سفر با سرعت صوت روی زمین؛ آیا رویای هایپرلوپ هنوز زنده است؟

به نقل از سی‌ان‌ان؛ بسیاری با تعطیلی شرکت «هایپرلوپ وان» (Hyperloop One) در آذر ۱۴۰۲ (دسامبر ۲۰۲۳)، مرگ رویای سفرهای زمینی مافوق صوت را اعلام کردند. این شرکت که زمانی با سرمایه‌گذاری گروه ویرجین به رهبری ریچارد برنسون پیشتاز این حوزه بود، سرانجام نتوانست از پس چالش‌های مالی برآید. اما آیا این پایان داستان قطارهایی است که قرار بود در لوله‌های خلا با سرعت نزدیک به صوت حرکت کنند؟ پاسخ منفی است.

در حالی که هیاهوی اولیه در آمریکا فروکش کرده، این رویا اکنون در اروپا و چین با جدیت دنبال می‌شود. اتحادیه اروپا با حمایت از یک برنامه‌ی توسعه‌ گسترده، به قطب جدید نوآوری هایپرلوپ تبدیل شده و شرکت‌های متعددی در حال کار روی تحقق این فناوری هستند؛ ایده‌ای که اولین بار در سال ۱۳۹۲ (۲۰۱۳) توسط ایلان ماسک به شکل مدرن مطرح شد.

برخلاف تصور عمومی، چندین پروژه در اروپا فعالانه در حال پیشرفت هستند. اتحادیه اروپا از «برنامه توسعه هایپرلوپ» (HDP) حمایت می‌کند؛ یک همکاری دولتی-خصوصی که هدف آن راه‌اندازی اولین خطوط تجاری هایپرلوپ تا سال‌های ۱۴۱۳-۱۴۱۹ (۲۰۳۵-۲۰۴۰) و ایجاد یک شبکه‌ کامل تا سال ۱۴۲۹ شمس (۲۰۵۰) است. برآوردها نشان می‌دهد این شبکه می‌تواند ۶۶ درصد از سفرهای هوایی کوتاه-برد در اروپا را جایگزین کرده و سالانه میلیون‌ها تن از انتشار دی‌اکسید کربن بکاهد.

یکی از بازیگران کلیدی این عرصه، شرکت هلندی Hardt Hyperloop است. این شرکت اخیرا با موفقیت در توسعه‌ فناوری «تعویض خط» (track switching)، یکی از بزرگ‌ترین موانع فنی هایپرلوپ را برطرف کرده است. این نوآوری به کپسول‌ها اجازه می‌دهد تا به راحتی بین لوله‌های مختلف جابجا شده و به مقاصد گوناگون بروند.

رول فان دِ پاس، مدیرعامل این شرکت، هایپرلوپ را یک تهدید برای راه‌آهن نمی‌داند، بلکه مکمل آن می‌داند:

هایپرلوپ جایگزین راه‌آهن نمی‌شود، بلکه آن را تکمیل می‌کند. قطارهای معمولی برای سطح شهری و منطقه‌ای بهترین گزینه هستند و قطارهای سریع‌السیر برای فواصل ۳۰۰ تا ۵۰۰ کیلومتر مناسب‌اند. هایپرلوپ می‌تواند سفر با قطار را در سطح قاره‌ای ممکن سازد.

با وجود این پیشرفت‌ها، تردیدها همچنان پابرجاست. منتقدان به هزینه‌های سرسام‌آور ساخت زیرساخت، چالش‌های ایمنی در سرعت‌های بسیار بالا و عدم امکان یکپارچه‌سازی با شبکه‌های حمل‌ونقل موجود اشاره می‌کنند.

کریستین ولمار، کارشناس حوزه راه‌آهن، یکی از این منتقدان سرسخت است:

هایپرلوپ غیرعملی است. زیرساخت مورد نیاز آن به طرز شگفت‌آوری گران خواهد بود و نمی‌تواند ظرفیت لازم برای رقابت با خطوط ریلی پرسرعت یا خطوط هوایی را ارائه دهد... ماسک و برنسون کنار کشیدند چون توجیه اقتصادی آن جور درنمی‌آید.

با این حال، اتحادیه اروپا هایپرلوپ را یک فناوری استراتژیک می‌داند که می‌تواند به استقلال این قاره در برابر چین و آمریکا کمک کند. حمایت مقامات ارشد اروپایی، از جمله اورزولا فون در لاین، رئیس کمیسیون اروپا، نشان‌دهنده‌ی عزم جدی برای پیشبرد این فناوری است. در حالی که آمریکا از تب‌وتاب اولیه فاصله گرفته، به نظر می‌رسد اروپا مصمم است رویای «پرواز بدون بال» را به واقعیت تبدیل کند.