سامورایی‌ها فقط مرد نبودند؛ چهره واقعی سامورایی در موزه بریتانیا
به نقل از ایسنا: نمایشگاه سامورایی در موزه بریتانیا قرار است اسطوره‌های سامورایی را به چالش بکشد.
این نمایشگاه، جهانی فراتر از جنگجویان زره‌پوش و دوئل‌های حماسی را که توسط قهرمانان نجیب و شمشیر به‌دست در فیلم‌های کلاسیک «آکی‌را کوروساوا» و بازی‌های ویدیویی مشهور شده‌اند، به تصویر می‌کشد. بخش زیادی از اساطیر سامورایی حتی خود واژه «سامورایی»، مدت‌ها پس از دوران اوج آنان به وجود آمد.
نمایشگاه سامورایی که در فوریه گشایش می‌یابد، نشان خواهد داد که سامورایی‌ها برخلاف تصور رایج مبنی بر فرقه‌ای مردانه از جنگجویان، شامل زنان آموزش‌دیده، مدیر و حتی جنگجو نیز بوده‌اند.
«روسینا باکلند» (Rosina Buckland)، متصدی اصلی نمایشگاه، در گفت‌وگو با روزنامه «گاردین» گفت:
این نخستین نمایشگاهی است که به‌صورت جدی سراغ این اسطوره‌ها می‌رود. بیشتر نمایشگاه‌های قبلی، همان‌طور که گاهی با شوخی به آن‌ها می‌گویم، درباره «اسباب‌بازی‌های پسرانه» یعنی سلاح‌ها بوده‌اند. در ژاپن هم نمایشگاه‌هایی درباره هنرهای سامورایی برگزار شده، اما هدف ما این است که نشان دهیم بخش زیادی از آنچه درباره سامورایی‌ها باور داریم، سوء‌تفاهم یا بر پایه افسانه است.
او یادآور شد که موزه بریتانیا پیش‌تر دو نمایشگاه درباره شمشیرهای سامورایی برگزار کرده است و توضیح داد:
شمشیرها اهمیت دارند، اما به‌هیچ‌وجه کل داستان نیستند. این نمایشگاه بسیار بزرگ‌تر از هر آن چیزی خواهد بود که پیش‌تر تلاش شده برگزار شود؛ می‌خواهم در این نمایشگاه به این بپردازم که چطور نگاه مردم به سامورایی‌ها به مردانی زره‌پوش با شمشیر در دست محدود شده است، در حالی که این فقط بخش کوچکی از تاریخ چندصدساله آن‌هاست.
سامورایی‌ها؛ فقط جنگجو نبودند
باکلند ادامه داد:
سامورایی‌ها در آغاز جنگجو بودند، اما بین جنبه‌های نظامی، ادبی و هنری تعادلی وجود داشت و این بخش بزرگی از داستان است. بازکشف نقش زنان سامورایی، قرن‌ها اسطوره‌پردازی جنسیتی را تغییر می‌دهد و تصویر بیش از حد مردانه‌ای را که هنوز در فیلم‌ها، انیمه و بازی‌های ویدیویی از سامورایی‌ها وجود دارد به چالش می‌کشد.
سامورایی‌ها در قرن نهم میلادی به عنوان مزدورانی برای دربار امپراتوری به وجود آمدند و در قرون وسطی به جنگجویانی نیرومند و ترسناک تبدیل شدند. از قرن یازدهم به بعد، آنان به قدرت سیاسی دست پیدا کردند و در دوران صلح طولانی پس از سال ۱۶۱۵، به مقامات دولتی، دانشمندان و حامیان هنر تبدیل شدند. تا اواخر قرن نوزدهم و هم‌زمان با مدرن‌سازی ژاپن، جایگاه موروثی آن‌ها لغو شد.
در نمایشگاه سامورایی بیش از ۲۸۰ اثر را به نمایش می‌گذارد که بسیاری از آن‌ها برای نخستین‌بار در بریتانیا دیده می‌شوند. همچنین از مجموعه غنی خود موزه بریتانیا که یکی از بزرگ‌ترین مجموعه‌های خارج از ژاپن محسوب می‌شود، نیز استفاده خواهد شد. این مجموعه به دلیل ظرافتشان معمولا نمی‌توانند به‌طور دائمی به نمایش گذاشته شوند.
در کنار سلاح‌ها و زره‌ها، نقاشی‌ها، چاپ‌های چوبی، کتاب‌ها، پوشاک و سرامیک‌ها نیز به نمایش در می‌آیند.
باکلند با بیان اینکه چون سامورایی‌ها طبقه‌ای ممتاز بودند، بهترین و باکیفیت‌ترین اشیاء برای آن‌ها ساخته می‌شد؛ گفت:
نوع لباس سامورایی‌های زن و مرد نیز آن‌ها را از سایر طبقات جامعه متمایز می‌کرد. مهم‌ترین نشانه مردان این بود که اجازه داشتند دو شمشیر حمل کنند.
از جمله آثار شاخصی که برای نخستین‌بار به نمایش گذاشته می‌شوند، زرهی باشکوه است که به‌تازگی توسط موزه بریتانیا خریداری شده است. کلاه خود و نشان طلایی آن که به شکل برگ‌های زنبق و پوشیده از ورق طلا شاخته شده است، صاحب آن را هم خاص و هم رعب‌آور می‌کرد.
باکلند گفت:
چنین زره‌هایی در طول قرن‌ها بازیافت و بازسازی می‌شدند به طوری که بخش‌های محکم‌تر زره‌های قدیمی حفظ می‌شد و بخش‌های ظریف‌تر، مانند آستین‌های ابریشمی، دوباره ساخته می‌شد. حتی خارج از میدان نبرد نیز زره نشانه‌ای از منزلت اجتماعی بود.
در یکی از این آثار، قدیمی‌ترین بخش مربوط به سال ۱۵۱۹ میلادی است، این در حالی است که جزئیات دیگر آن در اوایل قرن نوزدهم به آن افزوده شده‌اند.
این نمایشگاه نشان خواهد داد که سامورایی‌ها قرن‌ها در دوران صلح زندگی می‌کردند و در نتیجه فرصت فراوانی برای پرداختن به علایق هنری و فکری خود داشتند. آثار هنری به نمایش درآمده دربرگیرنده موضوعاتی متنوع از جمله نقاشی گربه‌ای بامزه که توسط همسر یکی از اربابان سامورایی کشیده شده، تا مطالعات گیاه‌شناسی دقیق و شاعرانه را شامل می‌شود.
بازگشت زنان سامورایی به روایت تاریخ
در میان آثار، کُت مخصوص خاموش کردن آتش (اطفاء حریق) نیز دیده می‌شود که زنان در هنگام خدمت در «قلعه ادو» (Edo Castle) می‌پوشیدند.
در شهر چوبی ادو که امروزه توکیو نام دارد آتش‌سوزی‌ها آن‌قدر فراوان بود که مردم از آن‌ها با عنوان «گُل‌های ادو» یاد می‌کردند. نقش‌های آبی‌رنگ این کت، شامل لنگرهای منگوله‌دار و امواج آب، نماد حفاظت در برابر شعله‌های آتش است.
سامورایی‌های بالارتبه وظیفه داشتند هشدار آتش را اعلام، عملیات خاموش کردن آتش را هدایت و روند تخلیه را نظارت کنند.
باکلند با اشاره به این که واژه «سامورایی» امروزه در ژاپن به طور فزاینده‌ای به کار می‌رود اما فقط به این دلیل که خارجی‌ها از آن استفاده می‌کنند، توضیح داد:
مشخص کردن دقیق اینکه از چه زمانی خارجی‌ها استفاده از این واژه را شروع کردند، دشوار است. این موضوع به زمان بسیار دوری برمی‌گردد. اما در زبان ژاپنی، واژه‌های دیگری هم برای اشاره به جنگجو یا اعضای طبقه نظامی وجود دارد. در واقع، سامورایی به‌صورت تحت‌اللفظی به معنی چیزی شبیه تابع یا زیردست است و در اصل بار منفی دارد، به همین دلیل تا مدت‌ها در خود زبان ژاپنی کاربردی نداشت. در دوران کهن، واژه رایج برای جنگجو «موشا»(musha) بود و در دوران بعدی، زمانی که سامورایی‌ها بر همه امور تسلط داشتند، آنان را «بوشی»(bushi) می‌نامیدند. ژاپنی‌ها تا حدی برداشت‌های غربی از سامورایی را پذیرفته‌اند، چون این تصویر برای صنعت گردشگری مفید است.
نمایشگاه «سامورایی» (Samurai) از ۳ فوریه تا ۴ می ۲۰۲۶ در موزه بریتانیا برگزار می‌شود.