق امروزی کشف شد، دههها محققان را در مورد چگونگی خوانش آن سردرگم کرده بود.
نقطه عطف این ماجرا در دهه ۱۹۷۰ میلادی رقم خورد. در آن زمان مکگوایر گیبسون (McGuire Gibson)، باستانشناس دانشگاه شیکاگو، با مشاهده عکسهای هوایی از منطقه نیپور متوجه تطابق خیرهکننده خطوط روی لوح با بقایای دیوارهای شهر شد. کاوشهای بعدی در نقاطی که لوح نشان میداد، بقایای استحکامات را آشکار کرد و ثابت شد که این نقشه باستانی «تا ۱۰ درصد» دقیق است و کل شهر را با مساحتی حدود ۱.۳ کیلومتر مربع پوشش میدهد.
اما سازندگان آن چگونه به چنین دقتی دست یافتند؟ آگوستا مکماهان (Augusta McMahon)، استاد باستانشناسی بینالنهرین در دانشگاه شیکاگو، میگوید که مردمان آن دوران نقشهبرداران ماهری بودند و از ابزارهای ابتدایی مانند طنابهای گرهدار و میلههای اندازهگیری استفاده میکردند. به گفته او، احتمالا نوعی مثلثات اولیه نیز برای محاسبه زوایا به کار رفته است، اما ساخت چنین نقشهای نیازمند اندازهگیریهای افزایشی (incremental) و محاسبههای صبورانه و طاقتفرسا بوده است.
هدف از ساخت این نقشه نیز خود یک معمای دیگر است. شواهد تاریخی نشان میدهد که شهر نیپور قرنها پیش از تاریخ ساخت این لوح، متروکه شده بود. سپس سلسله جدیدی از پادشاهان به نام «کاسیها» (Kassites) قدرت را به دست گرفتند. یوهانس هکل (Johannes Hackl)، استاد آشورشناسی در دانشگاه فریدریش شیلر ینا (Friedrich Schiller University Jena) در آلمان، جایی که این لوح نگهداری میشود، توضیح میدهد که پادشاهان بینالنهرین «وظیفه خود را سازندگی میدانستند». کاسیها بازسازی بخشهای ویرانشده نیپور را آغاز کردند و این احتمال قوی وجود دارد که این لوح گلی، نه فقط یک نقشه، بلکه یک طرح مهندسی و نقشه راه برای بازسازی شهر بوده باشد؛ قدیمیترین بلوپرینت شهری که تاکنون در جهان کشف شده است.